محمود امانی طهرانی مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری، در گفتگو با خبرنگار مهر، در خصوص اینکه با تصویب اهداف دوره های تحصیلی چه تغییراتی دوباره در کتاب های درسی شاهد خواهیم بود، توضیحاتی ارائه داد.
وی در ابتدای گفتگو در پاسخ به این پرسش که قاعدتا تصویب اهداف تحصیلی در شورای عالی آموزش و پرورش باعث می شود دوباره کتاب های درسی بازنویسی و یا از نو نگاشته شود با توجه به اینکه اعلام شده حداقل تا سال ۱۴۰۰ کتاب نو نگاشت نخواهیم داشت، این مصوبه چگونه تاثیر خود را بر تالیف کتاب های درسی خواهد گذاشت، گفت: رئیس مرکز پژوهش نیز در آخرین صحبت های خود از طرح انطباق کتاب های درسی با اسناد بالادستی صحبت کردند که ناظر بر همین مصوبه است. ما مرحله همسوسازی کتاب های درسی با نظام ۶.۳.۳ را پشت سر گذاشتیم و به اتمام رسید. در مرحله انطباق مبنای ما کل اسناد بالادستی منجمله همین مصوبه اهداف تحصیلی است که باید به گونه ای کتاب های درسی طراحی شود که به این اهداف دستیابیم.
امانی طهرانی در پاسخ به مبحث که اینکه آموزش و پرورش سعی دارد با مصوبه ها تحول مدنظر را در پایه های تحصیلی ایجاد کند اما ازدیاد این مصوبه ها قاعدتا مانع از این می شود که مدتی تغییراتی در کتاب های درسی نداشته باشیم، بیان کرد: اگر از منظر بالا به پایین نگاه کنیم، نگرانی شدید نیست. الان از تالیف کتاب های پایه اول دبستان ۷ سال گذشته است و تقریبا بدون تغییر بوده است. اگر اجرای طرح انطباق را آغاز کنیم بعد از سال ۱۴۰۰ می شود و ۱۰ سالی زمان می برد و ۱۰ سال زمان تثبیت خوبی است. طبق استانداردهای جهانی تغییرات در کتاب ها، هر ۵ سال یکبار کتاب ها دوباره خوانی شود و هر ۱۰ سال یکبار باید تالیف مورد تجدید نظر قرار بگیرد.
وی بیان کرد: ما سال به سال کتاب را عوض نمی کنیم و مصوبات هم به گونه ای بوده است که کتاب ها جزئی تغییر کنند. اما چیزی که اهداف تحصیلی تعیین می کند یک آهن ربای اصلی است که تمام قطب نماها را با خود همسو می کند و باید مبنای جامعی باشد برای ما و از همین رو ما اسمش را گذاشته ایم طرح تولید یکپارچه مواد اصلی تحصیلی دوره دبستان.
مدیرکل دفتر تألیف کتاب‌های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در ادامه با تاکید بر اینکه اتفاقی که در تغییر نظام آموزشی به ۶.۳.۳ رخ داد، اتفاق تلخی بود، اظهار کرد: نگاه متخصصان در ایجاد نظام ۶.۳.۳ این نبود که یک پایه ششم به ۵ پایه ابتدایی اضافه شود بلکه در طرح اولیه مبنا این بود که به پایه اول و دوم دبستان یک پایه اضافه شود و محتوای همین دو سال در سه سال سال ارائه شود و دوره اول بشود سه سال.
قرار بود با طرح استقرار نظام ۶.۳.۳ کمی از شتاب آموزش در سه سال اول ابتدایی کم کنیم و مهارت هایی که پیش دبستانی به آن می پردازد و دوره بازی و مهارت آموزی را به دبستان بیاوریم. در زبان آموزی تعجیل نکنیم و به دانش آموزان دو زبانه فرصت بدهیم که با مدرسه هماهنگ شوند. اما اشتباه اینجا بود که در استقرار این نظام تحصیلی تعجیل شد
وی اضافه کرد: از آنجایی که دوره پیش دبستانی در کشور ما فراگیر نیست قرار بود با طرح استقرار نظام ۶.۳.۳ کمی از شتاب آموزش در سه سال اول ابتدایی کم کنیم و مهارت هایی که پیش دبستانی به آن می پردازد و دوره بازی و مهارت آموزی را به دبستان بیاوریم. در زبان آموزی تعجیل نکنیم و به دانش آموزان دو زبانه فرصت بدهیم که با مدرسه هماهنگ شوند و تمام بچه ها در محیط مدرسه احساس موفقیت کنند. یعنی محتوا با تاکید بر مهارت های یادگیری و فضای یادگیری باشد. اما اشتباه اینجا بود که در استقرار این نظام تحصیلی تعجیل شد و به جای اینکه محتوای پایه سوم به پایه چهارم، محتوای پایه چهارم به پایه پنجم و محتوای پایه پنجم به پایه ششم برود و به سقف محتوایی دبستان چیزی اضافه نشود، عملا اتفاق دیگری افتاد.
