فرصت دیدار با ابرماه پرفروغ/ اوج بارش شهابی اژدهایی زیر نور مهتاب

باشگاه خبرنگاران جوان؛ منصوره شوشتری* - سخنگوی کمیته آماتوری انجمن نجوم ایران در مورد رویدادهای نجومی هفته پیش‌رو گفت: وقوع اَبَر ماه (Supermoon) در شامگاه سه‌شنبه (۱۵ مهر) و وقوع بارش شهابی اژدهایی (چهارشنبه، ۱۶ مهر) که بعلت مهتابی بودن آسمان چندان قابل رصد نیست، دو پدیده مهم آسمان شب در هفته پیش‌رو هستند.

کاظم کوکرم در گفت و گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان افزود: اولین رویداد شامگاه امشب (دوشنبه ۱۴ مهر) اتفاق می‌افتد که سیاره زحل را در سمت راست ماه به شکل یک جرم نسبتاً پرنور با چشم غیرمسلح می‌بینیم. مقارنه یکشنبه شب رخ داده و امشب صرفا ماه و زحل را نزدیک به یکدیگر می‌بینیم که در واقع فرصتی است برای اینکه بتوانیم به کمک موقعیت ماه در آسمان سیاره زحل، را با چشم غیرمسلح پیدا کنیم.

شامگاه سه‌شنبه؛ طلوع ابرماه

وی خاطرنشان کرد: امشب، شب چهاردهم ماه است و از همین جا می‌رسیم به پدیده بعدی که وقوع ماه کامل است و سه شنبه ۱۵ مهر ساعت ۹:۱۷ دقیقه صبح به وقت ایران، مراکز ماه، زمین و خورشید روی یک صفحه قرار می‌گیرد و هلال ماه از دید ناظران زمینی کامل می‌شود.

کوکرم توضیح داد: اگر مراکز ماه و زمین و خورشید دقیقا روی یک خط قرار بگیرند، ماه‌گرفتگی رخ می‌دهد؛ رویدادی دقیقا یک ماه پیش از سراسر کشور شاهدش بودیم؛ به این ترتیب شامگاه سه شنبه ما شاهد ماه کامل هستیم و آسمان کاملاً روشن است. ماه کاملی که این بار پیش‌رو داریم، ابر ماه (Supermoon) است؛ یعنی ماه کاملی که تقریباً در نزدیکترین فاصله مداری از زمین بوده و حدود ۳۶۰ هزار کیلومتر از زمین فاصله دارد. این امر موجب می‌شود از دید ناظر زمینی اندازه قرص ماه کامل حدود ۸ درصد بزرگ‌تر از مواقع دیگر به نظر برسد.

وی تاکید کرد: البته هلال ماه به طور کلی همیشه در هنگام غروب و طلوع به خاطر اینکه در کنار عوارض زمینی مثل کوه، درخت، ساختمان و غیره دیده می‌شود، نوعی خطای دید ایجاد می‌کند و از دید ما به نظر می‌رسد ماه به طور غیرعادی بزرگ هست که راجع به این موضوع علاقه‌مندان می‌توانند تحت عنوان توهم ماه (Moon illusion) در اینترنت جست‌وجو و مطالعه کنند‌.

وی یادآور شد: ماه فردا شب حدود ۲۰ تا ۲۵ هزار کیلومتر نسبت به فاصله میانگین ماه تا زمین به ما نزدیک‌تر است و به همین خاطر کمی بزرگ‌تر دیده می‌شود‌.

چهارشنبه؛ اوج بارش شهابی اژدهایی

این منجم آماتور زمان وقوع پدیده بعدی را چهارشنبه (۱۶ مهر) اعلام کرد که بارش شهابی اژدهایی رخ می‌دهد و گفت: این بارش شهابی طبق پیش‌بینی‌های مراجع علمی حدود ساعت ۲۲:۳۰ دقیقه چهارشنبه به اوج می‌رسد؛ اما تعداد شهاب‌های مشاهده‌پذیر از این بارش شهابی در زمان اوج بسیار پایین است. با اینکه در سال‌های پیش گاهی با طوفانی از شهاب‌های بارش شهابی اژدهایی مواجه شده بودیم، امسال در ایده‌آل‌ترین شرایط انتظار می‌رود فقط حدود ۱۰ شهاب در ساعت از این بارش شهابی را شاهد باشیم. این در حالی است که با توجه به همزمانی اوج این بارش شهابی با هلال ماه شب پانزدهم و نورانی بودن آسمان عملا به نظر نمی‌رسد بختی برای دیدن شهاب‌های این بارش شهابی داشته باشیم و برای دیدن چند شهاب از این بارش شهابی باید بسیار خوش اقبال باشیم.

وی افزود: این را در نظر داشته باشیم که هر بارش شهابی که به اوج می‌رسد، لزوما شهاب باران در آسمان نخواهیم دید. زیرا عوامل مختلفی از وضعیت ذرات به جا مانده در مدار دنباله‌دار سازنده آن بارش شهابی گرفته تا ارتفاع کانون بارش شهابی تا افق در زمان اوج و میزان روشنایی ماه در آسمان شب باعث می‌شود بارش شهابی لزوما همیشه پرفروغ نباشد. از این رو خبرهای مرتبط با بارش شهابی را باید با دقت به مسائل پیرامونی آن و توجه به اینکه شرایط امسال چطور است و پیش‌بینی‌های مربوط به ایتکه چگونه دیده می‌شود دنبال کنیم.

جمعه؛ همنشینی ماه و پروین

نمای شبیه‌سازی شده از مقارنه ماه و خوشه پروین (Pleiades) در ساعت حوالی ۲۱:۳۰ جمعه ۱۸ مهر ۱۴۰۴، رو به افق مشرق

کوکرم وقوع رویداد نجومی دیگر این هفته را برای جمعه (۱۸ مهر) اعلام کرد و گفت: جمعه پس از تاریک شدن آسمان و اندکی مانده به نیمه شب، مقارنه ماه و خوشه پروین رخ می‌دهد. به این ترتیب است که در سمت راست ما ستاره‌های خوشه پروین قابل رویت خواهند بود که البته با دوربین دوچشمی بهتر است آن را ببینیم. این پدیده زیبا می‌تواند اختتامیه زیبایی برای آسمان شب در این هفته باشد و قرارگیری ماه در کنار خوشه پروین را به منظره زیبا و جذابی برای جمعه شب تبدیل کند.

* کارشناس علم و فرهنگ