از تداوم روند صعودی شاخص کل بورس تا خبر حذف حجم مبنا

باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلی‌پور -  در هفته کاری که گذشت شاخص کل بورس با رشد ۵.۷۸ درصدی به سه میلیون و ۷۶۸ هزار و ۴۸۲ واحد رسید. همچنین شاخص کل هم‌وزن با افزایش ۴.۷۰ درصدی به یک میلیون و ۴۷۹۳۴ واحد رسید.

در ادامه کوروش آسایش، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان گفت: در هفته‌ای که گذشت، بازار سرمایه ایران شاهد معاملات پرحجم و مثبتی بود. در روز شنبه، ارزش معاملات به ۱۵۳۱۱ میلیارد تومان رسید و این رقم در روز یکشنبه به ۱۷۷۲۷ میلیارد تومان، در روز دوشنبه به ۱۵۶۴۱ میلیارد تومان، در روز سه‌شنبه به ۲۰۶۵۶ میلیارد تومان و در روز چهارشنبه به ۱۵۴۱۶ میلیارد تومان رسید. در مجموع، ارزش کل معاملات این هفته به ۸۶۷۵۱ میلیارد تومان رسید که بیشتر آن مربوط به سهام عادی و صندوق‌های سهامی بود.

او افزود:  در زمینه ورود و خروج نقدینگی، در روز شنبه ۱۴۸۷ میلیارد تومان ورود پول داشتیم و یکشنبه این رقم به ۱۲۶۰ میلیارد تومان کاهش یافت. در روز دوشنبه ۱۸۸۰ میلیارد تومان ورود پول ثبت شد، اما در روز سه‌شنبه با خروج ۲۹۶ میلیارد تومان مواجه شدیم و در نهایت، چهارشنبه ۸۳۳ میلیارد تومان ورود پول به بازار داشتیم. به این ترتیب، مجموع ورود پول به سهام، حق تقدم و صندوق‌های سهامی در این هفته به ۵۱۵۷۱ میلیارد تومان رسید.

این کارشناس بازار سرمایه به عملکرد گروه‌های مختلف اشاره کرد و گفت: بیشترین رشد در این هفته به محصولات چوبی با ۱۵.۲۹ درصد و پس از آن به شاخص چند رشته صنعتی با ۱۴.۱۹ درصد تعلق داشت. در مقابل، بیشترین کاهش مربوط به منسوجات با ۵.۳۸ درصد و شاخص فنی و مهندسی با ۳.۹۹ درصد کاهش بود.

هفته کاری که در آخرین روز معاملاتی آن خبر حذف حجم از بازار بورس و فرابورس مخابره شد و در همین راستا هم  فرهنگ حسینی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان بورس بیان کرد: حجم مبنا ۲۲ سال پیش با هدف کنترل رشد بازار تصویب شد. اما کمتر از یک ماه بعد، عدم کارایی و اثربخشی آن مشخص شد. اما مشابه بسیاری از قوانین دیگر، اقدامی برای حذف آن صورت نگرفت. فرابورس نیز در اوایل دهه ۱۳۹۰ بدون حجم مبنا فعالیت خود را آغاز کرد، اما به جای اینکه بورس به سمت حجم مبنا ۱ حرکت کند، فرابورس به سمت حجم مبنا بالاتر حرکت کرد؛ با این حال، تجربه سال‌های اخیر نشان داد که حجم مبنا در بسیاری از موارد به‌جای ایفای نقش کنترلی، به عاملی برای کاهش کارایی بازار، ایجاد صف‌های صوری و قفل شدن قیمت‌ها تبدیل شده است.

حسینی تصریح کرد: حذف یا تعدیل حجم مبنا را می‌توان گامی در جهت هم‌راستایی بیشتر بازار سرمایه ایران با استاندارد‌های بازار‌های مالی کارا دانست. در اغلب بورس‌های معتبر دنیا، کشف قیمت بر اساس عرضه و تقاضای واقعی و بدون اعمال محدودیت‌هایی نظیر حجم مبنا انجام می‌شود از این منظر، حذف حجم مبنا تصمیمی ضروری است.

او تاکید کرد: حذف حجم مبنا اثرات کوتاه مدت و بلندمدت دارد از یک سو، این تصمیم می‌تواند به افزایش تحرک معاملات، کاهش صف‌های خرید و فروش و تسریع در فرآیند کشف قیمت و تعادل و افزایش کارایی منجر شود. قیمت‌ها سریع‌تر به تعادل می‌رسند و اطلاعات جدید با وقفه کمتری در قیمت سهام منعکس می‌شود؛ از سوی دیگر، در کوتاه‌مدت سبب می‌شود تا نماد‌های کوچک که به دلیل حجم مبنا با ریسک عدم نقدشوندگی رو‌به‌رو بودند، با اقبال بازار رو‌به‌رو شوند.

این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: یکی از انتقادات جدی به حجم مبنا، ایجاد نوعی بی‌عدالتی اطلاعاتی و معاملاتی میان بازیگران بازار بود. در عمل، معامله‌گران با دسترسی به سیستم‌های معاملاتی از قفل شدن سهام و عدم تغییر قیمتی به دلیل حجم مبنا برای سرخط زدن بهره می‌بردند؛ همچنین سهامداران عمده امکان پر کردن حجم مبنا و جهت‌دهی به قیمت پایانی را داشتند، در حالی که سرمایه‌گذاران خرد عملاً تأثیر ناچیزی بر قیمت پایانی می‌گذاشتند؛ این مسئله می‌توانست زمینه‌ساز دستکاری قیمت و رفتار‌های غیرمنصفانه در زمان‌های صف‌های خرید و فروش شود.

او در ادامه افزود: حذف حجم مبنا می‌تواند به سرعت به تعادل بازار و افزایش نقدشوندگی منجر شود و در نتیجه شاهد کاهش صف‌های خرید و فروش خواهیم بود. علاوه بر این، مفهوم قیمت پایانی که به دلیل وجود حجم مبنا عملاً از میانگین قیمت‌های معاملاتی فاصله گرفته بود و کارکرد اقتصادی خود را از دست داده بود، با حذف حجم مبنا دوباره معنادار خواهد شد و به کارایی خود بازمی‌گردد.

این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: حذف حجم مبنا یک تحول بنیادی در نگاه نهاد ناظر در بازار سرمایه به شمار می‌رود و می‌تواند نقطه عطف مهمی باشد. چرا که دهه‌ها قانون گذاری، حالا شاهد تنقیح قوانین و حذف قوانین زاید هستیم که رویکرد قابل ستایشی است. از سوی دیگر، افزایش دامنه نوسان می‌تواند تکمیل کننده حذف حجم مبنا در تعادل بخشی به بازار باشد.

حالا باید دید در هفته کاری پیش رو روند حرکتی شاخص‌های بازار سرمایه چگونه خواهد بود؟