تنبیه بدنی در مدارس، سایه‌ای تاریک بر آینده دانش‌آموزان

باشگاه خبرنگاران جوان؛ نرگس امام‌جمعه - در دنیای امروز، آموزش و پرورش به عنوان یکی از ارکان مهم جامعه، همواره در حال تحول است. اما هنوز هم در برخی از مدارس، تنبیه بدنی به عنوان روشی برای کنترل رفتار دانش‌آموزان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما آیا این روش واقعاً مؤثر است یا فقط یک سایه تاریک بر آینده‌ی روشن دانش‌آموزان می‌افکند؟

بسیاری از معلمان و والدین به دلایل مختلفی از تنبیه بدنی استفاده می‌کنند. برخی معتقدند که این روش سریع‌ترین راه برای اصلاح رفتار ناپسند است. اما واقعیت این است که این نوع تنبیه نه تنها مشکل را حل نمی‌کند، بلکه می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری بر روح و روان دانش‌آموزان بگذارد.

تصور کنید یک دانش‌آموز به خاطر یک اشتباه کوچک یا در برخی مواقع بدون هیچ دلیلی، تحت تنبیه بدنی قرار گیرد. این تجربه نه تنها می‌تواند آسیب‌های جسمی به همراه داشته باشد، بلکه ممکن است او را دچار اضطراب و افسردگی کرده و همین امر ممکن است باعث شود که دانش‌آموز دیگر هرگز به مدرسه نرود و یا حتی علاقه‌اش به یادگیری را از دست بدهد. آیا این عواقب ارزش یک تنبیه فیزیکی را دارد؟

این روزها در فضای مجازی متاسفانه فیلم‌ و عکس‌های از تنبیه بدنی دانش آموزان در استان‌های مختلف در شبکه‌های مجازی به اشتراک گذاشته می‌شود و باعث رعب و وحشت جامعه شده حال ممکن است برای مخاطبان فضای مجازی این سوال ایجاد شود که آیا تنبیه بدنی در مدارس زیاد است یا زیاد منتشر می‌شود؟

در همین باره حسین صادقی، رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش گفت: موضوع تنبیه بدنی و مسائلی که این روزها شاهدش هستیم را نمی‌توان رد کرد چرا که متاسفانه این موضوع در مدارس  اتفاق می‌افتد.

رئیس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان این که تنبیه دانش‌آموزی بسیار نادر است و این روزها شیطنت رسانه‌ای باعث شده تا موضوع مذکور در شبکه‌های مجازی زیاد منتشر شود؛ افزود: امروزه در آموزش و پرورش مسائلی از قبیل تنبیه بدنی بسیار کمرنگ شده و ما کمتر شاهد این موضوع در مدارس کشور هستیم. وزارت آموزش و پرورش همیشه درصدد بوده تا  هم حرمت معلم هم حرمت دانش آموز حفظ و صیانت شود.

حسین صادقی ادامه داد: در صورت انجام همچین اتفاقاتی قطعاً برخوردهای قانونی اتفاق خواهد گرفت.

 تشویق و تنبیه دو روش تربیتی است که برای رعایت مقررات و انضباط باید در مدارس مدنظر قرارگیرد. تنبیه در مواردی به کار می‌رود که رفتار دانش آموز ناپسند، برخالف مقررات و غیر دلخواه است و می خواهیم آن را خاموش و تضعیف کنیم. تنبیه به معنای بیدار کردن، واقف گردانیدن به چیزی آگاه و هوشیار کردن آمده است. معمولا روان شناسان تنبیه بدنی را جایز نمی دانند و برای آن عوارض نامطلوبی همچون ترس، عدم یادگیری رفتار درست، توجیه صدمه زدن به دیگران، پرخاشگری نسبت به عامل تنبیه کننده، جانشین شدن یک پاسخ نامطلوب به جای پاسخ نامطلوب دیگر و الگوبرداری از آن توسط دیگران بر می شمارند.  این دو روش باید به طور صحیح به کار رود تا موجب آرامش خاطر گردد. در مورد تشویق و تنبیه مطالعات زیادی توسط روانشناسان صورت گرفته و از دیرباز مناقشه بر میزان اثربخشی تنبیه میان دیدگاه های مختلف روان شناختی، علوم تربیتی و سالم وجود داشته است. این مطالعات نشان می دهد که اثر تشویق بیش از تنبیه است و تا جایی که ممکن است باید از تنبیه خودداری شود زیرا تنبیه عوارضی ناخوشایند را در بر دارد.

تنبیه بدنی ۶۹ هزار دانش آموز در سال ۲۰۱۸_۲۰۰۱۷ در آمریکا

براساس گزارش nea، تنبیه بدنی از اواسط دهه 1990 در اکثر ایالت‌های آمریکا ممنوع شده اما در طول سال تحصیلی 2017-2018، تقریباً 69000 دانش آموز تنبیه بدنی شده‌اند که در مقایسه با 107 هزار نفری که در مدارس آمریکا تنبیه شده‌اند این آمار کاهشی بوده است. 

این در حالی است که  امروزه بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی برخلاف ایران که تنبیه بدنی را برای دانش آموزان ممنوع می‌داند؛ مجاز می‌دانند.

