پیشگیری هوشمند از وقوع جرم با سامانه «اعتبار معاملاتی اشخاص»

باشگاه خبرنگاران جوان - هفدهم مهرماه ۱۴۰۳، حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در جلسه شورای‌عالی پیشگیری از وقوع جرم گفت: «هر مقدار برای پیشگیری از وقوع جرم وقت بگذاریم و هزینه کنیم در حقیقت سرمایه‌گذاری کرده‌ایم».

واکاوی بیانات رئیس عدلیه نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در عرصه پیشگیری نه تنها صرف وقت و منابع نیست، بلکه در افق درازمدت، از بروز هزینه‌های سنگین برخورد با جرایم و آسیب‌ها می‌کاهد و به‌تدریج زمینه کاهش ناهنجاری‌ها در جامعه را فراهم می‌آورد. اهمیت این رویکرد به حدی است که اصل ۱۵۶ قانون اساسی، پیشگیری از وقوع جرم را یکی از وظایف عدلیه دانسته و دستگاه قضا نیز در سیاست‌های کلان و سند تحول خود، پیشگیری را همواره به‌عنوان رویکردی راهبردی در برنامه‌هایش مورد تأکید قرار داده است.

جلوه بارز حکمرانی قضایی هوشمند با هوشمندسازی پیشگیری از وقوع جرم

یکی از جلوه‌های بارز «حکمرانی قضایی هوشمند» در دوره تحول و تعالی، هوشمندسازی فرآیند پیشگیری از وقوع جرم با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و ابزار‌های دیجیتال است. در این راستا، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص را با هدف کاهش مخاطره ناشی از معاملات و ارتقای شفافیت در مراودات مالی طراحی کرد و اکنون به یکی از سد‌های مستحکم پیشگیری از تشکیل پرونده‌های قضایی ناشی از معاملات ناعادلانه تبدیل شده است.

پیش از راه‌اندازی این سامانه، ارزیابی اعتبار مالی و اهلیت قانونی طرفین معامله تنها بر پایه اعتماد یا پرس‌وجو صورت می‌گرفت، اما اکنون کاربران می‌توانند پیش از امضای قرارداد، با استعلام از سامانه مذکور، اطلاعات دقیقی درباره وضعیت حقوقی و مالی اشخاص از جمله ممنوع‌المعامله بودن، ورشکستگی، اعسار، محجوریت، عدم اجرای تعهدات و تاریخچه محکومیت‌های مالی کسب کنند.

پنج مزیت سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص

محمد کاظمی‌فرد، رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه کاهش مخاطره معاملات، ایجاد شفافیت، تقارن اطلاعات، پیشگیری از اختلاف در معاملات و فراهم آوردن زمینه‌ای برای انجام معاملات امن و اعتبارسنجی دقیق را از جمله مزایای این سامانه برشمرد.

بهره‌برداری ۴۸ بانک، شرکت و سکوی بزرگ از سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص

رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه افزود: در حال حاضر ۴۸ بانک، شرکت و سکوی بزرگ از این سامانه بهره می‌برند و اطلاعات مربوط به اعتبار معاملاتی اشخاص را به‌صورت مستمر مورد استفاده قرار می‌دهند.

رشد قابل توجه استفاده از سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص در سال ۱۴۰۳

وی با اشاره به امکان بررسی ۱۲ وضعیت گوناگون مربوط به اهلیت طرفین معامله در بستر این سامانه خاطرنشان کرد: آمار واصله حاکی از این است که در سال ۱۴۰۲ تعداد ۲۱ هزار مرتبه و در سال ۱۴۰۳ تعداد سه میلیون و ۲۳ هزار مرتبه از سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص استفاده شده که رشد قابل توجهی در مدت مشابه با سال ۱۴۰۲ داشته است.

استقبال جامعه حقوقی از سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص

سامانه «اعتبار معاملاتی اشخاص» توانسته است مورد توجه و استقبال گسترده حقوقدانان و صاحب‌نظران حوزه قضایی قرار گیرد و به‌عنوان ابزار مؤثری در تحقق «حکمرانی قضایی هوشمند» شناخته شود.

سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص، امنیت معاملات را افزایش می‌دهد

جلال‌الدین شیر ژیان، حقوقدان و وکیل پایه یک دادگستری در خصوص این سامانه گفت: سامانه اعتبار معاملاتی اشخاص با هدف افزایش امنیت معاملات و کاهش جرایم، در امتداد اقدامات قوه قضاییه برای کاهش اطاله دادرسی، پیشگیری از وقوع جرم و رفع اختلافات میان اشخاص طراحی شده است. این سامانه، ضمن فراهم آوردن امکان استعلام وضعیت قانونی طرفین معامله در فضای مجازی، می‌تواند از جهل و سوءاستفاده فرصت‌طلبان پیشگیری کند و زمینه کاهش اختلافات احتمالی را فراهم سازد.

وی افزود: این سامانه با شفاف‌سازی وضعیت قانونی افراد، امکان تصمیم‌گیری آگاهانه را برای شهروندان فراهم می‌کند و از بروز اختلافات حقوقی جلوگیری می‌نماید.

جلال‌الدین شیرژیان تأکید کرد: استفاده از سامانه اعتبار معاملاتی، به ویژه در معاملات مهم همچون املاک و سرمایه‌گذاری‌ها، ضریب اطمینان طرفین را افزایش می‌دهد.

سامانه اعتبار معاملاتی، پیشگیری از جرم را تسهیل می‌کند

کمال رئوف، وکیل و حقوقدان نیز یکی از مهم‌ترین گلوگاه‌های پیشگیری از کلاهبرداری و جرایم مالی مشابه را بررسی اعتبار معاملاتی اشخاص دانست و افزود: این سامانه ضمن ارتقای اطمینان طرفین معامله، در کاهش مخاطره و پیشگیری از وقوع جرم نقش به‌سزا و حیاتی ایفا می‌کند.

وی با تأکید بر ضرورت فرهنگ‌سازی، بر لزوم استفاده گسترده از سامانه پیش از انجام هر اقدام مالی مهم، همچون خرید و فروش ملک، خودرو یا قرارداد‌های سرمایه‌گذاری، تأکید کرد تا شهروندان از امنیت و اهلیت طرف مقابل اطمینان حاصل کنند.سامانه «اعتبار معاملاتی اشخاص» امروز نه تنها ابزاری فناورانه برای پیشگیری از جرم است، بلکه نماد پیوند میان عدالت و هوشمندی در حکمرانی قضایی به شمار می‌آید و گام بلند دستگاه قضا در مسیر تأمین امنیت و شفافیت معاملات محسوب می‌شود.

وی همچنین تأکید کرد: استفاده منظم از این سامانه می‌تواند ریسک معاملات غیرقانونی را به حداقل برساند و از تضییع حقوق شهروندان جلوگیری کند.

کمال رئوف یادآور شد: همکاری بین دستگاه‌های قضایی و مردم در بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، کلید پیشگیری مؤثر از جرایم مالی است.

منبع: میزان