آنچه باید از گروه منحل شده پ. ک. ک بدانیم

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مریم حسینی - گروه شبه‌نظامی حزب کارگران کردستان (پ. ک. ک) که طبق گزارش یک خبرگزاری نزدیک به این گروه در روز دوشنبه رسماً خود را منحل کرده بیش از چهار دهه با دولت ترکیه مبارزه کرده است.

در ماه فوریه، عبدالله اوجالان، بنیانگذار پ. ک. ک که در ترکیه زندانی است، خواستار خلع سلاح و انحلال این گروه شد. این تصمیم، دری را برای پایان دادن به درگیری‌ای که جنوب شرقی ترکیه را ویران کرده است، باز می کند و همچنین پیامد‌های قابل توجهی برای سوریه و عراق خواهد داشت.

پ. ک. ک یک گروه شبه‌نظامی است که توسط اوجالان در سال ۱۹۷۸ در جنوب شرقی ترکیه با ایدئولوژی مبتنی بر ایده‌های مارکسیست-لنینیستی تأسیس شد.

خواسته این گروه چه بود؟

پ. ک. ک شورش خود را علیه ترکیه در سال ۱۹۸۴ با هدف ایجاد یک دولت مستقل کُردی آغاز کرد و بعداً اهداف خود را به دنبال کردن حقوق بیشتر کرد‌ها و خودمختاری محدود در جنوب شرقی ترکیه تعدیل کرد.

بیش از ۴۰۰۰۰ نفر در درگیری‌ها کشته شده‌اند که اکثر آنها شبه‌نظامی بوده‌اند. بخش عمده‌ای از این نبرد‌ها در مناطق روستایی عمدتاً کردنشین جنوب شرقی ترکیه متمرکز بود، اما این گروه حملاتی را نیز در مناطق شهری از جمله آنکارا و استانبول انجام داد.

پ. ک. ک توسط آنکارا، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و برخی کشور‌های دیگر به عنوان یک سازمان تروریستی فهرست شده است.

تاریخچه این گروه چیست؟

پ. ک. ک تا سال ۱۹۹۸ در سوریه فعالیت داشت؛ زمانی که اوجالان در بحبوحه فشار فزاینده ترکیه مجبور به فرار شد. او چند ماه بعد در کنیا توسط نیرو‌های ویژه ترکیه دستگیر و در سال ۱۹۹۹ توسط دادگاهی در ترکیه به اعدام محکوم شد. این حکم در اکتبر ۲۰۰۲ پس از لغو مجازات اعدام در ترکیه به حبس ابد تخفیف یافت و او هنوز در جزیره‌ای در نزدیکی استانبول زندانی است. پس از دستگیری اوجالان، درگیری‌ها کاهش یافت که منجر به خروج شورشیان از ترکیه شد.

پس از شعله‌ور شدن خشونت، ترکیه و پ. ک. ک از اواخر سال ۲۰۱۲ وارد مذاکرات صلح شدند. این روند در ژوئیه ۲۰۱۵ متوقف شد و خونین‌ترین دوره درگیری را آغاز کرد و منجر به ویرانی گسترده در برخی از مناطق شهری جنوب شرقی ترکیه شد.

در اکتبر ۲۰۲۴، دولت باغچلی، رهبر حزب جنبش ملی‌گرا (MHP) و متحد سیاسی رئیس جمهور رجب طیب اردوغان با پیشنهاد آزادی اوجالان در صورت اعلام پایان شورش گروهش، آنکارا را شوکه کرد. حزب حاکم عدالت و توسعه اردوغان از این پیشنهاد حمایت کرد و رهبران حزب مخالف طرفدار کردها، DEM، که به دنبال حقوق و خودمختاری بیشتر کرد‌ها است، در زندان با اوجالان گفت‌و‌گو کردند.

پ. ک. ک پس از این درخواست، آتش‌بس فوری اعلام کرد و گفت که آماده است کنگره‌ای را که اوجالان خواستار آن شده بود، تشکیل دهد، اما شرایط امنیتی لازم باید برای "رهبری و اداره شخصی" آن توسط او ایجاد شود.

 درگیری‌ها اخیراً بیشتر در کجا متمرکز بوده است؟

در سال‌های اخیر، درگیری‌ها به شمال عراق، جایی که پ. ک. ک پایگاه‌های کوهستانی دارد و ترکیه ده‌ها پایگاه دارد، منتقل شده است. آنکارا عملیاتی را علیه شبه‌نظامیان در آنجا آغاز کرد از جمله حملات هوایی با هواپیما‌های جنگی و پهپاد‌های جنگی که بغداد گفته است نقض حاکمیت آن است.

با این حال، عراق و ترکیه توافق کرده بودند که همکاری‌های ضد پ. ک. ک را افزایش دهند و بغداد برای اولین بار آن را یک سازمان ممنوعه اعلام کرد. ترکیه همچنین شبه‌نظامیان YPG را در سوریه هدف قرار می‌دهد و آنها را وابسته به PKK می‌داند و در کنار نیرو‌های متحد سوری عملیات‌های فرامرزی را برای عقب راندن آنها از مرز خود انجام داده است. با این حال، YPG رهبری  نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF) ، متحد اصلی ائتافی موسوم به ائتلاف به رهبری آمریکا علیه داعش را بر عهده دارد.

حمایت واشنگتن از نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF) سال‌هاست که منبع تنش بین ایالات متحده و ترکیه بوده است.

سقوط بشار اسد، رئیس جمهور سابق سوریه در ماه دسامبر - که آنکارا مدت‌ها با او مخالف بود و از شورشیان سوری حمایت می‌کرد - موقعیت و نفوذ ترکیه را در آنجا تقویت کرد. ترکیه خواستار انحلال YPG و اخراج رهبران آن از سوریه شد و تهدید کرد که در صورت عدم برآورده شدن خواسته‌هایش، عملیات نظامی ترکیه برای "درهم کوبیدن" این گروه انجام خواهد شد. مقامات ترکیه، ایالات متحده، سوریه و کُرد به دنبال توافقی در مورد آینده جنگجویان کرد سوریه بوده‌اند.

منبع: رویترز