اقدام ترامپ علیه ویزای دانشجویی چینی: فرصتی طلایی برای پکن؟

باشگاه خبرنگاران جوان - وعده دولت ترامپ مبنی بر لغو ویزای دانشجویان چینی در ایالات متحده، می‌تواند ناخواسته به فرصتی بزرگ برای چین تبدیل شود. پکن مدت‌هاست که به دنبال بازگرداندن استعداد‌های برتر برای پیشبرد بخش‌های فناوری و هوش مصنوعی خود است.

در راستای "مبارزه" خود علیه دانشگاه‌های آمریکا، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، هفته گذشته اعلام کرد که دولت ترامپ "قاطعانه" ویزای دانشجویان بین‌المللی چینی را، از جمله "آن‌هایی که با حزب کمونیست چین [CCP] ارتباط دارند یا در رشته‌های حساس تحصیل می‌کنند"، لغو خواهد کرد. روبیو افزود که دولت همچنین بررسی دقیق‌تری را روی تمام درخواست‌های ویزای آتی از چین و هنگ‌کنگ اعمال خواهد کرد.

پکن برای دهه‌ها در تلاش بوده تا مسیرهای تحقیق و جذب استعداد‌های خود را توسعه دهد؛ جاه‌طلبی‌هایی که اکنون ممکن است با تهدیدات مداوم دولت ترامپ و عدم قطعیت‌های جاری در مورد ویزا تقویت شوند. تقریباً یک‌چهارم کل دانشجویان بین‌المللی در ایالات متحده از چین هستند که تا همین اواخر، بیش از هر کشور دیگری دانشجو به آمریکا می‌فرستاد.

گوراو خانا، اقتصاددان دانشگاه کالیفرنیا، سن دیگو، می‌گوید: "چین مدت‌هاست که می‌خواسته استعداد‌ها را در خود نگه دارد، و این یکی از دلایل اصلی گسترش سریع بخش آموزش عالی در اوایل دهه ۲۰۰۰ بود. " به گفته خانا، بین سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۰، ثبت نام در کالج‌های چین از ۱ میلیون به ۸ میلیون دانشجو افزایش یافت؛ جهشی عظیم که نشان‌دهنده تلاش چین برای نگه داشتن دانشجویان بیشتر در داخل کشور و تثبیت موقعیت خود به عنوان یک قطب فناوری و هوش مصنوعی است.

امروزه، چین همچنان بزرگترین منبع دانشجویان خارجی در مقطع کارشناسی و دومین منبع بزرگ دانشجویان تحصیلات تکمیلی در ایالات متحده است. اما ثبت نام دانشجویان چینی در دانشگاه‌های آمریکا از سال ۲۰۱۹ به طور پیوسته کاهش یافته است و در سال تحصیلی ۲۰۲۳-۲۰۲۴، دهلی نو برای اولین بار از پکن به عنوان منبع اصلی دانشجویان پیشی گرفت.

دولت ترامپ در توجیه اقدامات سیاستی خود، دولت چین را به سوءاستفاده از دانشگاه‌های آمریکا و سرقت مالکیت فکری و فناوری متهم کرده است. این اتهامات بر اساس نگرانی‌های دیرینه درباره جاسوسی چین بنا شده‌اند که در دولت اول ترامپ و دولت بایدن نیز شایع بودند. برای مثال، جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین، ممنوعیت دوران ترامپ را بر دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته‌های STEM از دانشگاه‌های چینی دارای روابط نظامی حفظ کرده بود.

تمی بروس، سخنگوی وزارت امور خارجه، هفته گذشته گفت: "ایالات متحده سوءاستفاده [حزب کمونیست چین] از دانشگاه‌های آمریکا یا سرقت مالکیت فکری یا فناوری‌های تحقیقاتی آمریکا را برای افزایش قدرت نظامی، جمع‌آوری اطلاعات یا سرکوب صدا‌های مخالف تحمل نخواهد کرد."