براساس گزارش conversation، امروزه، بیش از یک سوم ایالت‌های آمریکا به معلمان اجازه می‌دهند که دانش‌آموزان را با پارو تنبیه کرده یا کتک بزنند. براساس آمارمنتشر شده سالانه بیش از ۱۰۰ هزار دانش آموز در مدارس ایالات آمریکا تنبیه می‌شوند.

تنبیه بدنی در کشورهای آمریکایی با واکنش‌های بسیاری روبرو بوده به طوری که کریستینا اریکسون، دانشیار و پروفسور مددکاری اجتماعی در دانشگاه داکوتای شمالی، کتابی در این زمینه نوشت: "کتک زدن: چگونه ضربه زدن به فرزندانمان به خودمان آسیب می رساند."

برای تنبیه بدنی دانش آموزان در مدارس چه قوانینی در چهان وجود دارد؟

براساس گزارش conversation، 68 کشور در سراسر جهان تنبیه  کودکان را به هر شکلی از جمله کتک زدن ممنوع کرده اند. این جنبش در سال ۱۹۷۹ در سوئد آغاز شد. در اوایل دهه ۲۰۰۰ زمانی که کشورهای بیشتری قوانین مشابهی را تصویب کردند، تسریع شد. به عنوان مثال، کشورهایی همچون نپال در این دهه قانونی را تصویب کردند که کودکان حقوقی مشابه بزرگسالان را دارند و باید از هرگونه آسیبی محافظت شوند.

تحقیقات فراوان نشان می دهد که تنبیه بدنی باعث افزایش رفتارهای منفی در دوران کودکی می شود. کتک زدن عملکرد اجرایی کودکان را کاهش می دهد، خشونت در دوران نوجوانی را افزایش می دهد و حتی مبارزه با سلامت روان و سوء مصرف مواد در بزرگسالی را افزایش می دهد. 

هیچ معلم و آموزگاری موافق تنبیه بدنی دانش‌آموزان نیست

فروغ تیموریان، جامعه شناس و کارشناس آموزشی در این باره گفت: امروزه قطعاً هیچ معلم و آموزگاری موافق تنبیه بدنی دانش‌آموزان نیست.

این کارشناس آموزشی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان با بیان این که یکی از موضوعاتی که در گزینش وزارت آموزش و پرورش صورت می‌گیرد، سلامت روانی معلم است؛ افزود: افرادی که سلامت روان کافی و آرامش روانی ندارند نمی‌توانند وارد این حرفه شوند.

فروغ تیموریان ادامه داد: متاسفانه این روزها در فضای مجازی نکات منفی درباره معلمان برجسته شده و زحمات آن‌ها نادیده گرفته می‌شود. بسیاری از معلمان در حال حاضر برای دانش‌آموزان تلاش‌های فراوان می‌کنند تا آن‌ها موفق شوند.

این جامعه شناس تصریح کرد: متاسفانه دانش‌آموزان امروزی بسیار پر مدعا هستند و در این موضوع هم فضای مجازی باعث شده تا سطح توقع دانش‌آموزان و والدین از معلمان بالا رفته و احترامی که در گذشته برای معلمان قائل بودند دیگر مهم نباشد.

فروغ تیموریان اظهار کرد: امروزه خانواده‌ها تمام خواسته‌های فرزندان خود را برآورده می‌کنند و متاسفانه فرزندان خود را درست تربیت نمی‌کنند و نمی‌توانند حریف بچه خود شوند. امروزه از خانواده توقع می رود  بدون تنبیه فیزیکی فرزندان خود را درست تربیت کنند.

این کارشناس آموزشی بیان کرد:رسانه‌ می‌توانند با اختیارات لازمی که دارند خانواده‌ها را آگاه کرده و به آن‌ها در خصوص تربیت درست آموزش دهند. همچنین رسانه باید به خانواده‌ها اطلاع دهد که اگر در فضای آموزشی و درسی معلم به دانش‌آموزان حرفی می‌زند در جهت تربیت، پرورش، آماده شدن برای ورود به جامعه  و پذیرفتن نقش‌های مختلف در جامعه است البته تنبیه بدنی به هیچ عنوان درست نیست.

تنبیه بدنی دانش‌آموزان پیامدهای منفی و آسیب‌زا دارد

با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، به‌وضوح مشخص است که تنبیه بدنی دانش‌آموزان می‌تواند پیامدهای منفی و آسیب‌زایی به همراه داشته باشد. این نوع تنبیه نه‌تنها می‌تواند به روح و روان دانش‌آموزان آسیب بزند، بلکه ممکن است باعث ایجاد احساس ترس و اضطراب در آن‌ها شود. با این حال، در برخی مواقع خاص و در شرایطی که رفتارهای خطرناک یا آسیب‌زننده‌ای از سوی دانش‌آموزان مشاهده می‌شود، ممکن است نیاز باشد که به‌منظور اصلاح رفتار و تربیت صحیح، از روش‌های تنبیهی استفاده شود.

این نوع تنبیه باید بسیار محدود و با احتیاط انجام شود و هدف آن تنها اصلاح رفتار و هدایت دانش‌آموز به سمت یک مسیر درست باشد. بنابراین، هرچند تنبیه بدنی به‌طور کلی مورد تأکید قرار نمی‌گیرد اما در شرایط خاص و با رعایت اصول انسانی، ممکن است به‌عنوان یک ابزار تربیتی در نظر گرفته شود. در نهایت، هدف اصلی باید همواره تربیت صحیح و ایجاد فضایی امن و حمایتگر برای یادگیری باشد.