سه استاندارد جدید برای کنترل کیفیت و ایمنی نانومواد تصویب شد

باشگاه خبرنگاران جوان - معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری اعلام کرد، راهبرد استانداردسازی در کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک (IEC)، تمام مراحل زنجیره ارزش نانومواد را از تولید نانومواد و عرضه آنها به‌عنوان محصولات مستقل گرفته تا استفاده از آنها به‌عنوان مواد اولیه در تولید زیرمجموعه‌ها یا محصولات نهایی در بر می‌گیرد. توسعه استاندارد‌هایی برای ارزیابی قابلیت اطمینان و دوام این محصولات نیز بخشی از مسئولیت‌های کارگروه فنی ۱۱۳ این کمیسیون است.

ماموریت اصلی این کارگروه، تدوین استاندارد‌های بین‌المللی براساس اصول مدیریت کیفیت (QM) است؛ با این هدف که انتقال نانومواد و محصولات نانوساخت از مرحله تحقیق و توسعه به تولید انبوه، با دقت و اطمینان بیشتری انجام شود. در این خبر، سه استاندارد جدید از این مجموعه که به همت گروه استاندارد و ایمنی ستاد نانو به تصویب رسیده‌اند، معرفی شده‌اند؛ استاندارد‌هایی که می‌توانند نقش مهمی در بهبود کیفیت و ایمنی محصولات نانویی ایفا کنند.

۱- فناوری نانو- نانوساخت- مشخصه‌های کلیدی کنترلی- قسمت ۲۰-۶: مواد پایه گرافنی- محتوای ناخالصی فلزی: طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی

این قسمت از مجموعه استاندارد ملی ایران به شماره ۱۹۵۷۸، روش استانداردشده‌ای را برای تعیین یکی از مشخصه‌های کلیدی کنترلی شیمیایی در پودر‌های مواد پایه‌گرافنی ارائه می‌دهد. این مشخصه، میزان ناخالصی‌های فلزی موجود در این مواد است که با استفاده از روش طیف‌سنجی جرمی پلاسمای جفت‌شده القایی (ICP-MS) اندازه‌گیری می‌شود. محتوای ناخالصی فلزی از شدت سیگنال عناصر اندازه‌گیری‌شده در طیف به‌دست می‌آید.

این استاندارد برای انواع مختلف پودر‌های گرافنی از جمله گرافن دولایه، سه‌لایه و چندلایه، گرافن اکسید و گرافن اکسید کاهش‌یافته قابل استفاده است. مواد مورد بررسی در این استاندارد، کاربرد گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف فناوری، از جمله صنایع ریزالکترونیک، ساخت خمیر‌های رسانا و تولید نمایشگر‌ها دارند. هدف از تدوین این استاندارد، فراهم آوردن مبنایی برای طراحی دقیق‌تر مواد توسط تولیدکنندگان و کمک به کاربران نهایی برای انتخاب محصولی متناسب با نیازهایشان است.

۲- فناوری نانو - نانوساخت - ویژگی‌نامه‌های محصول - قسمت ۱: مفاهیم پایه

این قسمت از مجموعه استاندارد ملی ایران به شماره ۱۹۰۹۳، یک ویژگی‌نامه فنی است که سامانه ویژگی‌نامه تفصیلی بدون تخصیص مقادیر را برای نانومواد، مجموعه‌های نانو و همچنین محصولات نهایی نانوپدید در زنجیره ارزش نانوساخت تعریف می‌کند. در این استاندارد، مفاهیم «ویژگی‌نامه تفصیلی بدون تخصیص مقادیر» (BDS)، «ویژگی‌نامه تفصیلی» (DS)، و «مشخصه کلیدی کنترلی» (KCC) تعریف شده‌اند. علاوه بر این، راهنما‌هایی برای تدوین و استفاده از ویژگی‌نامه‌های محصول، به‌ویژه از مجموعه استاندارد ملی ایران ۱۹۰۹۳ در زمینه فناوری نانو ارائه می‌شود.

۳- فناوری نانو - نانوساخت - ویژگی‌نامه‌های محصول - قسمت ۱-۵: کربن فعال نانومتخلخل- ویژگی نامه‌ی تفصیلی بدون تخصیص مقادیر: خازن‌های الکتروشیمیایی

این استاندارد، نحوه گزارش‌دهی مشخصه‌های مختلف کربن فعال نانومتخلخل برای خازن‌های الکتروشیمیایی و نحوه وارد کردن این موارد در یک ویژگی‌نامه تفصیلی دو جانبه بین فروشنده و کاربر را مشخص می‌کند. در این استاندارد، مشخصه‌های کلیدی شیمیایی، فیزیکی، ساختاری و الکتروشیمیایی که به‌طور معناداری بر عملکرد خازن‌های الکتروشیمیایی اثر دارند، فهرست شده‌اند. همچنین اطلاعاتی درباره روش‌های اندازه‌گیری و استاندارد‌های موجود برای تعیین صحیح KCC‌ها نیز ارائه شده است.

علاقه‌مندان به استاندارد‌های ملی و مطالعه سایر قسمت‌های استاندارد‌های نانوساخت، می‌توانند به وبگاه گروه استاندارد و ایمنی نانو مراجعه کنند و به متن کامل استاندارد‌های مصوب نیز دسترسی رایگان داشته باشند.