بازی فلسطین: شایعه یا تغییر قواعد؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه -  این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که مذاکرات آتش‌بس در غزه زیر سایه کارشکنی‌های نتانیاهو به بن‌بست رسیده و خون غیرنظامیان فلسطینی همچنان در خیابان‌ها جاری است. آیا این آزادی، کلیدی برای گشودن قفل بحران است یا صرفاً مهره‌ای در شطرنج سیاسی آمریکا؟

 زیر پوست مذاکرات؛ غزه همچنان در زنجیر

خبر موافقت حماس با آزادی عیدان الکساندر، نظامی دوتابعیتی که از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ در اسارت نیرو‌های مقاومت بود، مانند جرقه‌ای در تاریکی بحران غزه، توجه جهانی را جلب کرده است. استیو ویتکاف که با سبک دیپلماسی غیرمتعارف و روابط نزدیک با دونالد ترامپ شناخته می‌شود، این رویداد را «لحظه‌ای تاریخی» خوانده و آن را به تلاش‌های مستقیم رئیس‌جمهور آمریکا نسبت داده است.

او در گفت‌و‌گو با ان‌بی‌سی اظهار داشت: «این اتفاق لحظه‌ای مهم است که بخش بزرگی از آن به لطف تلاش‌های رئیس‌جمهور ترامپ رقم خورده.»، اما این آزادی، که در ظاهر گامی به سوی کاهش تنش‌هاست، در بطن خود پرسش‌های عمیقی را درباره نیات واقعی بازیگران این صحنه برمی‌انگیزد.

حماس، به گفته خلیل الحیه، سخنگوی هیئت مذاکره‌کننده، این اقدام را بخشی از تلاش برای بازگشایی گذرگاه‌ها، ارسال کمک‌های بشردوستانه و هموار کردن مسیر آتش‌بس دانسته است. این حرکت که در شرایطی بحرانی برای مردم غزه انجام شده، نشان‌دهنده استراتژی هوشمندانه مقاومت است که با یک دست شمشیر مقاومت را بالا نگه داشته و با دست دیگر در‌های دیپلماسی را گشوده است. بر اساس گزارش الجزیره، حماس از ماه مارس سال گذشته پیشنهاد‌هایی برای آزادی الکساندر و حتی اجساد چهار اسیر دیگر ارائه کرده بود، اما حملات بی‌امان رژیم صهیونیستی این تلاش‌ها را ناکام گذاشت. حالا، با ازسرگیری مذاکرات و میانجی‌گری قطر و مصر، حماس توانسته ابتکار عمل را در دست بگیرد و رژیم صهیونیستی را در موضع انفعال قرار دهد.

در مقابل، بنیامین نتانیاهو که به گزارش رویترز تنها به «تأمین گذرگاه امن» برای الکساندر متعهد شده و هرگونه آتش‌بس یا آزادی زندانیان فلسطینی را رد کرده، بار دیگر چهره جنگ‌طلب خود را به نمایش گذاشته است. این موضع‌گیری که حتی خشم یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون رژیم را برانگیخته، نشان‌دهنده عمق بحران سیاسی در تل‌آویو است. لاپید مذاکرات مستقیم میان حماس و آمریکا را «فروپاشی دیپلماتیک» دولت نتانیاهو خوانده و خواستار توافقی جامع برای آزادی همه اسرا شده است. اما نتانیاهو که به نظر می‌رسد بیش از صلح به بقای سیاسی خود می‌اندیشد، با اصرار بر تشدید حملات نظامی، در حال قمار با آینده رژیم صهیونیستی است.

نتانیاهو در محاصره: از خشم داخلی تا طرد جهانی

بنیامین نتانیاهو که روزگاری به‌عنوان سیاستمداری زیرک شناخته می‌شد، اکنون در گردابی از بحران‌های خودساخته گرفتار شده است. گزارش‌های رسانه‌ای، از جمله اظهارات تند روزنامه یدیعوت آحارونوت، نشان می‌دهد که توافق حماس و آمریکا برای آزادی الکساندر، به معنای نادیده گرفتن اسیران اسرائیلی توسط دولت نتانیاهو تلقی شده است.

این روزنامه با طعنه نوشته: «اگر فقط تابعیت اسرائیلی داشته باشید، دولت به شما می‌گوید: بمیرید!» این انتقادات، که بازتاب‌دهنده خشم فزاینده در سرزمین‌های اشغالی است، با گزارش کانال ۷ تلویزیون رژیم صهیونیستی تکمیل می‌شود که از زندانی شدن حدود ۶۰۰۰ نظامی صهیونیست به دلایل مختلف، از فرار از خدمت تا جرایم انضباطی، خبر داده است. این آمار که نشانه‌ای از فروپاشی روحیه ارتش رژیم است، زنگ خطر را برای نتانیاهو به صدا درآورده است.

در سطح بین‌المللی نیز، نتانیاهو با چالش‌های بی‌سابقه‌ای مواجه است. گزارش رادیو ارتش رژیم صهیونیستی مبنی بر قطع ارتباط دونالد ترامپ با نتانیاهو به دلیل «رفتار متکبرانه» او، نشان‌دهنده شکاف عمیق در روابط سنتی واشنگتن-تل‌آویو است. این در حالی است که نتانیاهو در نشستی با کمیسیون امور خارجی و امنیت رژیم، مدعی شده که رابطه او با ترامپ همچنان مستحکم است و «هر چند روز یک‌بار» با او گفت‌و‌گو می‌کند. اما تکذیب شایعات مربوط به به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط مایک هوکابی، سفیر آمریکا در رژیم اسرائیل و همچنین گزارش‌های ضدونقیض رسانه‌های عبری مانند معاریو و یسرائیل هیوم نشان می‌دهد که تل‌آویو در برابر سیاست‌های غیرقابل‌پیش‌بینی دولت جدید آمریکا احساس ناامنی می‌کند.

