نور آبی و کم‌تحرکی؛ دو عامل پنهان در اختلال خواب و کاهش باروری زنان

باشگاه خبرنگاران جوان - مریم حسن‌زاده  دکترای بهداشت باروری و عضو هیات علمی گروه مامایی دانشکده پرستاری و مامایی بجنورد گفت: اثر مستقیم نور آبی بر هورمون‌های جنسی مانند استروژن، پروژسترون و هورمون لووتین‌کننده هنوز شواهد قاطع ندارد، اما اختلال در ریتم خواب می‌تواند به‌طور غیرمستقیم زمان تخمک‌گذاری و سیکل قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهد.

این استاد دانشگاه توصیه کرد: از نور صفحه‌نمایش یک تا دو ساعت قبل از خواب بکاهید، از حالت کم‌نور یا فیلتر آبی استفاده کنید و در محیط خواب تاریکی نسبی برقرار کنید. در صورت مشاهده اختلال خواب یا تغییر در قاعدگی، حتماً ارزیابی پزشکی انجام شود.

وی درباره ارتباط کم‌تحرکی با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) گفت: PCOS یک سندرم متابولیک و هورمونی است که عوامل ژنتیکی، هورمونی و متابولیک در ایجاد آن نقش دارند. کم‌تحرکی به تنهایی باعث PCOS نمی‌شود، اما می‌تواند آن را تشدید کند. ورزش منظم و مدیریت وزن از مهم‌ترین راهکار‌های پیشگیری و درمان این سندرم است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، همچنین در توضیح علائم هشداردهنده افزود: سیکل‌های نامنظم یا فقدان قاعدگی، پرمویی، آکنه مقاوم، افزایش وزن، ریزش موی الگوی مردانه، مشکل در باردار شدن، خستگی و تغییرات خلق باید جدی گرفته شود و در صورت مشاهده، به پزشک مراجعه شود.

وی درباره تأثیر دیر خوابیدن و کار شبانه نیز بیان کرد: شیفت‌کاری و خواب دیرهنگام با اختلال در ریتم شبانه‌روزی مرتبط است و می‌تواند باعث افزایش اختلالات قاعدگی، درد قاعدگی و کاهش شانس بارداری شود.

حسن‌زاده خاطرنشان کرد: برای حفظ ریتم طبیعی بدن و حمایت از سلامت هورمونی و باروری، بهتر است استفاده از گوشی و لپ‌تاپ را حداقل یک تا دو ساعت قبل از خواب کاهش دهید و از حالت «کم‌نور» یا فیلتر نور آبی بهره ببرید. اگر مجبور به کار شبانه هستید، استفاده از عینک با فیلتر نور آبی یا نرم‌افزار‌های کاهش نور آبی توصیه می‌شود.

وی ادامه داد: محیط خواب باید تاریک و آرام باشد تا ملاتونین به‌درستی ترشح شود. فعالیت بدنی منظم (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته) و مدیریت وزن نیز نقش مهمی در پیشگیری و کنترل اختلالات هورمونی و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک دارند. همچنین رعایت نظم خواب و تلاش برای خواب کافی و به‌موقع می‌تواند چرخه قاعدگی را منظم کند و شانس بارداری را افزایش دهد. در صورت مشاهده اختلال خواب، تغییر در قاعدگی یا علائم هشداردهنده، مراجعه به پزشک و انجام آزمایش‌های هورمونی ضروری است.

منبع: وزارت بهداشت