ارتقای جایگاه دانشگاه تهران در رتبه‌بندی‌های جهانی/ خودگردانی و مسئولیت اجتماعی در کانون تحول آموزش عالی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ پریزاد اقبالی - محمد حسین امید رئیس دانشگاه تهران با حضور در برنامه چرخ با اشاره به گذشته نه‌چندان دوری که چندین دانشگاه ایرانی در میان ۳۰۰ تا ۴۰۰ دانشگاه برتر جهان قرار داشتند، تأکید کرد که امروز تنها دو دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران زیر رده ۵۰۰ باقی مانده‌اند. علت این افت محدودیت‌های بین‌المللی، کاهش منابع و وابستگی کامل به بودجه دولتی است و به‌رغم این دشواری‌ها، حفظ جایگاه فعلی دانشگاه تهران حاصل ایثار، قناعت و تلاش استادان و دانشجویان بوده است.

به گفتهٔ رئیس دانشگاه تهران، رتبه‌بندی‌های جهانی اکنون به معیاری معتبر برای سنجش کیفیت دانشگاه‌ها بدل شده و همهٔ مؤسسات آموزش عالی می‌کوشند جایگاه خود را در چارچوب این شاخص‌ها تعریف و ارتقا دهند.

او افزود: شاخص‌های رتبه‌بندی تنها به انتشار مقالات محدود نیست؛ بلکه ارتباطات بین‌المللی، مشارکت دانشگاه در حل مسائل ملی و نوآوری‌های فناورانه را نیز دربرمی‌گیرد.

وی یادآور شد که دانشگاه‌های ایران بیش از دو دهه است نتوانسته‌اند تجهیزات آزمایشگاهی خود را به‌روز کنند و میزان فرصت‌های مطالعاتی استادان و دانشجویان به‌شدت کاهش یافته است؛ درحالی‌که در گذشته ۱۵ تا ۲۰ درصد اعضای هیئت علمی در فرصت‌های بین‌المللی شرکت می‌کردند، امروز تعداد افراد موفق در این حوزه به «انگشتان دو دست» رسیده است.

رئیس دانشگاه تهران در ادامه از برنامهٔ سه‌سالهٔ ارتقای رتبهٔ دانشگاه خبر داد و گفت: با صرفه‌جویی، تنوع‌بخشی به منابع درآمدی و همکاری نزدیک با دانشگاه علوم پزشکی تهران، صندوقی برای حمایت از پژوهشگران و طرح‌های مشترک ایجاد کرده‌ایم و امیدواریم طی سه سال آینده جایگاه خود را از بازهٔ ۴۰۰ تا ۵۰۰ به زیر ۴۰۰ برسانیم.

او «طرح خودگردانی دانشگاه‌ها» را یکی از نقاط روشن این مسیر دانست و گفت: «در دانشگاه‌های برتر جهان، سهم دولت در تأمین بودجه تنها ۲۰ تا ۴۰ درصد است و باقی از طریق فروش دانش فنی، قرارداد‌های کلان، شهریه متناسب با مقاطع تحصیلی و کمک خیرین تأمین می‌شود. ما نیز آماده‌ایم با واگذاری اختیارات، دانشگاه تهران را به‌عنوان مؤسسه‌ای عمومی غیردولتی اداره کنیم تا هم پاسخگوی دولت باشیم و هم مردم.»

وی تأکید کرد که برای جلوگیری از آسیب به عدالت آموزشی، نهاد‌های واسطی پیش‌بینی شده تا شهریه دانشجویان مناطق یا رشته‌های خاص را پوشش دهند و درعین‌حال آموزش‌ها بر پایهٔ نیاز بازار کار طراحی شود؛ درحالی‌که حمایت از علوم پایه و رشته‌های استراتژیک همچنان ادامه خواهد داشت.

امید اظهار کرد: با منابع حاصل از خودگردانی، نه‌تنها آموزش را توسعه می‌دهیم، بلکه ظرفیت پارک فناوری را برای استقرار صد‌ها شرکت دانش‌بنیان متقاضی گسترش خواهیم داد.» او از شبکهٔ اینترنتی دانشگاه تهران به‌عنوان نمونه‌ای موفق یاد کرد که در یکی از رتبه‌بندی‌های اخیر به بهبود جایگاه دانشگاه کمک کرده و حضور اجتماعی آن را پررنگ‌تر ساخته است.

وی همچنین از آمادگی دانشگاه‌های سطح یک کشور برای همکاری مستقیم با دولت در حل بحران‌های ملی خبر داد و گفت: دولت موضوع آب را به دانشگاه‌ها سپرده و شورایی متشکل از نمایندگان وزارتخانه‌ها و استادان برجستهٔ دانشگاه‌ها تشکیل شده است تا ظرف سه تا چهار ماه بستهٔ پیشنهادی خود را برای مدیریت منابع آب ارائه دهد. این الگو در صورت موفقیت می‌تواند به حوزه‌های دیگر نیز تسری یابد.

او در پایان ابراز امیدواری کرد که با حمایت دولت و همراهی استادان و دانشجویان، دانشگاه تهران بتواند با نوآوری، انعطاف‌پذیری و مسئولیت اجتماعی، بار دیگر به جایگاه شایستهٔ خود در عرصهٔ رقابت جهانی بازگردد.