ترامپ کنترل سیاست خارجی آمریکا را به نتانیاهو واگذار کرد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسین مهدی‌تبار - به گزارش گاردین، ایران و ایالات متحده در هفته‌های اخیر در آستانه یک انتخاب مهم قرار داشتند: یا بازگشت به مسیر پرچالش ولی ثمربخش مذاکره، یا لغزیدن به درگیری‌ای که تنها ویرانی در پی دارد. هرچند نشانه‌هایی از آمادگی تهران و واشنگتن برای مذاکره دیده می‌شد، اما در نهایت تصمیم از جای دیگری گرفته شد: تل‌آویو.

گاردین می‌نویسد که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با دستور حمله نظامی به تأسیسات هسته‌ای ایران، مسیر دیپلماسی را به‌طور کامل بست. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که در ابتدا تلاش داشت اسرائیل را مهار کند، اکنون به شکلی آشکار از این عملیات حمایت می‌کند و در عمل، همراه آن شده است.

به گزارش گاردین، ترامپ پس از آغاز دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش، تمایلاتی به احیای مذاکره با تهران از خود نشان داده بود. حتی آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران نیز به‌طور ضمنی چراغ سبز محتاطانه‌ای به مذاکره داد. اما فشارها از سوی اسرائیل و برخی بازیگران منطقه‌ای، مسیر مصالحه را به بن‌بست کشاند.

گاردین در گزارش خود یادآوری می‌کند که خروج ترامپ از برجام در سال ۲۰۱۸، ضربه‌ای شدید به دیپلماسی هسته‌ای وارد کرد. با این حال، تیم او در تلاش بود توافق جدیدی را پیشنهاد دهد که به ایران در ازای توقف برنامه تسلیحاتی، امتیازاتی نظیر رفع تحریم‌ها بدهد. این توافق، علاوه‌بر تأمین منافع طرفین، می‌توانست به کاهش خطر رقابت هسته‌ای در منطقه، آرام‌سازی بازار انرژی و کاهش حضور نظامی آمریکا در غرب آسیا بینجامد.

اما گاردین تأکید می‌کند که اسرائیل با این مسیر به‌شدت مخالف بود. تحلیلگران در این رسانه می‌نویسند که اسرائیل مدعی شده ایران تنها چند روز با ساخت بمب اتمی فاصله داشته است، اما این ادعا با ارزیابی‌های نهادهای اطلاعاتی آمریکا همخوانی ندارد. به نوشته گاردین، طبق برآوردهای جامعه اطلاعاتی ایالات متحده، ساخت بمب نیازمند ماه‌ها یا حتی سال‌ها زمان است، و اگر خطری فوری وجود داشت، آمریکا در حملات اسرائیل مشارکت مستقیم می‌کرد.

به گزارش گاردین، حملات اسرائیل در بهترین حالت تنها بخشی از توان هسته‌ای ایران را تخریب می‌کنند. نابودی تأسیسات نطنز یک ضربه مهم است، اما این مراکز بازسازی‌پذیرند. ترور دانشمندان ایرانی نیز می‌تواند تأثیر کوتاه‌مدت داشته باشد، ولی دانش و تخصص فنی، به‌ویژه در یک برنامه بومی، قابل احیاست. در تحلیل این رسانه آمده است که «حملات هدفمند» علیه زیرساخت‌های علمی، تاریخاً هرگز نتوانسته‌اند به توقف پایدار برنامه‌های استراتژیک کشورها منجر شوند.

گاردین همچنین می‌نویسد که حتی در صورت مشارکت مستقیم آمریکا در حملات، نابودی کامل برنامه هسته‌ای ممکن نخواهد بود. چنین سناریویی نیز به‌معنای تکرار اشتباهات فاجعه‌بار جنگ عراق در سال ۲۰۰۳ خواهد بود، اما در ابعادی بسیار خطرناک‌تر.

در گزارش گاردین آمده است که مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در تلاش بوده تا کشورش را از عملیات اسرائیل فاصله دهد. اما ترامپ نه تنها از این حمله بهره‌برداری سیاسی می‌کند، بلکه آن را به ابزار فشار برای وادارسازی تهران به توافق تبدیل کرده است. تحلیلگران گاردین هشدار می‌دهند که هم‌راستایی بیش از حد آمریکا با اسرائیل در این مقطع، خطر کشیده شدن واشنگتن به درگیری مستقیم با ایران را افزایش می‌دهد.

گاردین در ادامه اشاره می‌کند که تاکتیک استفاده از تهدید نظامی برای وادار کردن جمهوری اسلامی به توافق، محکوم به شکست است.

به نوشته گاردین، اقدام اخیر اسرائیل همچنین نشانه‌ای از یک روند نگران‌کننده است: بازیگران منطقه‌ای و جهانی، به‌دلیل بی‌ثباتی و چندپارگی سیاست خارجی دولت ترامپ، ابتکار عمل را از کاخ سفید می‌ربایند. حملات اوکراین به خاک روسیه نیز، هم‌زمان با تلاش آمریکا برای مذاکره با مسکو، نمونه‌ای دیگر از این بی‌نظمی در نظام تصمیم‌گیری جهانی است.

در پایان، گاردین هشدار می‌دهد که اگر دولت آمریکا نتواند انسجام در سیاست خارجی خود را بازیابد، بیش‌ازپیش به درگیری‌هایی کشیده خواهد شد که نه‌تنها منافع مردم آمریکا را تأمین نمی‌کنند، بلکه می‌توانند به بحران‌هایی بزرگ‌تر از قبل دامن بزنند.