زلنسکی در آستانه تسلیم تحمیلی؛ کلید صلح در دست ترامپ؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه - در شرایطی که دیدار یکشنبه در مارآلاگو به نقطه اوج فشار‌های دیپلماتیک تبدیل شده، دونالد ترامپ با صراحت تمام نشان داد که آمریکا نه‌تنها پیگیر صلح، بلکه قاضی نهایی جنگ اوکراین است.

سلطه بی‌چون‌وچرای واشنگتن بر کی‌یف

جمله معروف دونالد ترامپ در مصاحبه اخیر خود درباره زلنسکی گفت که «او چیزی ندارد تا وقتی که من تأیید کنم»، فراتر از یک اظهارنظر شخصی، سند رسمی انقضای استقلال راهبردی اوکراین است. این رویکرد که با تهدید‌های مکرر قطع کمک‌ها و تحقیر‌های علنی همراه بوده، به اوج خود رسیده و اوکراین را در موقعیتی قرار داده که حتی طرح‌های اصلاحی‌اش نیز پیشاپیش در معرض وتوی یک‌جانبه قرار دارد.

طرح ۲۰ نقطه‌ای؛ تلاش ناامیدانه برای حفظ ظاهر

طرح ۲۰ ماده‌ای که زلنسکی آن را «۹۰ درصد آماده» توصیف کرده و قرار است مستقیماً به ترامپ ارائه شود، در بطن خود نشان‌دهنده عقب‌نشینی‌های عمیق کی‌یف است. پیشنهاد‌هایی مانند ایجاد منطقه غیرنظامی در بخش‌هایی از دونباس به شرط اقدام متقابل روسیه، تضمین‌های امنیتی بلندمدت (هرچند نه در سطح ماده ۵ ناتو)، و بحث بر سر آینده نیروگاه زاپوروژیا، همگی بیانگر آن هستند که اوکراین دیگر حتی جرأت طرح بازگشت به مرز‌های ۱۹۹۱ یا عضویت در ناتو را ندارد. این تغییرات، هرچند در مقایسه با طرح اولیه ۲۸ ماده‌ای آمریکا بهبود‌هایی ایجاد کرده، اما همچنان در چارچوب خواسته‌های حداکثری مسکو و واشنگتن باقی مانده و شانس پذیرش واقعی آن از سوی روسیه بسیار اندک ارزیابی می‌شود.

مسکو بر مواضع خود پافشاری می‌کند

کرملین همچنان بر الحاق کامل دونباس اصرار دارد و حتی پیشنهاد‌های محدود مبادله اراضی را نیز به عنوان امتیاز واقعی نمی‌پذیرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که پوتین در نشست‌های اخیر با نخبگان اقتصادی روسیه، بر عدم عقب‌نشینی از خطوط قرمز تأکید کرده است. این سخت‌گیری در حالی است که حملات گسترده موشکی و پهپادی روسیه به کی‌یف حتی در آستانه دیدار ترامپ-زلنسکی ادامه دارد؛ نشانه‌ای روشن از اینکه مسکو هیچ عجله‌ای برای پذیرش طرح‌های تحمیلی ندارد و ترجیح می‌دهد فشار نظامی را حفظ کند تا مذاکرات را به نفع خود پیش ببرد.

همه‌پرسی زیر آتش؛ آخرین کارت بی‌اعتبار

ایده برگزاری رفراندوم برای تعیین سرنوشت سرزمینی، که زلنسکی آن را به عنوان گزینه پشتیبان مطرح کرده، بیش از راه‌حل، بهانه‌ای برای مشروعیت‌بخشی به عقب‌نشینی اجباری به نظر می‌رسد. خود او اذعان دارد که چنین رأی‌گیری‌ای در شرایط ادامه حملات ممکن نیست و نتیجه آن تحت تأثیر «موشک‌های بالای سر مردم» قرار خواهد گرفت. پیشنهاد حضور فرستادگان آمریکایی برای «توجیه مزایای توافق» نزد مردم اوکراین نیز، یادآور روش‌های کلاسیک پروپاگاندای زمان اشغال است و بعید است بتواند حمایت واقعی افکار عمومی را جلب کند.

آینده‌ای تلخ در سایه تحقیر

پس از چهار سال جنگ فرسایشی، ویرانی گسترده و از دست دادن بخش بزرگی از ظرفیت نظامی و انسانی، اوکراین اکنون در آستانه توافقی قرار دارد که نه پیروزی، بلکه تسلیم کنترل‌شده را به همراه خواهد داشت. زلنسکی که روزگاری با وعده‌های مقاومت حداکثری به قدرت رسید، امروز مجبور است در مقابل تحقیر‌های مکرر سکوت کند، طرح‌های واگذاری اراضی ارائه دهد و برای تضمین‌های امنیتی محدود التماس کند. در این معادله، نه مسکو حاضر به دادن امتیاز واقعی است و نه واشنگتن هزینه پیروزی کامل را می‌پردازد. آنچه در نهایت باقی می‌ماند، یک آتش‌بس شکننده، اوکراینی کوچک‌شده و ملتی است که باید با تحقیر تاریخی و از دست دادن بخش مهمی از خاک خود کنار بیاید؛ نه به خاطر شکست صرف نظامی، بلکه به دلیل تبدیل شدن به مهره‌ای در بازی قدرت دو ابرقدرت. دیدار یکشنبه شاید نه پایان جنگ، که پایان یک توهم بزرگ باشد: توهم استقلال سرنوشت اوکراین.