روزانه به تعداد کودکان و خردسالان فضای مجازی برای کسب شهرت و توجه از سوی والدین‌شان اضافه می‌شود. والدینی که در بسیاری موارد به محض به دنیا آمدن فرزندشان برایش صفحه اجتماعی باز می‌کنند و تک‌تک رفتار‌ها و لحظات نوزادشان را در فضای مجازی منتشر می‌کنند.

کودکانی که بی آنکه بخواهند در شبکه اجتماعی زندگی می‌کنند، مشهور می‌شوند و از جایی به بعد تبدیل به ابزاری برای درآمد خانواده‌هایشان می‌شنوند. طوریکه باید لباس‌های عجیب بپوشند، آرایش‌های خاصی انجام دهند، جملات تبلیغاتی حفظ و ادا کنند و هر لحظه رو به دوربین لبخند بزنند. از این رو دکتر «زهرا حسین‌زاده ملکی» روانشناس و مدرس دانشگاه پیرامون بهره‌کشی از کودکان در فضای مجازی و تبعات آن سخن گفت.

والدین و دنبال کنندگان مجازی کودک در آزار کودک سهیم هستند

افراد زمانی که از آزاردیدگی یک انسان دیگر به خصوص یک کودک مطلع می‌شوند، نسبت به این واقعه شدیدا واکنش نشان می‌دهند و با فرد یا کودک آزاردیده همدلی می‌کنند و یا ممکن است برای کاهش درد همنوعشان در عمل هم زحمتی را متقبل شوند و اقدامات مالی و یا عملی انجام دهند. همچنین در چنین مواقعی نسبت به فرد آزارگر حس انزجار پیدا می‌کنند و تمایل دارند فرد عواقب رفتار سوء خود را ببیند. اما همیشه اینطور نیست و گاه در فضای مجازی برعکس این ماجرا اتفاق می‌افتد.

در زمره مشکلاتی که امروزه به واسطه نا آگاهی افراد و جدید بودن پدیده رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی در حال گسترش است. بهره‌کشی از کودکان در فضای مجازی با هدف درآمدزایی و کسب منافع از شهرت از سمت والدینشان است. متاسفانه والدین و دنبال کنندگان این کودکان همگی به نوبه خودشان در آسیب رساندن و آزار کودکان سهیم هستند.

آسیب کودکان کار مجازی زیر جذاب شدن پنهان شده‌است

شاید تصور شود کودکانی که به واسطه نظارت و یا حضور والدینشان از مزایایی مانند شهرت و درآمدزایی در شبکه‌های اجتماعی بهره‌مند می‌شوند؛ در واقع فعالیت لذت‌بخش و جذابی را انجام می‌دهند؛ اما حضور زود‌هنگام، اجباری و انجام یکسری فعالیت در فضایی که همه امور در آن برای سال‌ها ثبت خواهد شد و باقی خواهد ماند آسیب‌هایی را در پی خواهد داشت که زیر ظاهر جذاب تصاویر ایده‌آل و رویای پنهان شده‌است و سلامت روان او را در حساسترین سال‌های زندگی او نشانه گرفته‌است. سال‌هایی که شکل‌گیری زیربنای سلامت و شخصیت کودک در حال انجام است.

تو زمانی دوست‌داشتنی هستی که تو را لایک کنند!

نخستین و مهم‌ترین آسیب‌های سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی ارائه توجه والدین به کودک برای انجام امور خاص است که هدف از انجام آن امور، افزایش پسندیده شدن و افزایش تعداد دنبال کنندگان است. به این معنی که دریافت توجه از سمت والدین برای کودکان از جذابترین پاداش‌هاست. حال در اینجا این پاداش زمانی داده می‌شود که این کودک صحبت‌های غیرمتعارف بکند، لباس خاصی بپوشد و یا ژست‌های خاصی بگیرد که به واسطه آن‌ها بیش از سایر رقبا مورد توجه قرار گیرد تا والدین بتوانند بدین وسیله شهرت بیشتری کسب کنند.

در حقیقت والدین این کودکان با رفتاری که انجام می‌دهند و پاداش‌هایی که به واسطه اعمال کودکانشان به آن‌ها می‌دهند؛ در حال آموزش به فرزندشان هستند. آموزش اینکه مهم نیست چه کاری انجام می‌دهی؛ بلکه کاری خوب یا مطلوب است که سایر افراد آن را بپسندند. تو زمانی دوست‌داشتنی هستی که توسط سایرین موردپسند قرار بگیری و در مرکز توجه باشی و یا به اصطلاح لایک کنند.

والدین کودکان کار مجازی خودشان را به ظاهر بی‌توجه به دیگران نشان می‌دهند

این والدین هرچند ممکن است با قراردادن جملات و عبارات فلسفی، اخلاقی، ادبی و حتی گاهی رواشناختی در ذیل پست‌هایشان به ظاهر وانمود کنند که نسبت به دیدگاه سایرین بی‌توجه هستند و همه را به پیگیری اهداف شخصی ترغیب کنند، اما در عمل خودشان به عنوان یک الگو یا مشوق برای فرزندانشان، به آن‌ها می‌آموزند که زمانی خوب هستی که بیش از سایرین موردتوجه هستی، چون در عمل و طی زندگی روزمره زمانی بیش از سایر مواقع به کودکشان توجه می‌کنند که کودک کار‌هایی را انجام بدهد که در رسانه‌ها یا شبکه‌های اجتماعی بیشتر لایک بگیرد. متاسفانه این الگو و شیوه اعتماد به نفس و عزت نفس کودک را بهم می‌زند و تعامل‌ها و فعالیت‌هایش را وابسته به در نظرگرفتن دیدگاه سایرین جهت‌دهی کند. نه به سمت آنچه خوب و درست است.