خلق بی‌ضابطه پول توسط بانک‌های ناتراز چالش اصلی است

باشگاه خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری - محمدرضا کارگذار کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی، در رابطه با  مواجه نشدن اقتصاد کشور با ابرتورم گفت: اقتصاد ایران در وضعیت ابرتورم قرار ندارد و اطلاق چنین مفهومی به شرایط فعلی کشور، نه از نظر تحلیلی دقیق است و نه با واقعیت‌های ساختاری اقتصاد ایران همخوانی دارد. چون ابرتورم معمولاً در اقتصاد‌هایی رخ می‌دهد که دچار فروپاشی کامل نظام تولید، از هم گسیختگی درآمد‌های دولت، قطع جریان ارز و بی‌اعتباری مطلق پول ملی شده‌اند. این در حالی است که اقتصاد ایران، با وجود همه چالش‌ها و تحریم‌ها، همچنان از ظرفیت‌های متنوع تولیدی، درآمد‌های ارزی پایدار و زیرساخت‌های اقتصادی فعال برخوردار است و همین ویژگی‌ها، آن را به‌طور بنیادین از اقتصاد‌های گرفتار ابرتورم متمایز می‌کند.

این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی ادامه داد: تنوع اقتصادی ایران، از بخش نفت و پتروشیمی گرفته تا معدن، صنعت، کشاورزی و خدمات، باعث شده است که جریان تولید در کشور متوقف نشود. حتی در شرایط فشار‌های خارجی، اقتصاد ایران توانسته است سطحی از تولید و صادرات را حفظ کند. از سوی دیگر، وجود درآمد‌های ارزی به‌ویژه از محل صادرات نفت، گاز و فرآورده‌های مرتبط و همچنین صادرات غیرنفتی؛ به این معناست که کشور به‌طور کامل از منابع ارزی محروم نیست. این جریان ارزی، هرچند محدود و پرهزینه، اما همچنان فعال است و مانع از فروغلتیدن اقتصاد به شرایط فروپاشی پولی می‌شود.

کارگذار در رابطه با اصلی‌ترین عامل وقوع تورم در اقتصاد ایران به دلیل سیاست‌های غلط پولی بانک مرکزی گفت: مسئله اصلی امروز اقتصاد ایران، نه ابرتورم، بلکه خلق بی‌ضابطه پول است؛ خلق پولی که عمدتاً از کانال شبکه بانکی و به‌ویژه بانک‌های ناتراز صورت می‌گیرد.

بانک‌هایی که با ترازنامه‌های ناسالم، دارایی‌های منجمد و بدهی‌های فزاینده فعالیت می‌کنند، عملاً به موتور تولید نقدینگی تبدیل شده‌اند. این نقدینگی، به‌جای آن‌که به سمت تولید هدایت شود، به بازار‌های دارایی سرریز می‌شود و تورم و بی‌ثباتی قیمتی را تشدید می‌کند.

این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری اقتصادی افزود: مهار تورم، بیش از هر چیز نیازمند مقابله جدی با ناترازی بانک‌ها و بستن مسیر‌های خلق پول غیرمولد شبکه بانکی است. اصلاح نظام بانکی، محدود کردن اضافه‌برداشت‌ها، کنترل ترازنامه‌ها و پایان دادن به رقابت مخرب در نرخ سود، پیش‌شرط‌های کنترل پایدار تورم هستند و تا زمانی که این اصلاحات انجام نشود، حتی وجود درآمد‌های ارزی و ظرفیت‌های تولیدی نیز، نمی‌توانند از بازتولید تورم جلوگیری کنند.