کاشت، داشت و برداشت زعفران در خراسان جنوبی قدمتی بیش از 700 سال دارد و در حال حاضر از نظر تولید مقام دوم جهانی را در اختیار دارد و در میان پنج محصول اساسی زرشک، عناب، انار، پنبه و زعفران این محصول بسیار مهم و راهبردی استان از ارزشی خاصی برخوردار است.

بر اساس تحقیقات به عمل آمده از اسناد و کتاب های تاریخی منطقه می توان به این نتیجه رسید که از سال 700 هجری نام زعفران قاینات در ایران و جهان مطرح بود و در سال 700 هجری قمری رشید الدین فضل اله همدانی بهترین زعفران را متعلق به قاینات دانسته است.

پاییز و زمستان که همیشه نشانه نزول برکت الهی و بارش برف و باران است چندی سالی است در این استان مرزی مفهومش را از دست داده و حدود 2 دهه است که برای ساکنان این خطه از ایران زمین یادآور سوز و سرمایی است که به جان محصول زراعی و باغی و درختانش افتاده است.

اکنون 18 سال از خشکسالی در این منطقه بیابانی ایران می گذرد و کشاورزان بی صبرانه منتظر نزول بارش هستند اما بر اساس گزارش هواشناسی خراسان جنوبی میزان بارندگی از ابتدای مهرماه تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته 90 درصد کاهش دارد.

در حالی شاهد کاهش بارندگی در استان هستیم که سرمای بی سابقه همزمان با فصل برداشت زعفران طلای سرخ در خراسان جنوبی، به جان این محصول افتاد و به بیش از 700 هکتار از اراضی خسارت وارد کرد.

مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری خراسان جنوبی چندی قبل به ایرنا گفته بود: در اثر بارش برف و برودت دمای هوا، 700 هکتار از مزارع زعفران استان دچار خسارت شد که این میزان حدود 30 درصد این محصول راهبردی استان را شامل می شود.

سید ابوالحسن میرجلیلی افزود: محصول باغی قبل از بارش برف و یخبندان برداشت شد،و همزمان با فصل سرما و یخبندان هشدارها و اطلاعات لازم به دهیاری ها، شهرداری ها و بخشداری ها داده شده است.



** یک زعفران کار: نیمی از محصول دچار سرما زدگی شد

یکی از زعفرانکاران قاینات به خبرنگار ایرنا افزود: در سال زراعی جاری بروز سرما و یخبندان خسارت زیادی به مزارع زعفران روستای « تیغاب» بخش « پسکوه» شهرستان قاینات وارد کرد.

عباس صادقی گفت: پسکوه شامل دو منطقه گرم و سردسیر است که منطقه گرمسیر آن به دلیل برداشت زود هنگام محصول زعفران خسارتی وارد نشد اما، کاهش دمای هوا در منطقه سردسیر پسکوه کشاورزان زعفرانکار را غافلگیر کرد.

وی سطح زیرکشت مزارع زعفران خود را حدود 20 هکتار عنوان کرد و گفت: سال قبل 12 تن گل زعفران از این مقدار سطح زیرکشت برداشت کرد که امسال نیمی از محصول دچار سرمازدگی شد.

وی عنوان کرد: در گذشته چغند رقند کشت می کرد که به دلیل کمبود آب و تعطیلی کارخانه قند شهرستان به کشت زعفران روی آورده است و 10 سال است در این حوزه فعالیت دارد .

وی ادامه داد: در این مدت پدیده سرمازدگی، یخبندان و خسارت به مزارع زعفران منطقه سابقه نداشت؛ محصولی که امسال دچار سرمازدگی شد به هیچ عنوان برای مصرف مناسب نیست و صرف خوراک دام می شود.



** سرما و یخبندان به 300 هکتار اراضی زعفران قاینات خسارت زد

رئیس اداره تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی قاینات سطح زیر کشت محصول زعفران این شهرستان را چهار هزار و 500 هکتار ذکر کرد و یادآور شد: 12 هزار و 850 بهره بردار به کشت این محصول اشتغال دارند.

محمد دانش، اظهار کرد: امسال 300 هکتار اراضی زعفران منطقه به ارزش 20 میلیارد ریال دچار سرمازدگی شد که بیشتر مربوط به منطقه پسکوه است.

وی در مورد بیمه محصول کشاورزی گفت: از مجموع اراضی سطح زیرکشت زعفران تنها 73 هکتار تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار دارد که رقم بسیار پایینی است.

وی ادامه داد: به همین دلیل کشاورز رغبتی به بیمه محصول ندارد به دلیل اینکه مبلغ برآورد شده بسیار پایین تر از میزان خسارت است همچنین با تاخیر یکساله پرداخت می شود.

همچنین رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی افزود: آمار سطح زیر کشت زعفران استان در سال زراعی 95- 94 انجام نشد، پیش بینی می شود 15 هزار و 114 هکتار اراضی استان به کشت این محصول اختصاص داشته باشد.



