عظیم‌ترین سیاه‌چاله جهان کشف شد

باشگاه خبرنگاران جوان - کهکشان «SDSS J ۱۱۴۸+۱۹۳۰» بر اساس اندازه‌گیری‌های جدید، یک سیاه‌چاله بسیار عظیم با جرمی حدود ۳۶/۳ میلیارد برابر جرم خورشید ما را در خود جای داده است. جرم این سیاه‌چاله بسیار نزدیک به بالاترین حد ممکن قرار دارد. برای مقایسه، سیاه‌چاله مرکزی راه شیری تنها ۴/۳ میلیون جرم خورشیدی جرم دارد.

محققان می‌گویند این سیاه‌چاله در اعماق کیهان که در فاصله حدود ۵ میلیارد سال نوری از ما قرار دارد، می‌تواند پرجرم‌ترین سیاه‌چاله کشف‌شده تاکنون باشد.

به نقل از ساینس‌آلرت، این سیاه‌چاله تازه کشف‌شده، دیگر در دسته ابرسیاه‌چاله‌ها نیز جای نمی‌گیرد، بلکه این هیولای غول‌پیکر در دسته «فراابرسیاه‌چاله» یا «سیاه‌چاله‌های فوق کلان جرم» (ultramassive black holes) قرار دارد.

«توماس کالت» (Thomas Collett)، اخترفیزیکدان «دانشگاه پورتسموث» (Portsmouth) در بریتانیا می‌گوید: این در میان ۱۰ سیاه‌چاله پرجرم کشف‌شده تاکنون قرار دارد و به احتمال زیاد پرجرم‌ترین آنهاست.

وی افزود: اکثر اندازه‌گیری‌های جرم سیاه‌چاله‌های دیگر، غیر مستقیم هستند و عدم قطعیت‌های نسبتاً زیادی دارند، بنابراین ما واقعاً نمی‌دانیم که کدام‌یک بزرگ‌ترین است. با این حال، ما به لطف رویکرد جدیدمان اطمینان بیشتری در مورد جرم این سیاه‌چاله داریم.

گمان می‌رود «فراابرسیاه‌چاله‌ها» که بزرگ‌تر از حدود یک میلیون جرم خورشیدی هستند، در قلب هر کهکشان کامل‌اندازه‌ای پنهان شده باشند، یعنی قطب گرانشی که همه چیز دیگر در کهکشان به دور آن می‌چرخد. از لحاظ نظری، محدودیتی برای میزان جرم یک سیاه‌چاله وجود ندارد، اما از نظر عملی، محدودیت‌های دیگری مانند نرخ رشد نشان می‌دهند که حداکثر جرمی که یک سیاه‌چاله می‌تواند در طول عمر فعلی ۱۳/۸ میلیارد ساله جهان به دست آورد، حدود ۵۰ میلیارد جرم خورشیدی است.

دانشمندان تنها راهی که می‌توانند این محدودیت‌ها را آزمایش کنند، یافتن سیاه‌چاله‌های مربوطه است. این موضوع آنها را به یک ویژگی جذاب در آسمان می‌رساند که موسوم به «نعل اسب کیهانی» (Cosmic Horseshoe) است. آن یک لکه نور به شکل نعل اسب است که در اطراف یک توده مرکزی درخشان کمانه کرده است. هر یک از دو جزء یعنی توده و لکه در امتداد یک خط دید، در فواصل مختلف قرار دارند. توده در واقع یک کهکشان است و آنقدر پرجرم است که میدان گرانشی آن نور را از یک منبع نوری دورتر بزرگنمایی می‌کند. این همان چیزی است که لکه را ایجاد می‌کند.

نموداری که عدسی گرانشی را نشان می‌دهد

منبع: ایسنا