امانی طهرانی در توضیح بیشتر گفت: اگر قرار بود اتفاق مورد نظر رخ دهد، مستلزم این بود که روی سه سال اول ابتدایی کار شود اما در سال ۹۰ ناگهان تصمیم غیرکارشناسی گرفته شد که پنجمی ها سال بعد بروند پایه ششم. پایه پنجمی ها دروس پایه ای که از ابتدا قرار بود به پایه ششم منتقل شود را خوانده بودند پس مجبور شدیم یک سال محتوا به پایه ابتدایی اضافه شود. در نظام ۶.۳.۳ حتی معلم دوره دیده هم در نظر گرفته شده بود و اینکه معلم از پایه اول تا سوم همراه دانش آموز باشد و یک رابطه عاطفی میان دانش اموزان تقویت شود. اما عملا این نظام آموزشی راه دیگری را در اجرا رفت. در واقع این نظام ۶.۳. که می شناسیم آن نظام ۶.۳.۳ که مد نظر بود نشد.
وی ادامه داد: هداف در پاسخ به این پرسش که در حال حاضر در تعیین اهداف آموزشی دوره های تحصیلی عملا این نظام به ۳.۳.۳.۳. تغییر یافته است، بیان کرد: اهداف دوره های تحصیلی در واقع مبتنی بر آنچیزی شده که در واقع از ابتدا قرار بود بشود. ما طراحی اهداف بر این مبنا را باید یک مهندسی معکوس بکنیم. اهداف برای اولین بار در قالب شایستگی نوشته شده است. تعداد اهداف کنترل شده است و قابلیت تبدیل به موقعیت یادگیری در مدرسه را دارد و کار قوی کارشناسی روی اهداف صورت گرفته است. ما عملی کردن این مصوبه را اسمش را دوره انطباق گذاشته ایم.
امانی طهرانی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه اگر نظام ۳.۳.۳.۳. طبق آنچه از ابتدا قرار بود طراحی شود، رخ بدهد آیا فشار دروس نظری و مبتنی بر یادگیری تحصیلی به پایه اول و دوم متوسطه نمی رسد، اظهار کرد: قرار است در دوره ابتدایی ما محتوای دانشی کمتری به دانش آموزان بدهیم و مهارت محور باشیم.
محتوا سه بخش دارداما محتوا چند بخش دارد. محتوای دانشی و محتوای مهارتی هر دو محتواست. اما اینطور نیست که قرار نیست در دوره اول ابتدایی محتوای دانشی نداشته باشیم یا معتقد باشیم محتوای آموزشی بد است. متاسفانه مد شده است که همه در برابر حفظ کردن مقاومت می کنند در حالیکه حفظ کردن بخشی از آموزش است و روی حافظه تاثیر می گذارد و یا تکالیف از جنس تکرار و تمرین لازم است چون در تثبیت یادگیری مهم است. آنچه ما روی آن تاکید می کنیم این است که روی یک مهارت بیش از اندازه تاکید نکنیم که با بی اعتنایی از کنار سایر مهارت ها بگذریم.
وی اضافه کرد: از سوی دیگر اینطور نیست که تراکم دانشی در دوره متوسطه بالا برود. ما در پایه هایی ممکن است دروسی داشته باشیم که غیر ضروری تشخیص داده شود. مثلا انتگرال در کتاب های درسی است و ممکن است شورای عالی آموزش و پرورش بگوید این درس در اولویت آموزشی نیست. در واقع در همه جا باید اهداف از جنس شایستگی باشد. از سوی دیگر به هر حال از دانش اموز دوره متوسطه انتظار توان یادگیری قوی تری در مهارت های دانشی می رود.
