استعفای هم‌زمان وزیران «فرهنگ و ارشاد اسلامی»، «ورزش و جوانان« و «آموزش و پرورش» بازار تحلیل درباره دلیل کناره گیری یا برکناری محترمانه اینان و نیز گمانه زنی درباره وزیران جدید این سه حوزه را رونق داده است هر چند که این دومی زیاد به درازا نمی‌کشد زیرا به احتمال زیاد هر سه و‌زیر پیشنهادی در هفته اول آبان ۱۳۹۵ معرفی می شوند.





 جنس استعفای سه وزیر را البته نباید یکسان دانست. چون درباره وزیر ورزش همه می دانند که او گزینه اول رییس جمهوری نبود و انتخاب او با معیارهای حداقلی با توجه به بافت مجلس قبلی صورت گرفت و با روی کار آمدن مجلس جدید می‌دانست رفتنی است و به خاطر المپیک ریو به تأخیر افتاد.



وزیر ارشاد اما به سبب فشارها و احساس ناتوانی از هم‌سو کردن خواست های متضادی چون کاهش سانسور از جانب هنرمندان و تشدید سانسور مورد نظر  اصول گرایان کنار رفت در حالی که به نظر می رسد وزیر آموزش و پرورش مایل به رفتن نبوده و کنار گذاشته شده است.



گمانه های ۱۰ گانه اما از این قرار است:



۱- اگر وزیر پیشنهادی ارشاد فرد صریح تری به نسبت علی جنتی باشد آنگاه می توان نتیجه گرفت که رییس جمهور روحانی چنان که یک بار هم بر زبان آورد از عقب نشینی وزیر ارشاد ناراضی بوده است و در واقع رفتن او به خواست روحانی صورت پذیرفته است.



۲- چنانچه وزیر پیشنهادی ارشاد شخصیتی باشد که بخواهد همین سیاست‌ها را ادامه دهد اما حساسیت کمتری برانگیزاند یادآور استعفای اولین وزیر ارشاد دولت اصلاحات است. عطاء الله مهاجرانی هم در سال پایانی دولت اول خاتمی استعفا کرد در حالی که گمان می رفت نیازی نیست چون با روی کار آمدن مجلس ششم به قاعده از کمند استیضاح رسته بود. حال ان که با توقیف مطبوعات در سال ۷۹ نمی دانست یکی از مهم ترین حوزه های زیر مجموعه او آسیب دیده بود.



علی جنتی هم در سال پایانی دولت اول روحانی در حالی کنار رفته که مجلس کنونی به شدت مجلس قبلی با او سر ستیز ندارد هر چند اصول گرایان هم ملاحظه نسبت خانوادگی او را داشتند. اما او نیز به خاطر لغو مجوز کنسرت ها احساس می کند حوزه هایی در زیر مجموعه آسیب دیده اند.



۳- چنانچه روحانی یک نیروی راست گرا را معرفی کند این گونه تفسیر خواهد شد که برای انتخابات ۹۶ خاطر او از اصلاح طلبان آسوده شده و حالا دنبال جلب نظر محافظه کاران سنتی است و از این منظر قبول استعفا عقب نشینی خوانده می شود.



۴- اگر هر سه تعویض او در اصطلاح فوتبالی‌ها رو به جلو باشد این قابلیت را دارد که تفسیر انتخاباتی از آن برخیزد چون هر سه حوزه به «جوانان» مربوط است و نشان می دهد روحانی نمی خواهد پایگاه اجتماعی او در ماه های منتهی به انتخابات ۹۶ آسیب ببیند.



۵- اگر روحانی فرد خنثایی را برای وزارت ارشاد معرفی کند به این معنی است که به جای الگو قرار دادن رییس جمهور اصلاحات و شیوه او در سال ۱۳۷۹ ( پس از استعفای مهاجرانی) به شیوه رییس جمهور سازندگ پس از استعفای خاتمی در سال ۱۳۷۱  عمل کرده است به این معنی که کل حوزه فرهنگ را واگذار می کند.



هاشمی رفسنجانی ابتدا علی لاریجانی را برای وزارت ارشاد در نظر گرفت ولی در دولت دوم حوزه فرهنگ و هنر را به کل واگذار کرد چون مصطفی میرسلیم که مهندس احتراق موتورهای درون سوز بود و پیشینه ریاست شهربانی و سازمان جنگ زدگان را در کارنامه داشت علاقه ای به امور فرهنگی نداشت و انتصاب او نشان می داد دغدغه اصلی و اولویت دولت هاشمی فرهنگ و هنر نیست.



۶-  برخی بر این باورند که پس از حذف احمدی نژاد روحانی در مقام قدرشناسی درصدد تغییراتی در حوزه فرهنگ است یا این که امتیازی می دهد تا امتیازی بگیرد و مثلا بتواند گره حصر را بگشاید.



۷- با این که قضاوت درباره وزیر ارشاد منوط به معرفی وزیر جدید است اما برای وزیر ورزش چنین نیست چون برای ورزشی ها صرف رفتن گودرزی اهمیت داشت تا جایی که برخی چهره های ورزشی گفته اند سه سال دیر رفت! یعنی از ابتدا نباید می آمد.



فرهنگیان نیز به قاعده از تغییر در آموزش و پرورش ناخرسند نیستند پس تا همین جا روحانی از دو مورد نتیجه گرفته و چنانچه جامعه هنری و رسانه ای از معرفی وزیر جدید راضی نباشد با حساب دو به یک کار خود را جلو می برد و شاید اصرار او بر تغییر فانی در حالی که ظاهرا استعفا نداده بود به همین خاطر باشد.



۸- اصول گرایان رادیکال در هفته جاری تمام توجه خود را به حوزه‌های اقتصادی معطوف کرده بودند و لابد انتظار داشتند وزیران اقتصاد و نفت و صنعت را تغییر دهد اما سه وزیر غیر اقتصادی تعویض می شوند. این به معنی رضایت رییس جمهوری از رویکردهای اقتصادی است.



۹- در مورد خاص وزیر آموزش و پرورش با این اتفاق استیضاح او نیز در عمل منتفی و سالبه به انتفاء موضوع شده است. استیضاح فانی می توانست فراکسیون امید را دچار اختلاف کند. علت استقبال محمد رضا عارف از ترمیم هم می تواند احساس دریافت پالس مثبت دولت باشد. اگر شایعات مربوط به تمایل دولت به ترجیح علی لاریجانی بر عارف در موضوع ریاست مجلس درست باشد با ترمیم اخیر دولت نظر عارف را بیش از پیش جلب می کند.



۱۰- این شایعه هم شنیده شده که علی جنتی بار دیگر به وزارت کشور بازمی گردد و معاونت سیاسی را برعهده می گیرد در این صورت در دولت می ماند و نقش سیاسی ایفا می کند بی آن که ناگزیر از تحمل ادامه فشارها باشد.



اهمیت حضور او در وزارت کشور را هنگامی بیشتر در می یابیم که دوباره به یاد آوریم او فرزند آیت الله احمد جنتی دبیر شورای نگهبان است که در انتخابات نقش مهمی بر عهده دارد.