بازی فلسطین: شایعه یا تغییر قواعد؟

یکی از جنجالی‌ترین موضوعات اخیر، شایعات درباره احتمال به رسمیت شناختن کشور فلسطین توسط دونالد ترامپ در سفر آتی به عربستان سعودی است. منابع دیپلماتیک عربی این احتمال را جدی دانسته‌اند، اما نتانیاهو آن را «بازی سیاسی» خوانده و سعی کرده با تکذیب این گزارش‌ها، از شدت فشار‌ها بکاهد. دولت بایدن نیز پیش از پایان دوره خود، تلاش‌هایی برای احیای طرح دو کشوری انجام داده بود، اما مقاومت نتانیاهو و متحدان تندروی او، این تلاش‌ها را به شکست کشاند. حالا، با بازگشت ترامپ، به نظر می‌رسد که او ترجیح می‌دهد به‌جای ورود به پرونده‌ای پیچیده مانند مسئله فلسطین، بر دستاورد‌های نمایشی مانند آزادی الکساندر تمرکز کند.

مدرسه‌ای که به گورستان بدل شد

در حالی که جهان به خبر آزادی الکساندر چشم دوخته، رژیم صهیونیستی با بمباران مدرسه «فاطمه بنت اسد» در شمال غزه که به شهادت دست‌کم ۱۶ غیرنظامی منجر شد، بار دیگر چهره کریه خود را به نمایش گذاشت. این جنایت که در گزارش‌های سازمان عفو بین‌الملل به‌عنوان بخشی از «الگوی سیستماتیک نقض حقوق بشر» توصیف شده، تنها قطره‌ای از دریای خون غیرنظامیان فلسطینی است که از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون جاری است.

در این میان، توافق حماس و واشنگتن برای ورود کمک‌های بشردوستانه و بازگشایی معابر که به گفته محمود مرداوی، عضو ارشد حماس، به‌زودی اجرایی خواهد شد، می‌تواند روزنه‌ای برای کاهش رنج مردم غزه باشد. اما این توافق، در سایه تهدیدات نتانیاهو برای «تشدید نبرد»، شکننده به نظر می‌رسد.

به گزارش گاردین ، سازمان‌های امدادی بین‌المللی هشدار داده‌اند که بدون آتش‌بس پایدار، کمک‌های بشردوستانه تنها به‌صورت محدود به دست مردم غزه خواهد رسید و نمی‌تواند بحران انسانی را حل کند. حماس، با این حال، با پیشبرد این توافق، نشان داده که قادر است فشار نظامی را به اهرمی برای دیپلماسی تبدیل کند و جایگاه خود را به‌عنوان نماینده مشروع مردم فلسطین تقویت نماید.

حماس: از سنگر تا میز مذاکره

حماس در این تحولات نشان داده که توانایی بی‌نظیری در ترکیب مقاومت نظامی و دیپلماسی هوشمند دارد. آزادی الکساندر که به گفته خلیل الحیه بخشی از تلاش برای آتش‌بس و بهبود شرایط انسانی است، پیامی روشن به جهان است؛ مقاومت فلسطین آماده مذاکره برای کاهش رنج مردم غزه است، اما هرگز از حقوق خود کوتاه نخواهد آمد. این استراتژی که با حمایت میانجی‌گرانی مانند قطر و مصر پیش می‌رود، رژیم صهیونیستی را در موضع ضعف قرار داده و فشار‌های داخلی و خارجی بر نتانیاهو را تشدید کرده است.

نتانیاهو: قمار با آتش

در مقابل، نتانیاهو با اصرار بر سیاست‌های جنگ‌طلبانه، نه‌تنها جان هزاران غیرنظامی فلسطینی را به خطر انداخته، بلکه آینده سیاسی خود و رژیم صهیونیستی را نیز در معرض خطر قرار داده است.

اظهارات او مبنی بر عدم تعهد به آتش‌بس و آمادگی برای تشدید حملات، در تضاد آشکار با خواست جامعه جهانی و حتی متحدان سنتی تل‌آویو است. استیو ویتکاف که به دلیل روابط نزدیک با ترامپ نقش کلیدی در این مذاکرات ایفا کرده، تاکنون توانسته نتانیاهو را به پذیرش توافق‌های موقت وادار کند، اما محدودیت‌های او در درک پیچیدگی‌های منطقه، ممکن است دیپلماسی آمریکا را با چالش‌های جدیدی مواجه کند.

پایان یا آغاز؟ غزه در انتظار سرنوشت

آزادی عیدان الکساندر، اگرچه گامی مثبت در مسیر کاهش تنش‌هاست، اما در سایه جنایات ادامه‌دار رژیم صهیونیستی و بن‌بست مذاکرات آتش‌بس، نمی‌تواند به‌تنهایی امیدی برای صلح پایدار ایجاد کند. حماس با دیپلماسی هوشمند خود، بار دیگر ثابت کرده که می‌تواند در سخت‌ترین شرایط، ابتکار عمل را در دست بگیرد.

مردم غزه که زیر بار محاصره و بمباران مقاومت می‌کنند، همچنان منتظرند تا جهان از خواب غفلت بیدار شود و به فریادشان گوش دهد. آیا این آزادی، سرآغازی برای صلح خواهد بود یا فقط مقدمه‌ای برای فاجعه‌ای بزرگ‌تر؟