قدرت کم‌حرفی در قرن بیست و یک
باشگاه خبرنگاران جوان - عصر یک روز شلوغ پاییزی. در کافه‌ای حوالی میدان ولیعصر، دختر جوانی با چهره‌ای خسته، فنجان چای را آرام در دست گرفته. روبه‌رویش دوست صمیمی‌اش بی‌وقفه حرف می‌زند؛ از گرانی‌ها، از بیکاری، از فلانی که در مهمانی هفته پیش فلان حرف را زد.دختر فقط گوش می‌دهد. گاهی لبخندی بی‌رمق، گاهی یک «اوهوم» کشدار. بعد از چند دقیقه، بی‌مقدمه می‌گوید: «می‌دونی، تازگیا دارم تمرین می‌کنم کمتر حرف بزنم.» دوستش با تعجب نگاهش می‌کند: «کمتر؟ چرا؟ تو که همیشه پرحرف و خوش‌صحبتی!» لبخند می‌زند و می‌گوید: «آره... ولی دیدم بیشتر حرف‌زدنا نه‌تنها سودی نداره، که آخرش بیشتر خستم می‌کنه. یه حدیث از امام علی خوندم که نوشته بود: سلامت انسان در نگه‌داشتن زبانشه.»
کم‌گویی در نگاه دین؛ نشانه‌ای از عقل
در منابع شیعی، توصیه به کم‌گویی نه فقط یک فضیلت اخلاقی، بلکه نشانه‌ای از بلوغ عقل دانسته شده است. امام علی علیه السلام در نهج‌البلاغه می‌فرماید: «هر گاه عقل کامل شود، سخن کم می‌شود» (نهج‌البلاغه، حکمت ۱۱۳). در حکمت دیگری آمده: «زبان عاقل پشت دل اوست؛ یعنی نخست می‌اندیشد و سپس سخن می‌گوید. اما دل احمق پشت زبانش است؛ یعنی سخن می‌گوید و سپس تازه می‌اندیشد» (نهج‌البلاغه، حکمت ۴۰). پیامبر اکرم صل الله علیه و آله وسلم نیز در حدیثی می‌فرماید: «خدا رحمت کند بنده‌ای را که سخن نیکو بگوید و سود ببرد، یا از سخن بد سکوت کند و سالم بماند» (وسائل‌الشیعه، ج ۱۲، باب حفظ‌اللسان). به‌روشنی پیداست که سکوت به‌موقع، نه نشانه کم‌دانی، که نشانه شعور و مهار نفس است.
یافته‌های علمی؛ مغز هم به سکوت نیاز دارد
از منظر علمی هم روان‌شناسی مدرن به این حقیقت گواهی می‌دهد. دکتر سوزان دیوید، روانشناس دانشگاه هاروارد، در کتاب خود می‌نویسد که «بسیاری از گفت‌وگوهای روزمره، پاسخی به اضطراب درونی ما هستند. ما اغلب برای فرار از سکوت، حرف می‌زنیم؛ نه برای گفتن چیزی مهم.»پژوهش‌های منتشرشده در نشریه علمی Journal of Social and Personal Relationships نشان داده‌اند افرادی که کمتر سخن می‌گویند، شنوندگان بهتری‌اند، روابط عمیق‌تری دارند و در تعارض‌های لفظی کمتری گرفتار می‌شوند. همچنین یافته‌های علوم اعصاب نشان می‌دهد که حرف‌زدن زیاد، به‌ویژه در موقعیت‌های پرتنش، مغز را دچار خستگی شناختی می‌کند؛ انرژی‌ای که می‌توانست صرف تصمیم‌گیری، خلاقیت یا آرامش روانی شود.
تجربه‌ای از سکوت؛ وقتی جواب ندادن، جواب می‌شود
مریم، دوست قدیمی‌ای که معلم دبیرستان است، روایت شخصی‌اش را این‌طور برایم تعریف می‌کند: «یه روز، یکی از شاگردام سر کلاس بی‌احترامی کرد. دلم می‌خواست جوابشو بدم. حرف هم کم نداشتم! ولی یاد یه دعا از امام سجاد افتادم که می‌فرمود: «خدایا زبانم را بالاتر از آن قرار بده که دیگران درباره‌ام می‌گویند.» (صحیفه سجادیه، دعای ۲۰). همون لحظه سکوت کردم. نه از ترس؛ از قدرت. چند روز بعد، همون شاگرد با چشم‌های پایین افتاده، نامه‌ای بهم داد و معذرت خواست. اون سکوت، برام از هزار جواب کوبنده شیرین‌تر بود.»
کم‌حرفی، هنر فراموش‌شده‌ی قرن ۲۱
در دنیایی که همه برای شنیده‌شدن فریاد می‌زنند، کسی که سکوت می‌کند، متفاوت به چشم می‌آید. کم‌گویی، هنری فراموش‌شده است که در عصر شبکه‌های اجتماعی، بیشتر از همیشه به آن نیاز داریم. دین می‌گوید: «سکوت، نشانه عقل است.» علم می‌گوید: «کم‌گویی، نشانه خودآگاهی و سلامت روان است.» و تجربه می‌گوید: «وقتی کمتر گفتیم، بیشتر شنیده شدیم.»
شفای نگفتن
بعد از اینکه آب‌میوه‌ام را خوردم کنار میز همان دخترِ کافه نشستم. می‌خواستم بپرسم که چه احساسی دارد بعد از گرفتن این تصمیم و از تجربه شخصی‌اش برایمان بگوید. دختر با چشم‌های مهربانش خندید و بیسکویت‌هایشان را تعارف داد:«در مسیر خانه، به صدای موسیقی مورد علاقه‌ام گوش میدم. گوش‌هام پُره از صدای دیگران، اما دلم این روزها آرومه. گوشیم رو تو کیفم میذارم و پیام‌های ناتمام رو بی‌پاسخ رها می‌کنم و در دلم، برای اولین‌بار، دارم با خودم زمزمه می‌کنم: «چه‌قدر نگفتن و کمتر حرف زدن، گاهی شفابخشه...»
منبع: فارس
12236167
مهمترین اخبار وبگردی
