فضای مجازی و کودکان: جنگل دیجیتالی که جای بچه‌ها نیست

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مینا عظیمی - بی‌ادبی، تبلیغات و پدوفیلی اینها تنها فهرست کوتاهی از دلایلی هستند که چرا کودکان نباید در شبکه‌های اجتماعی حضور داشته باشند. فهرست بلندبالای این دلایل، حتی در یک ستون روزنامه هم جا نمی‌شود.

خبرگزاری آر تی در گزارش خود نوشت: به این نتیجه رسیده‌ام که خردمندترین آدم‌های روی زمین، جایی زندگی می‌کنند که کانگورو‌ها و کوالا‌ها پرسه می‌زنند. استرالیا ثبت‌نام کودکان زیر ۱۶ سال در شبکه‌های اجتماعی را ممنوع کرده است. اکنون پلتفرم‌ها موظف‌اند حساب‌های کاربری کودکان را حذف کنند و بابت آسیب‌هایی که به خردسالان وارد می‌شود، جریمه بپردازند. از ژانویه، مالزی هم ممنوعیت مشابهی را اجرا می‌کند. پارلمان اروپا نیز آشکارا در حال بحث برای پیروی از الگوی استرالیا است.

دنیای ایده‌آل والدین، دنیایی است که در آن بچه‌ها به شبکه‌های اجتماعی دسترسی نداشته باشند. این ایده، عجیب یا رادیکال نیست. فرانسه همین حالا برای عضویت کودکان زیر ۱۵ سال در شبکه‌های اجتماعی، اجازه والدین را الزامی کرده است. بلژیک حضور کودکان زیر ۱۳ سال را ممنوع کرده و نروژ و آلمان هم نظارت‌های سختگیرانه‌ای وضع کرده‌اند.

نویسنده معتقد بود که با این حال، هر والدینی که واقعا فرزندش را «بزرگ» می‌کند، می‌فهمد که چرا کودکان باید از شبکه‌های اجتماعی دور بمانند و چرا استفاده از اینترنت باید به شدت محدود شود. این مشکل دو جنبه دارد:

اول: زمان از دست رفته کودکی که به گوشی چسبیده، در حال رشد نیست. فرقی نمی‌کند بازی کند، چت کند یا وبلاگر‌های بی‌مغزی را تماشا کند که از هر نظر شبیه خودش هستند؛ نتیجه یکی است: زمان تلف می‌شود. سال‌هایی که باید صرف یادگیری و رشد شود، در روبلاکس، تیک‌تاک و گپ‌های بی‌پایان با غریبه‌ها هدر می‌رود. 

نقل‌قولی منسوب به استیو جابز هست که می‌گوید اجازه نمی‌داد فرزندانش از کامپیوتر استفاده کنند؛ چون دو هفته طول می‌کشد تا کسی کاربر حرفه‌ای شود، اما کودکی‌ای که در خیره شدن به صفحه نمایش بگذرد، هزینه‌ای بسیار گران‌بها دارد: از دست دادن زمان برای رشد واقعی.

دوم: توهم ارتباطات این استدلال که ارتباط آنلاین جایگزین بازی‌های توی حیاط شده، دروغ است. ما ده ساعت مداوم در حیاط نمی‌نشستیم. حتی بدترین لات‌های محل هم می‌دانستند چطور خودشان را سرگرم کنند. کودکان امروز ساعت‌ها وقت صرف پیام دادن درباره «هیچ» می‌کنند. اینها کودکانی هستند که مطالعه نمی‌کنند، درس نمی‌خوانند و افق‌های فکری یکدیگر را محدود می‌کنند.

 بهتر است بچه روی تاب برود یا موی یک گربه را شانه بزند، تا اینکه غروبش را در چت‌های دیجیتال با کسانی بگذراند که به اندازه خودش نادان هستند. ارتباط بی‌حدومرز فاجعه‌بار است. کودکان نه به این دلیل که بیرون نمی‌روند، بلکه به این دلیل که تمام وقت خود را میان هم‌صحبتی با افرادی نارس و زبان‌بسته می‌گذرانند، دچار انحطاط فکری می‌شوند.

نویسنده آر تی در ادامه گفت: خطرات، تئوری نیستند بله، پدوفیل‌ها و کلاهبرداران وجود دارند. هر کسی که هنوز شک دارد، ساده‌لوح است. من مدام چنین داستان‌هایی می‌شنوم. داستان‌های جذب کودکان برای ویدیو‌های غیراخلاقی به بهانه تست بازیگری و مدلینگ هم بی‌پایان است. حتی یک نوجوان باهوش هم ممکن است گیج شود، چه برسد به کودکی که برای وعده ۶۰ دلار وسوسه شود.

اما خطر بزرگتر این نیست چیزی که بسیار رایج‌تر است: بی‌ادبی، تحقیر و بی‌رحمی. در نهایت، مصرف‌گرایی و استاندارد‌های زیباییِ تحریف شده: دختران هشت ساله با آرایش و کفش پاشنه‌بلند، فیلتر‌ها و ویدیو‌هایی که مدام به دخترها می‌گویند چگونه باید باشند و با چه کسانی باید دوست شوند. کودکی را دیدم که می‌گفت هرگز خانه را تمیز نخواهد کرد، چون شوهر آینده‌اش پول کلفت می‌دهد. اینها معصومیت نیست؛ این بازاریابی است.

نویسنده در پایان تاکید کرد که شبکه‌های اجتماعی امروز، یک «مرز وحشی» (Wild Frontier) هستند که حتی بزرگسالان هم در آن راهشان را گم می‌کنند. چرا کودکان باید در آنجا پرسه بزنند؟ چرا باید با پدوفیل‌ها، کلاهبرداران، همسالان بدخواه، تبلیغات تهاجمی و تحقیر مداوم رو‌به‌رو شوند؛ آن هم وقتی که می‌توانند درس بخوانند، بازی کنند یا صرفا «رشد» کنند؟ هیچ پاسخ قانع‌کننده‌ای برای این پرسش وجود ندارد.

منبع: آر تی