گروه آیین و اندیشه فرهنگ نیوز: عید فطر یکی از مهم ترین اعیاد مسلمانان می باشد.در این روز باشکوه مسلمانان بعد از سپری کردن یک ماه روزه داری و عبادت خالق در نماز باشکوه عید فطر در کنار دیگر مسلمانان شرکت کرده و این روز را در کنار هم جشن می گیرند.

عید فطر در مفهوم:

 عیدفطر مرکب از دو واژه است یکی عید و دومی فطر، واژه عید در اصل از فعل عاد(عود) یعود اشتقاق گردیده و معانی مختلفی برای آن در نظر گرفته شده است از جمله «خو گرفته» هر چه باز آید از اندوه و بیماری و غم و اندیشه و مانند آن «روز فراهم آمدن قوم». اما کلمه فطر به مفهوم فطرت است، یعنی انسان در روز عید فطر به فطرت اولیه خود بازگشت می کند چرا که اگر از موهبات ماه رمضان به درستی استفاده کرده باشد فطرت و ضمیر او از هرگونه آلایندگی پاک می گردد.

عید فطر در سیره پیامبر اسلام(ص):

این عید در نظر معصومین(ع) دارای اعتبار و اهمیت ویژه ای است. نبی مکرم اسلام (ص) در حدیثی علت انتخاب روزی بنام عید فطر و قربان را چنین بیان می دارد: «زمانی که وارد مدینه شدم، دریافتم که از زمان جاهلیت دو روز بوده است که مردم آن طی آن دو روز به بازی و تفریح می پرداخته اند، لذا خداوند به جای آن دو روز دو روز بهتر به شما داد، روز فطر و روز قربان».  در روایتی طولانی در فضیلت ماه رمضان، از پیامبر(ص) نقل شده است:«فَإِذَا کَانَتْ لَیلَةُ الْفِطْرِ وَ هِی تُسَمَّی لَیلَةَ الْجَوَائِزِ أَعْطَی اللَّهُ الْعَامِلینَ أَجْرَهُمْ بِغَیرِ حِسَابٍ...» ؛و چون شب عید فطر-که شب جوائز نام دارد- فرا رسد، خداوند پاداش عمل‏ کنندگان را بدون حساب و شمارش ببخشد.

 «فَإِذَا کَانَتْ غَدَاةُ یوْمِ الْفِطْرِ بَعَثَ اللَّهُ الْمَلَائِکَةَ فِی کُلِّ الْبِلَادِ فَیهْبِطُونَ إِلَی الْأَرْضِ وَ یقِفُونَ عَلَی أَفْوَاهِ السِّکَکِ فَیقُولُونَ یا أُمَّةَ مُحَمَّدٍ اخْرُجُوا إِلَی رَبٍّ کَرِیمٍ یعْطِی الْجَزِیلَ وَ یغْفِرُ الْعَظِیمَ ». 

و چون صبح روز عید فرا رسد خداوند فرشتگان را به همه ‏ی شهرها بفرستد. پس در زمین فرود آیند و سر کوچه‏ ها و گذرها بایستند و [ با صدایی که آن را همه‏ ی آفریده‏ های خدا جز جن و آدمیان می‏شنوند] گویند: ای امّت محمّد! به سوی پروردگار کریم [برای نماز عید] بیرون شوید که او پاداش فراوان دهد و گناهان بزرگ را بیامرزد...

عید فطر در خطبه حضرت علی (ع):

امیرالمومنین (ع) در خطبه ای ویژگی های عید فطر را در موارد زیر بیان می دارند:

ـ روزی که نیکوکاران ثواب می‏ برند؛

ـ روزی که گناه‏ کاران زیان می ‏بینند؛

ـ شبیه ‏ترین روز به روز قیامت است؛

ـ روز غفران و بخشش؛

ـ روز عبرت گرفتن است؛

ـ وقتی از خانه ‏هایتان برای خواندن نماز عید خارج می‏ شوید، به یاد آورید زمانی را که از قبر خود خارج خواهید شد و به سوی خدای خود خواهید رفت.

ـ وقتی در جایگاه نماز خود می ‏ایستید، به یاد آورید زمانی را که در محضر عدل الهی می ‏ایستید و از شما حساب ‏رسی می‏ کنند.

ـ وقتی از نماز به خانه ‏هایتان برمی ‏گردید، به یاد آورید زمانی را که به خانه ‏های خود در بهشت خواهید رفت. (میزان الحکمة، ج ۹، صص ۴۲۰۱ و ۴۲۰۲)

امام صادق(ع) نیز به این خطبه حضرت اشاره کرده و می فرماید: «امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب در روز عید فطر خطبه ای ایراد فرمود و در آنجا اشاره کرد که ای مردم! همانا این روز شما، روزی است که در آن نیکوکاران پاداش می یابند و بدکاران زیان می بینند و شباهت بسیاری به روز رستاخیز شما دارد، پس، با بیرون آمدن از خانه هایتان به سوی مصلایتان، به یاد آن روزی افتید که از گورهایتان به سوی پروردگارتان بیرون می آیید و از ایستادن در مصلایتان، به یاد آن روزی افتید که در پیشگاه پروردگارتان می ایستید و از بازگشتن به سوی خانه هایتان آن روز را یاد آورید که به خانه های خود در بهشت بازمی گردید، ای بندگان خدا کمترین چیزی که برای مردان و زنان روزه دار می باشد این است که در روز آخرماه رمضان فرشته ای آنان را ندا می دهد: بشارت باد! بر شما ای بندگان خدا! که خداوند گناهان گذشته شما را بخشود. پس مواظب باشید که از این پس چه می کنید.

