بررسی برنامه‌های توسعه‌ای در حوزه اشتغال‌ نشان می‌دهد توان اشتغال‌زایی به ازای هر ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری طی ۲۷ سال گذشته روند نزولی داشته است.



به گزارش مهر، تاکنون پنج برنامه توسعه‌ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تدوین شده و اکنون لایحه برنامه ششم توسعه در کمیسیون تلفیق مجلس در مرحله رسیدگی قرار دارد تا اهداف کمّی و کیفی توسعه‌ای از جمله رشد اقتصادی، میزان اشتغال، رشد سرمایه‌گذاری و سایر شاخص‌ها برای ۵ سال آینده پیش‌بینی و برای تحقق آنها برنامه ریزی شود.

 

اما این‌روزها که لایحه برنامه ششم توسعه در مجلس مراحل رسیدگی خود را طی می‌کند، بررسی نتایج پنج برنامه توسعه‌ای گذشته در حوزه اشتغال نشان می‌دهد «اشتغال‌زایی» تولید در طول برنامه‌های اول تا پنجم توسعه همواره روند نزولی داشته است. در عین حال، طبق پیش‌بینی مرکز پژوهش‌های مجلس، با فرض تحقق اهداف کمّی برنامه ششم، روند نزولی اشتغال‌زایی ادامه خواهد یافت.



مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس در بخش اشتغال حاکی از آن است که در بررسی لایحه برنامه ششم توسعه ردی از نیازهای قانونی مرتبط این بخش دیده نمی‌شود و بر همین اساس این مرکز در طرحی مطالعاتی پیشنهاد کرد: «با توجه به اینکه موضوع اشتعال جزء موضوعات خاص برنامه ششم است و به رغم آن، ردی از سیاست‌های اشتغال‌زایی در آن دیده نمی‌شود، سیاست‌ها و برنامه‌های اشتغال‌زایی به طور جداگانه به لایحه افزوده و منابع بودجه‌ای لازم از محل منابع پراکنده فعلی تجمیع و سهم آن از بودجه عمومی به طور سالیانه مشخص شود.»

در حالی که طبق آمار ارائه شده از سوی مسئولان وزارت کار حدود ۸۵ درصد مشاغل در بنگاه‌های خرد و متوسط ایجاد شده است اما مطالعات مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که در لایحه برنامه ششم توسعه،  به صنایع کاربر که شامل بنگاه‌های کوچک و متوسط هستند توجهی نشده است و طبق نتایج این طرح مطالعاتی، توان اشتغال‌زایی هیچ یک از بخش‌های معرفی شده در لایحه برنامه ششم بالا نیست.



در عین حال، بررسی عملکرد برنامه‌های مختلف توسعه در ارتباط با ایجاد اشتغال نشان می‌دهد که در ایران اشتغال‌زایی تولید و رشد اقتصادی در طول زمان کاهش یافته است.



بر اساس این گزارش، در حالی که در برنامه اول توسعه به ازای هر واحد تولید( ۱۰۰۰ میلیارد ریال سرمایه گذاری به قیمت‌های ثابت سال ۱۳۷۶)، ۱۰۹ هزار نفر شغل ایجاد می‌شد، این میزان در برنامه‌های مختلف توسعه با کاهش مواجه شده و در برنامه پنجم نصف شده است. همچنین با فرض تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی در برنامه ششم توسعه، این میزان به ۴۴ هزار نفر در پایان برنامه خواهد رسید.



آمار برنامه‌های توسعه‌ای حاکی از آن است که رشد اشتغال‌زا در برنامه‌های توسعه مشاهده نمی‌شود و بیشترین کاهش توان اشتغال‌زایی متعلق به حوزه‌های کشاورزی، معدن، صنعت و ارتباطات است.



با این حال بند (۱) سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه «رشد اقتصادی شتابان، پایدار و اشتغال‌زا» به عنوان یکی از موضوعات خاص تعیین شده است اما  تجربه برنامه‌های توسعه قبلی نشان می‌دهد رشد اقتصادی به خودی خود به معنای اشتغال‌زایی نیست و در لایحه برنامه ششم توسعه نیز طبق بررسی‌های مرکز پژوهش‌ها مجلس تقریبا هیچ برنامه مشخصی برای اشتغال‌زایی ارائه نشده است.