دادگاه‌های صلح گامی مؤثر در تسریع رسیدگی و گسترش سازش میان مردم

باشگاه خبرنگاران جوان - قانون شورای حل اختلاف در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۴۰۲ تصویب و قوه قضاییه موظف شد که ظرف یک سال دادگاه‌های صلح را تشکیل دهد. به موجب این قانون دادگاه صلح در تمام حوزه‌های قضایی شهرستان‌ها و بخش‌هایی تشکیل شد.

هدف از ایجاد دادگاه صلح تسریع در رسیدگی به پرونده‌ها، گسترش فرهنگ صلح و سازش، و کاهش حجم پرونده‌های ورودی به دادگاه‌های عمومی است.

در این دادگاه‌ها، پرونده ابتدا برای صلح و سازش به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شود و در صورتی که توافقی حاصل نشود، قاضی دادگاه صلح رأسا به موضوع رسیدگی کرده و رأی صادر می‌کند. بدین ترتیب، برخلاف شورای حل اختلاف که صرفاً نقش میانجی دارد، دادگاه صلح اختیار صدور رأی قضایی را نیز داراست.

تفاوت دیگر دادگاه صلح با سایر محاکم، در ماهیت صلح‌محور و سازش‌گرای آن است. این دادگاه‌ها در وهله نخست به دنبال حل اختلاف از طریق رضایت و تفاهم هستند و در صورت عدم حصول سازش، با سرعت و دقت به پرونده رسیدگی می‌کنند. از مهم‌ترین مزایای دادگاه‌های صلح می‌توان به کاهش زمان رسیدگی، کاستن از هزینه‌های دادرسی و تقویت عدالت ترمیمی اشاره کرد.

یکی از مزایای دادگاه صلح، کاهش زمان رسیدگی به پرونده‌ها و کمک به کاهش اطاله دادرسی است.

از سال گذشته تاکنون، دادگاه‌های صلح در تمامی استان‌های کشور فعال شده‌اند و نقش مؤثری در بهبود فرآیند قضایی ایفا می‌کنند. استان لرستان نیز همانند سایر استان‌ها در این زمینه فعال است و دادگاه‌های صلح این استان در حال حاضر به‌صورت مستمر در حال خدمت‌رسانی به مردم هستند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سعید شهواری؛ رئیس کل دادگستری لرستان اظهار داشت: دادگاه صلح بر اساس قانون جدید شورای حل اختلاف مصوب شهریور ۱۴۰۲ و با تایید شورای نگهبان در مهر همان سال، به عنوان یک نهاد مستقل قضایی تأسیس و آیین‌نامه اجرایی آن در خرداد ۱۴۰۳ توسط ریاست قوه قضاییه ابلاغ شد.

وی افزود: هدف اصلی این دادگاه، تسریع در رسیدگی به دعاوی ساده، کاهش بار دادگاه‌های عمومی و ترویج فرهنگ صلح و سازش در جامعه است.

رئیس کل دادگستری استان لرستان بیان کرد: در استان لرستان از شهریور ماه سال ۱۴۰۳ تاکنون ۳۸ شعبه فعال دادگاه صلح تشکیل شده است که در نخستین سال فعالیت خود، با هدف تسهیل عدالت و کاهش بار قضایی، عملکردی قابل توجهی داشته است. این نهاد نوپا توانسته با رسیدگی به هزاران پرونده حقوقی و کیفری، نقش مؤثری در حل اختلافات ایفا کند. 

حجت الاسلام والمسلمین شهواری ادامه داد: دادگاه صلح صلاحیت رسیدگی به دعاوی مالی تا سقف یک میلیارد ریال، پرونده‌های مربوط به تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق، دعاوی خانوادگی مانند نفقه، مهریه و جهیزیه، تخلیه ملک و تعدیل اجاره‌بها، جرایم غیرعمدی ناشی از تصادفات یا حوادث کاری، اعسار از پرداخت محکوم‌به، حصر وراثت، تحریر ترکه و مهر و موم اموال را دارد.

رئیس کل دادگستری لرستان تصریح کرد: فرآیند رسیدگی به پرونده‌های قضایی در دادگاه صلح بدین گونه است که ابتدا افراد دادخواست یا شکوائیه خود را در دفاتر خدمات قضایی ثبت می‌کنند. سپس بررسی اولیه و ارجاع به شعبه دادگاه صلح انجام می‌شود.