عید فطر در سیره  دیگر معصومین(ع):

نقل است که در روز عید فطر، امام حسن(ع) بر گروهی گذر می کند و آنان را سرگرم بازی و خنده می بیند، امام بالای سر آنها می ایستد و می فرماید: «خداوند ماه رمضان را میدان مسابقه خلق خود قرار داد تا به سبب اطاعت او به سوی خشنودیش از یکدیگر سبقت گیرند، پس، گروهی پیشی گرفتند و کامیاب شدند و گروهی عقب ماندند و ناکام شدند. بسیار بسیار تعجب است از کسی که از این روزی که نیکوکاران پاداش داده می شوند و هرزه کاران زیان می برند، در حال خنده و بازی است. به خدا سوگند، اگر پرده کنار رود، خواهند دانست که نیکوکار به نیکوکاری خود مشغول است و بدکار به بدکرداری خود»، سپس آن حضرت راه خود را در پیش گرفت و از میان آن جمع رفت...

سیره عملی معصومین علیهم ‏السلام در عید فطر

برده آزاد کردن:

امام سجاد علیه ‏السلام در ماه مبارک رمضان غلامان و کنیزان خود را تنبیه نمی ‏کرد، بلکه تمام اشتباه‏ های آنها را در دفتری می‏ نوشت و در شب عید فطر همه را جمع می ‏کرد و اشتباه‏ های هر یک را به همراه روز و تاریخ آن به ایشان تذکر می ‏داد. سپس از آنان اقرار می ‏گرفت که ای فلانی! به یاد می ‏آوری در فلان روز فلان گناه را مرتکب شدی و من تو را تنبیه نکردم؟ آنها پاسخ می‏ دادند: «بلی ای پسر رسول خدا، همچنان که تو از گناهان ما گذشتی و ما را عفو کردی، خدا نیز از سر گناهان تو بگذرد و تو را عفو کند.» آن‏گاه امام علیه ‏السلام رو به غلامان و کنیزان می ‏کرد و می ‏فرمود: «من شما را بخشیدم و عفو کردم. اگر من به شما بدی کرده ‏ام، شما نیز مرا ببخشید».

امام سجاد علیه‏ السلام در روز عید فطر به مقدار نیاز به آنها پاداش و جایزه می‏ داد و آنها را آزاد می‏ کرد و می‏ فرمود: «خداوند سبحان در هر شب ماه رمضان وقت افطار هفتاد هزار نفر را از آتش جهنم آزاد می ‏کند. در شب آخر ماه رمضان (شب عید) به تعدادی که در کل ماه رمضان آزاد کرده، آزاد می‏ فرماید و اکنون نیز من دوست دارم که خداوند ببیند که من نیز بندگان خود را آزاد می‏ کنم، به این امید که خداوند مرا از آتش دوزخ آزاد فرماید».

امام رضا علیه‏ السلام در خصوص عید فطرمی فرمایند:

روز فطر ازاین‏رو عید قرار داده شد تا روز گردهمایی مسلمانان باشد و در این روز، گردهم آیند و برای خدا به صحرا درآیند و خداوند را بر منّتی که بر آنها نهاده است ستایش و به بزرگی یاد کنند.امام هادی (ع) نیز می‏ فرماید: «شیعیان فقط چهار عید دارند: فطر، قربان، غدیر و جمعه»

امام رضا علیه ‏السلام و برپایی نماز عید:

هنگامی که آفتاب صبح اول ماه شوال طلوع کرد، امام رضا علیه ‏السلام برخاست و غسل کرد و عمامه‏ ای سفید بر سر بست. عصا بر دست و پابرهنه به سوی مصلی حرکت کرد. وقتی که ایستاد، دست‏هایش را به سوی آسمان بلند کرد و چهار تکبیر گفت. هم‏گام با صدای امام، مردم نیز این جملات را تکرار کردند و با شوق و اشتیاق ندای اللّه اکبر سر دادند و گریستند. مأموران دولتی که تحت تأثیر قرار گرفته بودند، از مرکب‏های خود پایین آمدند و به پیروی از امام پابرهنه شدند و فریاد «اللّه اکبر» سردادند.

هنگامی که گزارش این جریان به مأمون رسید، بسیار ناراحت و خشمگین شد. مشاورانش به او گفتند: «اگر امام رضا علیه‏ السلام با این وضع به مصلی برود، انقلابی مردمی صورت می‏ گیرد و مردم در بازگشت از نماز عید، تاج و تختی برای شما باقی نمی ‏گذارند. پس بهتر است که امام رضا علیه ‏السلام را از این کار منصرف کنی».مأمون که خطر را احساس می‏ کرد، دستور داد امام از میان راه برگردد و خود برای خواندن نماز عید به سوی مصلی حرکت کرد.