اولین شعر عاشورایی فارسی؛ وقتی کسایی مروزی مقتل را به نظم درآورد
باشگاه خبرنگران جوان؛ کسایی که در سال ۳۴۱ هجری قمری زاده شده، شعر مذهبی را با زبانی تغزلی و در عین حال حماسی بیان کرده و با بهره‌گیری از ساختار قصیده، روایت عاشورا را در قالبی ادبی و اثرگذار به تصویر کشیده است.
در این منظومه، بخش آغازین به وصف طبیعت و زیبایی‌های بهار اختصاص دارد، اما از بیت بیست‌وششم، حال‌وهوای شعر تغییر می‌کند و به سمت بیان سوگ کربلا می‌رود. شاعر با زبانی اندوهناک، از دلبستگی‌های دنیوی فاصله می‌گیرد و به صراحت می‌سراید:
«بیزارم از پیاله، وز ارغوان و لاله
ما و خروش و ناله، کنجی گرفته ماوا
مدح و غزل نگویم، مقتل کنم تقاضا»
در ادامه، چهره‌ای انسانی، مظلوم و تنها از امام حسین (ع) ترسیم می‌شود:
«آن میر سر بریده، در خاک خوابنیده
از آب ناچشیده، گشته اسیر غوغا»
از ویژگی‌های برجسته این قصیده آن است که برای نخستین‌بار در متنی فارسی، به نام‌هایی چون شمر، سنان، زینب (س)، شهربانو (س) و علی‌اصغر (ع) به‌صورت مستقیم اشاره شده است:
«آن پنج‌ماهه کودک، باری چه کرد ویحک
کز پای تا به تارک، مجروح شد مفاجا
آن زینب غریوان، اندر میان دیوان
آل زیاد و مروان، نظاره گشته عمدا»
همچنین شاعر با لحنی کوبنده به نکوهش یزید و لعن شمر و سپاه اموی می‌پردازد:
«بی‌شرم شمر کافر، ملعون سنان ابتر
لشکر زده بر او بر، چون حاجیان بطحا»
این قصیده که در منابعی چون جنگ تتمه خلاصه‌الاشعار، مجمع‌الفصحا، لغت فرس و ترجمان‌البلاغه نیز بخش‌هایی از آن ذکر شده، به لحاظ زبانی و سبک‌شناسی متعلق به دوره‌های آغازین شعر فارسی است. از خلال آن می‌توان دریافت که شعر عاشورایی از همان ابتدا با سنت کلاسیک ادب فارسی پیوند خورده است.
نظم این مقتل در قالب قصیده، سهم مهمی در شکل‌گیری و گسترش شعر دینی در زبان فارسی داشته و راه را برای شاعرانی چون خاقانی، محتشم کاشانی و پروین اعتصامی هموار ساخته است.
منبع: مهر
12207651
مهمترین اخبار وبگردی