وی افزود: پس از آن تلاش برای سازش از طریق شورای حل اختلاف صورت می‌گیرد و در صورت عدم سازش، رأی توسط قاضی دادگاه صلح صادر می‌شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین شهواری در ادامه، با اشاره به عملکرد دستگاه قضایی استان لرستان، از کاهش پرونده‌های موجود در دادگاه صلح لرستان خبر داد و اذعان کرد: در شش ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۴ تعداد ۴۲ هزار و ۵۲۶ پرونده به دادگاه‌های صلح استان ارجاع شده و ۴۶ هزار و ۳۸۹ فقره پرونده معادل ۱۰۹ درصد مختومه شده است.

وی تاکید کرد: میانگین زمان رسیدگی به پرونده‌ها در دادگاه‌های صلح استان لرستان ۵۵ روز است.

رئیس شورای قضایی استان لرستان ضمن تقدیر از تلاش‌های بی‌وقفه همکاران قضایی و اداری، گفت: کاهش زمان رسیدگی، کاهش هزینه‌های دادرسی، افزایش رضایت عمومی، تمرکز بر حل مسالمت‌آمیز اختلافات از نقاط قوت دادگاه‌های صلح است و اجرای طرح‌های نوآورانه، توجه به روش‌های جایگزین حل و فصل اختلافات و تسریع در رسیدگی‌ها نقطه آغازی برای ارتقاء هرچه بیشتر کیفیت رسیدگی‌ها و تحقق عدالت واقعی است.

حسین امیری، رئیس دادگاه صلح مرکز استان لرستان درباره مزایای دادگاه‌های صلح گفت: تشکیل این دادگاه‌ها موجب کاهش چشمگیر ورودی پرونده‌ها به دادگاه‌های عمومی شده است. 

وی افزود: با توجه به نوع و ماهیت دعاوی مطرح در دادگاه صلح، امکان حل و فصل اختلاف و حصول سازش میان طرفین بسیار بیشتر از سایر محاکم است.

امیری با اشاره به سایر مزایا اظهار کرد: هزینه دادرسی در دادگاه صلح کمتر از دادگاه‌های عمومی است و این موضوع موجب تسهیل دسترسی مردم به عدالت و کاهش اطاله دادرسی می‌شود.

به گفته او، استفاده از ظرفیت شورا‌های حل اختلاف که در معیت دادگاه صلح فعالیت دارند، از دیگر مزیت‌های این مجموعه است.

وی در ادامه توضیح داد: در دعاوی که امکان سازش وجود دارد، پرونده‌ها ابتدا از طریق مقام ارجاع به شعب شورای حل اختلاف ارسال می‌شود و بسیاری از این پرونده‌ها با تلاش اعضای شورا منتهی به صلح و سازش میشود، موضوعی که موجب کاهش بار کاری دادگاه‌های صلح می‌شود.

رئیس دادگاه صلح مرکز استان لرستان درباره صلاحیت این دادگاه‌ها گفت: صلاحیت دادگاه صلح بر اساس ماده ۱۲ قانون شورای حل اختلاف مصوب ۱۴۰۲ تعیین شده و شامل سه دسته دعاوی مالی، غیر مالی و جرایم موجب مجازات درجه هفت و هشت است. به گفته وی، از جمله موضوعات قابل رسیدگی می‌توان به تعدیل اجاره، اصلاح شناسنامه، تخلیه، تأمین خواسته، دستور موقت، تأمین دلیل، دعاوی ثلاث، الزام به اخذ پایان کار، تحریر ترکه و دعاوی مربوط به جهیزیه، مهریه و نفقه تا نصاب مقرر اشاره کرد.

امیری با بیان اینکه استقبال مردم از دادگاه‌های صلح بسیار خوب بوده است افزود: آمار‌ها نشان می‌دهد میزان مراجعه به این دادگاه‌ها حتی از دادگاه‌های عمومی و دادسرا‌ها بیشتر است.

وی درباره موضوع بیشتر پرونده‌های ارجاع‌شده به دادگاه صلح گفت: بیشترین پرونده‌ها مربوط به مطالبه وجه، دعاوی خانوادگی، دعاوی ثلاث، مطالبه خسارت و جرایم غیرعمدی ناشی از کار و تصادفات رانندگی است.

رئیس دادگاه صلح مرکز استان لرستان در پایان خاطرنشان کرد: هزینه دادرسی در دعاوی مالی و غیرمالی مطابق تعرفه قانونی است و از نظر محاسبه تفاوتی با دادگاه‌های عمومی ندارد.

منبع: میزان