واتساپ؛ میدان نبرد پنهان جنگ اطلاعاتی

باشگاه خبرنگاران جوان - در حالی که میلیون‌ها انسان در مناطق جنگ‌زده، تنها پل ارتباطی خود با جهان بیرون را پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ می‌دانند، دستگاه‌های امنیتی اسرائیل همین فضا را به میدان نبردی جدید تبدیل کرده‌اند. نبردی که در آن، اطلاعات خصوصی، تحرکات محلی، احساسات جمعی و حتی فهرست مخاطبین یک فرد می‌تواند به تسلیحات جنگی بدل شود.

 نرم‌افزار در ظاهر، سخت‌افزار در عمل

واتساپ به‌عنوان پیام‌رسانی رایگان، رمزنگاری‌شده و گسترده، در بسیاری از مناطق بحرانی از جمله نوار غزه ، تنها ابزار اطلاع‌رسانی بین شهروندان، رسانه‌ها و حتی امدادگران است. اما این فضا، در طول سال‌های اخیر، به‌خصوص در نبردهای ۲۰۲۱، ۲۰۲۳ و ۱۴۰۴، به شدت مورد نظارت و بهره‌برداری سیستماتیک اطلاعاتی رژیم صهیونیستی قرار گرفته است. برخی گزارش‌ها و تحقیقات نشان می‌دهد که اسرائیل از واتساپ در سه سطح به‌عنوان ابزار جنگی بهره‌ می‌برد:

اول) تخلیه اطلاعاتی و مهندسی افکار عمومی: در شرایط بحرانی، ساکنان مناطق جنگی پیام‌هایی از شماره‌های ناشناس دریافت می‌کنند. این پیام‌ها اغلب شامل هشدار به تخلیه، ترساندن مردم یا انتقال پیام‌های خاصی از سوی ارتش اسرائیل هستند. در واقع، این پیام‌ها نه‌تنها خبری یا هشداردهنده نیستند، بلکه نوعی جمع‌آوری اطلاعات میدانی، واکنش‌سنجی اجتماعی و آزمودن کانال‌های نفوذ اطلاعاتی  محسوب می‌شوند. نمونه عینی این موضوع قابل اشاره است. در حملات اخیر به رفح (خرداد ۱۴۰۴)، هزاران شهروند فلسطینی پیام‌هایی با این مضمون دریافت کردند:  «ارتش اسرائیل به شما هشدار می‌دهد که برای نجات جان خود از محل خارج شوید.»  اما در ادامه مشخص شد که مناطقی که مردم به آنجا رفتند، خود هدف حملات بعدی قرار گرفتند. کارشناسان می‌گویند هدف از این پیام‌ها بیشتر از اطلاع‌رسانی، رهگیری تراکم جمعیت، ارزیابی واکنش و هدایت آوارگان به نقاط قابل‌هدفگیری بوده است.

دوم) جاسوسی و استخراج داده‌های اجتماعی: واتساپ به‌عنوان اپلیکیشنی که در بسیاری از تلفن‌های همراه، دسترسی به مخاطبین، موقعیت جغرافیایی، میکروفن و حافظه داخلی دارد، می‌تواند به‌راحتی به دروازه نفوذ امنیتی به جامعه هدف تبدیل شود. بر اساس اسناد فاش‌شده در سال ۲۰۱۹ از سوی شرکت تولیدکننده بدنام نرم‌افزار جاسوسی «پگاسوس» ارتش و دستگاه اطلاعاتی رژیم صهیونیستی توانسته‌اند با ارسال لینک‌های آلوده از طریق واتساپ، به گوشی فعالان، خبرنگاران و حتی امدادگران در غزه نفوذ کنند. این نفوذها، به اطلاعاتی از این قبیل دسترسی ایجاد می‌کرد: لوکیشن‌های بلادرنگ نیروهای امدادی یا مقاومتی، لیست تماس‌های خانوادگی یا شبکه‌های اجتماعی مرتبط، اسناد، فایل‌ها و عکس‌های داخلی گوشی، حتی بازکردن میکروفن گوشی بدون اطلاع کاربر

سوم). تخریب اعتماد و ایجاد آشوب اطلاعاتی : جنگ فقط در میدان گلوله‌باران و موشک نیست؛ بخشی از آن در ذهن مردم و فضای اطلاعاتی رخ می‌دهد. رژیم صهیونیستی با انتشار انبوه پیام‌های جعلی از طریق واتساپ (از جمله درباره تخلیه، سقوط حکومت، یا خیانت‌های خیالی)، به‌طور سیستماتیک اعتماد عمومی را هدف قرار می‌دهد. به‌عنوان مثال در یکی از حملات سال ۲۰۲۳به غزه، پیام‌های جعلی در واتساپ دست‌به‌دست شد مبنی بر اینکه نیروهای مقاومت عقب‌نشینی کرده‌اند. ساعاتی بعد، همان منطقه مورد هجوم گسترده ارتش قرار گرفت. در جریان حمله زمینی به خان‌یونس هم، گروهی از مردم پیام‌هایی دریافت کردند که نیروهای مقاومت در حال استفاده از آنان به‌عنوان سپر انسانی هستند. در واقع، تلاش برای ایجاد شکاف اجتماعی و تخریب چهره مقاومت بود.

 زیرساخت سایبری اسرائیل: جنگ از راه تلفن همراه

باید توجه داشت که رژیم صهیونیستی تنها یک ارتش سنتی ندارد؛ بلکه یکی از قوی‌ترین واحدهای سایبری جهان را در اختیار دارد، از جمله واحد ۸۲۰۰ ارتش اسرائیل. این واحد به‌شکل تخصصی روی رهگیری ارتباطات رمزنگاری‌شده؛ تحلیل رفتار کاربران در پیام‌رسان‌ها؛ طراحی بدافزارهای هدفمند با پوشش‌های فریبنده؛ و مهندسی اجتماعی مبتنی‌بر ترس، شایعه و اطلاعات جعلی تمرکز دارد. واتساپ، با زیرساخت جهانی و وابستگی شدید جوامع ضعیف، بهترین میدان برای این نوع عملیات است.

در دنیای امروز، گوشی هوشمند نه فقط وسیله‌ای برای ارتباط، بلکه می‌تواند پنجره‌ای به سوی دشمن، ابزار جاسوسی، و میدان عملیات روانی باشد. اسرائیل با استفاده از واتساپ و سایر پیام‌رسان‌ها، نه‌تنها به دنبال ارسال پیام است، بلکه موقعیت شما را می‌فهمد، افکار عمومی را جهت می‌دهد، و اطلاعات کلیدی را بدون شلیک گلوله استخراج می‌کند.

راهکارهایی همچون ارتقاء سواد رسانه‌ای شهروندان در مناطق بحران‌زده؛ ایجاد سامانه‌های هشدار مستقل؛ بررسی پیام‌های مشکوک و ردیابی فعالیت‌های سایبری غیرقانونی؛ پیگیری حقوقی شرکت‌های فناوری در برابر سوءاستفاده از سکوهای‌شان توسط رژیم‌های متجاوز می‌تواند دسیسه‌های رژیم صهیونیستی از مسیر واتساپ را خنثی کند.

منبع: روزنامه هفت صبح