دانشمندی که با خون، علم را امضا کرد

باشگاه خبرنگاران جوان - سید امیرحسین فقهی در سال ۱۳۵۷ در شیراز متولد شد. او تحصیلات ابتدایی تا دبیرستان را در همین شهر گذراند. وی در سال ۱۳۷۹ مدرک کارشناسی فیزیک هسته‌ای را از دانشگاه ارومیه دریافت کرد. سپس در سال ۱۳۸۲ کارشناسی ارشد و در سال ۱۳۸۷ دکتری مهندسی هسته‌ای (گرایش انرژی) را از دانشگاه صنعتی امیرکبیر اخذ کرد. او از سال ۱۳۸۷ به عضویت هیئت علمی دانشکده مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهید بهشتی درآمد. وی در سال ۱۳۹۵ به مرتبه استادی ارتقا یافت. فقهی به عنوان معاون سازمان انرژی اتمی ایران خدمت کرد. او ریاست پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای را بر عهده داشت و مدیریت گروه کاربرد پرتوها در دانشگاه شهید بهشتی را انجام داد.

فقهی به عنوان نماینده تام‌الاختیار دانشگاه شهید بهشتی در کمیته دائمی تشعشعات فضایی سازمان فضایی ایران فعالیت کرد. وی عضو هیئت تحریریه فصل‌نامه فناوری و انرژی هسته‌ای بود. همچنین مدیریت امور هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی را عهده‌دار بود. او به عنوان دبیر هیئت اجرایی جذب و دبیر هیئت ممیزه دانشگاه خدمت کرد. او در سال ۱۳۸۶ فرصت مطالعاتی در مرکز تحقیقات سرن (CERN) سوئیس را تجربه کرد. فقهی در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۳ در پروژه FMP سازمان انرژی اتمی ایران همکاری کرد.

یکی از دستاوردهای علمی و تحقیقاتی فقهی، رادیوداروها و پزشکی هسته‌ای بود. او مواد رادیواکتیو برای تشخیص و درمان سرطان را توسعه داد و فیزیک هسته‌ای و هوش مصنوعی را در تولید رادیوداروها ترکیب کرد.

فناوری‌های صنعتی از دیگر دستاوردهای او بود طراحی و ساخت سنجش‌گرهای چگالی پرتویی، توسعه سیستم‌های رادیوگرافی صنعتی، طراحی دستگاه‌های تشخیص غیرمخرب برای صنایع نفت و گاز، ساخت فلومترهای دو فازی گاز-مایع، طراحی تست لوپ دو فازی، ساخت پروب ضخامت‌سنج لایه روکش، طراحی دستگاه سنجش چگالی محصولات نفتی، ساخت دستگاه عیب‌یابی برج تقطیر، اختراع پلیمرهای مقاوم در برابر شعله، توسعه فولادهای خودترمیم‌شونده برای صنایع هسته‌ای از دستاوردهای فقهی در این بخش است.

تحقیقات فضایی و الکترونیک از دیگر دستاوردهای فقهی است. بررسی اثرات پرتوهای فضایی بر قطعات الکترونیکی، طراحی سیستم‌های حفاظتی برای ماهواره‌ها، مقایسه مواد حفاظتی مانند آلومینیوم و پلی‌اتیلن، مطالعه روی اثرات پرتوهای خورشیدی بر نیمه‌هادی‌ها از دستاوردهای وی در این بخش است. از دیگر دستاوردهای فقهی شتاب‌دهنده‌ها و راکتورها است. او در طراحی آهنربای سیکلوترون IMSIC-۲۵۰ مشارکت داشت و اندازه‌گیری‌های ماکروی تفنگ الکترونی را انجام داد. طراحی سیستم نوترون رادیوگرافی برای راکتور اراک و توسعه نرم‌افزار محاسبات مصرف سوخت راکتورهای قدرت از دیگر دستاوردهای وی در این بخش به شمار می‌رود.

فقهمی ۱۵۸ مقاله علمی در نشریات معتبر بین‌المللی، ۹۸ مقاله در مجلات و کنفرانس‌های ملی منتشر کرد. وی ۳۸ مقاله در کنفرانس‌های بین‌المللی ارائه داد. همچنین ۷ کتاب تألیف و ترجمه و ۵ نوآوری علمی معتبر ثبت و ۲۲ رساله دکتری را راهنمایی و ۱۴۵ پایان‌نامه کارشناسی ارشد را هدایت ۲ محقق پسادکتری را راهبری کرد.

وی در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۴ به عنوان پژوهشگر برتر دانشگاه شهید بهشتی انتخاب شد. در سال ۱۳۸۹ عنوان استاد نمونه کشوری را کسب کرد. در سال ۱۳۹۰ به عنوان مدرس نمونه دانشگاه شهید بهشتی شناخته شد. در سال ۱۳۸۸ رتبه دوم پژوهش‌های کاربردی در جشنواره خوارزمی را به دست آورد.

فقهی در بامداد ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ (۱۳ ژوئن ۲۰۲۵) در جریان حمله هوایی رژیم صهیونیستی به تهران به شهادت رسید.

او دانشمندی چندبعدی با تخصص در فیزیک هسته‌ای، مهندسی الکترونیک، هوش مصنوعی و مهندسی فضایی بود. وی توانایی منحصر به فردی در تبدیل دانش بنیادی به فناوری‌های کاربردی داشت. فقهی بر بومی‌سازی فناوری‌های حساس و راهبردی تأکید می‌کرد و نقش کلیدی در ایجاد پل ارتباطی بین علم و صنعت ایفا کرد. او تعهدی عمیق به پیشرفت علمی کشور داشت.

شهادت فقهی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و جامعه علمی ایران داشت. او به عنوان نماد دانشمند متعهد و پیشگام در فناوری‌های هسته‌ای صلح‌آمیز شناخته می‌شود. تحقیقات و دستاوردهای او زمینه‌ساز توسعه‌های آینده در حوزه‌های پزشکی هسته‌ای، صنعت و فناوری‌های فضایی خواهد بود.

وی با زندگی پربار علمی و ایثار نهایی خود، پیام روشنی برای نسل جوان ایران به جای گذاشت: پیشرفت علمی تنها با عزم راسخ، پشتکار بی‌وقفه و ازخودگذشتگی حاصل می‌شود. راه او نشان می‌دهد که دانشمندان ایرانی می‌توانند در پیشرفته‌ترین عرصه‌های علمی جهان بدرخشند و در عین حال، وفاداری خود را به آرمان‌های ملی و ارزش‌های انقلابی حفظ کنند. اینک بر عهده نسل جوان است که با الگوگیری از این شهید بزرگ، مسیر پیشرفت علمی کشور را با قدرت بیشتری ادامه دهند.

منبع: مهر