تنها راه نجات برق، بهینه‌سازی و اصلاح قیمت‌هاست

باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور - رجبی مشهدی مدیرعامل شرکت توانیر با هشدار درباره رشد انفجاری تقاضای برق در کشور تأکید کرد: اصلاح قیمت‌گذاری، توسعه بهینه‌سازی و مشارکت مردم سه ستون اصلی عبور از ناترازی برق هستند؛ بدون این سه، هیچ طرح توسعه‌ای با هزاران مگاوات ظرفیت جدید پاسخگوی رشد مصرف نخواهد بود.

 رجبی‌مشهدی با تشریح ریشه‌های بحران مصرف گفت: ناترازی برق مسئله یک یا دو سال نیست؛ حاصل بیش از دو دهه تثبیت قیمت‌ها، نبود انگیزه برای سرمایه‌گذاری و اجرای ناقص قانون هدفمندی است. در همان یک سال اجرای صحیح این قانون، مصرف انرژی ۱۰ درصد کاهش یافت، اما با توقف اجرای کامل قانون، این روند ادامه نیافت.

او افزود: امروز تقاضای برق به‌دلیل خودرو‌های برقی، مراکز داده، هوش مصنوعی، پمپاژ آب و رشد صنایع سنگین، با شیبی بسیار تند در حال افزایش است.

رجبی‌مشهدی گفت: برای نخستین‌بار پس از سال‌ها، در حالی که انتظار می‌رفت مطابق روند سال‌های قبل اوج تقاضا حداقل ۸ درصد افزایش یابد، این تقاضا ۳ درصد نسبت به سال قبل کاهش یافت. این کاهش نتیجه سه اقدام مؤثر بود: برخورد گسترده با مزارع غیرمجاز رمزارز، ساماندهی انشعابات غیرمجاز (بیش از ۶۵ هزار مورد فقط در تهران) و اجرای محدودسازی هوشمند به‌جای قطع برق.

او تأکید کرد: اتصال نیروگاه‌های بزرگ در برخی مناطق هزینه شبکه را دو تا سه برابر افزایش می‌دهد؛ بنابراین به‌جای ساخت نیروگاه‌های غول‌پیکر در همه نقاط، ۱۰۰ محل بحرانی برای تزریق توان محلی شناسایی شده و قرار است هرکدام حدود ۳۰ مگاوات بار جبران کنند ظرفیت تجدیدپذیر کشور تا پایان شهریور ۱۴۰۵ به ۱۱ هزار مگاوات می‌رسد. تنها در چند ماه اخیر، ظرفیت افزوده‌شده سه برابر دوره مشابه دولت‌های قبل بوده و از عدد ۳۲۰۰ مگاوات عبور کرده است.

شرکت توانیر در حال حاضر برنامه احداث ۲۰۰۰ کیلومتر توسعه شبکه انتقال و فوق‌توزیع، ۱۰ هزار مگاولت‌آمپر ظرفیت پست‌های انتقال و فوق‌توزیع، بهسازی شبکه برق ۲۰۰۰ روستا، ۱۹۸ پروژه توزیع فعال، اصلاح و بهینه‌سازی شبکه انتقال و سایر موارد را در دستور کار دارد.

رجبی‌مشهدی شاخص شدت انرژی ایران را دو برابر متوسط جهانی دانست و گفت: فولاد ایران ۳۵ درصد بیشتر از متوسط جهان برق مصرف می‌کند. با بهینه‌سازی و اجرای طرح‌های جایگزینی در کولر‌های آبی و گازی، پتانسیل بیش از ۱۰ هزار مگاوات صرفه‌جویی وجود دارد.

او افزود: با همکاری ایران‌ترانسفو طی تفاهم‌نامه‌ای که اخیراً مبادله شده، برنامه‌ریزی شده تا از ترانسفورماتور‌های کم‌تلفاتی استفاده شود که تلفات آنها نسبت به ترانسفورماتور‌های معمولی ۳۳ درصد کمتر است.

مدیرعامل توانیر با اشاره به عملکرد بورس انرژی گفت: تابلو‌های برق آزاد و برق سبز این امکان را ایجاد می‌کند که مصرف‌کنندگان پرمصرف، برق مازاد را از مسیر شفاف تأمین کنند. جذابیت قیمت در این بازار‌ها نشانه آمادگی بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری است.

رجبی‌مشهدی تأکید کرد: هیچ کشوری با مصرف بی‌ضابطه و قیمت‌های غیرواقعی نمی‌تواند شبکه برق پایدار داشته باشد. اصلاح ساختار اقتصادی برق و به تبع آن مصرف، مشارکت مردم و سرمایه‌گذاری هم‌زمان در تولید و شبکه، تنها مسیر عبور از ناترازی است.