** پیش بینی برداشت 56 تن محصول زعفران در خراسان جنوبی

به گفته هاشم ولی پور مطلق، امسال پیش بینی می شود 56 تن محصول زعفران به ارزش 2 هزار و 630 میلیارد ریال در استان برداشت شود.

وی بیشترین اراضی زعفران استان را با چهار هزار و 500هکتار مربوط به شهرستان قاینات دانست و اظهار کرد: برداشت زعفران در استان از اواخر مهرماه آغاز و تا اواسط آذرماه ادامه دارد.

وی یادآور شد: در حال حاضر 36 هزار و 500 بهره بردار استان در این عرصه فعالیت دارد و زعفران تولیدی به سایر استان ها از جمله خراسان رضوی، تهران و سیستان و بلوچستان ارسال می شود.



** هزار و 91 هکتار مزارع زعفران استان تحت پوشش بیمه محصول کشاورزی است

مدیر صندوق بیمه محصول کشاورزی خراسان جنوبی افزود: از مجموع اراضی سطح زیرکشت زعفران استان هزار و 91 هکتار آن تحت پوشش صندوق بیمه محصول کشاورزی قرار دارد.

جواد غنچه، در مورد خسارت وارده به مزارع زعفران به تفکیک شهرستانها گفت: میزان خسارت احتمالی در سرایان در 233 هکتار سطح کشت زعفران تحت پوشش بیمه کشاورزی، 30 درصد ناشی از یخبندان گزارش شده است.

وی سطح برآورد خسارت در حوزه « آیسک» را 146 هکتار اعلام کرد و گفت: میزان خسارت در این منطقه 50 درصد برآورد شد و در منطقه « سه قلعه » یخبندان 30 درصد به مزارع زعفران خسارت وارد کرد.

وی ادامه داد: در سه منطقه یاد شده از اول تا هفتم آذر ماه کاهش دما 6 تا 11 درجه زیر صفر بودکه سبب بروز خسارت زیادی به مزارع زعفران شد.

وی اظهار کرد: در قاینات 30 درصد، بشرویه 50 درصد، عشق آباد 60 درصد، طبس 50 درصد، حاجی آباد زیرکوه 25 درصد، خضری دشت بیاض 35 درصد، فردوس 25 تا 30 درصد به اراضی زعفران تحت پوشش بیمه کشاورزی زیان وارد شد.

مدیر صندوق بیمه محصولات کشاورزی استان یادآور شد: به مزارع زعفرانی که زودتر به گل دهی رسیده بود، خسارتی وارد نشد اما مزارعی که برداشت گل آنها همزمان با سرما بود خسارت زیادی وارد شده که نیمی از برداشت محصول همزمان با بروز سرما بوده است.

غنچه افزود: سرما و یخبندان نه تنها به گل زعفران خسارت زد بلکه علایم سرمازدگی در بوته و برگ زعفران نیز نشان داده شد.

وی بیان کرد: لهیدگی گل ها، رنگی شدن و کاهش کمیت و کیفیت زعفران از نشانه های بروز خسارت بر این محصول راهبردی استان است.

وی در مورد بیمه محصول زعفران یادآور شد: در سال زراعی 95 – 96 بیمه محصول زعفران به 2 صورت عمومی و تکمیلی ارائه شده است.

وی ادامه داد: در بیمه عمومی سیل، تگرگ، زلزله، باران های بی موقع زمان برداشت زعفران و سرما زدگی تحت پوشش بیمه هستند و در بیمه تکمیلی علاوه بر عوامل خطر عمومی عامل خطر خشکسالی نیز تحت بیمه قرار می گیرد.

وی اظهار کرد: سال زراعی 93 - 94 میزان 865 هکتار از اراضی زعفران استان تحت پوشش بیمه کشاورزی قرار داشت و 2 میلیارد و 63 میلیون ریال غرامت به کشاورزان پرداخت شد.

گفتنی است که خرداد ماه امسال میزان تولید زعفران ایران در سال 94 بیش از 350 تن اعلام شد

که این رقم نسبت به تولید طلای سرخ در سال 93، حدود 70 تن افزایش داشت.

سطح زیرکشت این محصول در سال گذشته با بیش از هفت هزار هکتار افزایش به حدود 95 هزار هکتار رسید و نکته مهم افزایش عملکرد در واحد سطح در بسیاری از استان‌های تولیدکننده طلای سرخ است.

ایران حدود 93 درصد سطح زیرکشت و تولید زعفران دنیا را در اختیار دارد و زعفران علاوه بر بخش صنایع غذایی، در تولید دارو و صنایع آرایشی و بهداشتی نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و نیز بازرگانان خراسان جنوبی تلاش دارند، زعفران تولیدی را با برند ایرانی به بازارهای جهانی صادر کنند.

*7557* 2047 *خبرنگار* رقیه محمدی - انتشار دهنده - عباسقلی اشکورجیری*