به گزارش ایسنا، آتش‌نشانی یکی از نمونه‌های مشاغل منحصر به فرد است. آتش‌نشانان به دلیل ماهیت شغلشان، در معرض محیط‌های خطرناک، شرایط اضطراری و ساعات کاری نامنظم قرار دارند و در زمینه سلامت جسمی و روانی خود با چالش‌های متعددی روبرو هستند.
خطر هر لحظه و همه‌جا برای آتش‌نشان‌ها وجود دارد و از آن‌جاکه لازم است آن‌ها در هر لحظه، در حالت آماده‌باش قرار داشته باشند، همین موضوع ممکن است هم به آن‌ها صدمات جسمانی وارد کند و هم باعث ایجاد مشکلات مرتبط با سلامت روان شود.
با توجه به همین موضوع، پژوهشگران روان‌شناسی با انجام یک مطالعه به بررسی پیامدهای روانشناختی شرایط شغلی آتش‌نشان‌ها پرداختند.
در این مطالعه که با روش کمّی انجام شد، پژوهشگران با ۱۶ نفر از آتش‌نشان‌های ایستگاه‌های آتش‌نشانی شهر کرمان در خصوص تجارب آن‌ها از پیامدهای روانشناختی ناشی از شرایط شغلیشان مصاحبه انجام دادند.
تحلیل مصاحبه‌های انجام‌شده با آتش‌نشان‌ها حاکی از آن بود که پیامدهای روانشناختی ناشی از این شغل در چهار دسته اصلی استرس مداوم، مشکلات خواب، هیجان‌های منفی ناشی از حوادث دردناک و مشکل در برقراری روابط مطلوب با اعضای خانواده طبقه‌بندی می‌شوند.
تمامی آتش‌نشانانِ شرکت‌کننده در این مطالعه، در توصیف شغلشان بیان کردند که این شغل بسیار استرس‌زاست و آن‌ها به‌صورت مداوم، استرس را تجربه می‌کنند.
بر اساس گفته‌های مشارکت‌کنندگان، عوامل متعددی در شغل آتش‌نشانی وجود دارند که می‌توانند موجب استرس شوند و یکی از مهمترین عوامل استرس‌زایی که تمامی افراد به آن اشاره کردند، صدای «زنگ حریق» بود. این افراد بیان کردند زمانی که زنگ حریق به صدا در می‌آید، صرف‌نظر از این‌که مورد اعلام‌شده به چه مسئله‌ای مربوط باشد، سبب ایجاد استرس می‌شود.
مشکل دیگری که در این مطالعه عنوان شد، مشکلات خواب بود. تمامی آتش‌نشانان شرکت‌کننده در این مطالعه بیان کردند که از زمان ورود به این شغل، مشکلات متعددی در خوابشان ایجاد شده است. یکی از این مشکلات، به هم خوردن نظم خواب است که عمدتاً ناشی از شیفت‌های کاری این شغل است.
هیجان‌های منفی ناشی از مواجهه با حوادث دردناک مورد دیگری است که آتش‌نشان‌ها به عنوان پیامدهای روانشناختی این شغل مطرح کردند. در این مطالعه تقریباً تمامی مشارکت‌کنندگان عنوان کردند که به دلیل این‌که آتش‌نشانی تنها محدود به حوادث آتش‌سوزی نیست، آن‌ها با حوادث دردناک و ناخوشایندی مانند تصادفات مواجه می‌شوند که موجب آثار نامطلوبی بر آن‌ها شده است.
تأثیر حوادث مربوط به تصادفات، مواجه با مرگ افراد و ... به حدی برای این افراد دردناک است که بعد از گذشت سالیان طولانی از وقوع حوادث، همچنان این حوادث را به یاد آورده و از یادآوری آن‌ها ناراحت می‌شوند.
یکی دیگر از پیامدهای روانشناختی که آتش‌نشانان حاضر در این مطالعه به آن اشاره کردند، مشکل در برقراری روابط مطلوب با اعضای خانواده است که عمدتاً از شرایط شغلیشان ناشی می‌شود.
مواجه‌شدن با حوادث ناخوشایند گوناگون در هنگام کار، عاملی است که از لحاظ روانی و عصبی بر افراد اثر می‌گذارد و موجب می‌شود که آن‌ها در خانه نتوانند روابط مطلوبی را با اعضای خانواده برقرار کنند.
نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه نشان دادند که استرس مداوم (ناشی از صدای زنگ حریق و اعلام حوادث، تلاش برای رسیدن به موقع به محل حادثه، نگرانی از نرسیدن به موقع و پیدا نکردن آدرس محل حادثه، شرایط پیچیده و نامشخص حوادث)، مشکلات خواب (شامل به هم خوردن نظم خواب، بی‌خوابی، مشکل در حفظ خواب، بیدار شدن وحشت‌زده و ناگهانی از خواب، حرف زدن در خواب)، هیجان‌های منفی ناشی از حوادث دردناک و مشکل در برقراری روابط مطلوب با اعضای خانواده، مهمترین پیامدهای روانشناختی هستند که آتش‌نشانان به علت شرایط شغلیشان تجربه می‌کنند.
پژوهشگران این تحقیق می‌گویند که با توجه به نقش مهم آتش‌نشانان در ارائه خدمات در موقعیت‌های اضطراری، پیامدهای روانشناختی ناشی از این شغل، عوامل خطری هستند که بر سلامت و در نتیجه عملکرد آتش‌نشانان، اثر نامطلوبی دارند.
این محققان معتقدند که لازم است اقدامات و برنامه‌ریزی‌های مناسبی به منظور مدیریت و کاهش استرس مداوم و بهبود کیفیت خواب آتش‌نشانان انجام شده و در راستای مدیریت و کاهش هیجان‌های منفی و مشکلات خانوادگی آن‌ها نیز آموزش‌های مناسبی ارائه شود.
در انجام این تحقیق فهیمه زراعت حرفه، محبوبه شمسی‌نژاد و عباس رحمتی؛ پژوهشگران روان‌شناسی بالینی دانشگاه شهید باهند کرمان، با یکدیگر مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه پاییز سال جاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «پیامدهای روانشناختی شرایط شغلی آتش‌نشانان: یک مطالعه کیفی» در فصلنامه علمی تخصصی طب کار منتشر شده است.
انتهای پیام