جیمز پالمر، خبرنگار فارن پالسی، هفته گذشته در خبرنامه چین توضیح داد که تعداد اندکی از دانشجویان چینی واقعاً به جاسوسی متهم شده‌اند. اما او نوشت که این پرونده‌ها "از قوی تا متزلزل" متغیر هستند و "تعداد کل موارد در مقایسه با سیل دانشجویان چینی ناچیز است."

دولت ترامپ تاکنون اطلاعات کمی در مورد چگونگی دقیق لغو ویزا ارائه داده است. روز یکشنبه، راجا کریشنامورتی نماینده کنگره گفت که از آنجایی که این سیاست به نظر می‌رسد تمام دانشجویان خارجی با منشأ چینی را هدف قرار می‌دهد - و نه فقط افرادی که "در فعالیت‌های شرورانه دخیل هستند" یا "ارتباط عمیقی با حزب کمونیست چین دارند" - این تلاش "به طرز وحشتناکی گمراه کننده و به نظر متعصبانه و تبعیض‌آمیز است."

کریشنامورتی در مصاحبه خود با CBS در روز یکشنبه افزود: "پکن از این سیاست استقبال می‌کند. آنها می‌خواهند این افراد را بازگردانند. آنها دانشمندان، کارآفرینان و مهندسانی را می‌خواهند که می‌توانند بیایند و به اقتصاد آنها کمک کنند؛ بنابراین ما با این سیاست احتمالاً بیشتر به آنها و سایر کشور‌ها کمک می‌کنیم تا به خودمان."

رسانه‌های دولتی چین نیز به نوبه خود، این خبر را به سرعت بازتاب داده‌اند. "گلوبال تایمز" در سرمقاله خود نوشت: "دانشجویان بین‌المللی چینی بی‌گناهانه به اهداف سیاسی واشنگتن تبدیل شده‌اند. این واشنگتن است که محدودیت‌های تبعیض‌آمیز جمعی را علیه دانشجویان چینی تحت پوشش بی‌اساس 'امنیت ملی' اعمال می‌کند."

کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر گروه‌های آتی دانشجویان چینی از ایالات متحده روی برگردانند، چه به دلیل لغو ویزا توسط دولت ترامپ و چه در نتیجه عدم قطعیت‌های گسترده‌تر، نوآوری تحقیقاتی و اقتصاد آمریکا ممکن است آسیب ببیند.

رایان هاس، مدیر مرکز چین در موسسه بروکینگز، در ایمیلی به فارن پالسی گفت: "آمریکا ۲۵ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را با ۴ درصد از جمعیت جهان به دست آورده است، که بخشی از آن با جذب استعداد‌ها از سراسر جهان بوده است. آمریکا با قطع ارتباط خود با استعداد‌های جهانی، خود را به خطر می‌اندازد."

در عین حال، فروپاشی احتمالی در روابط تحقیقاتی و آموزشی، جاه‌طلبی‌های تحقیقاتی پکن را نیز مختل خواهد کرد. خانا گفت که چین و ایالات متحده از بالاترین همکاری‌ها در ثبت اختراعات فرامرزی برخوردارند و فرسایش چنین همکاری‌ای به هر دو کشور آسیب خواهد رساند. به گفته وی، پکن همچنین در معرض خطر از دست دادن جریانی از استعداد‌های تحصیل‌کرده در آمریکا است که به ایجاد زیرساخت‌های دانشگاهی و بخش نوآوری این کشور کمک کرده‌اند.

هاس گفت با توجه به مذاکرات تجاری پرتنشی که بین پکن و واشنگتن در جریان است، اعلام لغو ویزا از سوی کاخ سفید می‌تواند تنش‌ها بین دو کشور را تشدید کند. هاس افزود: "رهبران چین خشم خود را از تصمیم ویزا به سمت رئیس‌جمهور ترامپ هدایت خواهند کرد و در این فرآیند، ناسیونالیسم را شعله‌ور خواهند ساخت. این امر هرگونه نتیجه مذاکره در مورد اولویت‌های ترامپ را دورتر خواهد کرد، نه اینکه افق تصمیم‌گیری را نزدیک‌تر کند."

منبع: فارن افرز