مزاحمت سربازان آمریکایی برای بانوان ایرانی در جریان اشغال ایران

باشگاه خبرنگاران جوان - در جریان جنگ جهانی دوم، ایران به دلیل موقعیت استراتژیک خود به‌عنوان پل ارتباطی متفقین، مورد اشغال نیروهای متفقین، از جمله ایالات متحده، بریتانیا و اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت. حضور نیروهای خارجی در ایران، به‌ویژه سربازان آمریکایی، اگرچه برای پشتیبانی لجستیکی متفقین ضروری بود، اما در برخی موارد منجر به تنش‌هایی با جامعه محلی شد. اسناد ارائه‌شده در ادامه، دو نمونه از گزارش‌های رسمی وزارت کشور و وزارت امور خارجه ایران در سال ۱۳۲۲ شمسی (۱۹۴۳میلادی) هستند که به مشکلات ناشی از رفتار ناشایست سربازان آمریکایی در شهرهای اراک و قزوین اشاره دارند. این اسناد، به‌ویژه، بر مزاحمت‌هایی که این سربازان برای بانوان ایرانی ایجاد کرده‌اند، تمرکز دارند.

اسناد موردنظر، دو گزارش محرمانه از مقامات ایرانی هستند که به مشکلات ناشی از رفتار سربازان آمریکایی در دو شهر اراک و قزوین پرداخته‌اند. در سند اول، مورخ ۷ /۴/ ۲۲، از وزارت امور خارجه به وزارت کشور، گزارش شده که سربازان آمریکایی با ورود غیرمجاز به دبستان‌های دخترانه در اراک، از جمله دبستان‌های ۱۷ دی و منوچهری، باعث وحشت و اضطراب دانش‌آموزان شده‌اند. این رفتارها شامل پرتاب سنگ به داخل کلاس‌ها و تخریب درب‌های مدارس بوده است. این اقدامات نه‌تنها امنیت روانی کودکان را به خطر انداخته، بلکه به گفته گزارش، «حرکات وحشیانه‌ای» بوده که در ایران سابقه نداشته است. لحن سند نشان‌دهنده خشم و تأسف مقامات ایرانی از این رفتارها و درخواست فوری برای مداخله و جلوگیری از تکرار آن‌هاست.

در سند دوم، مورخ ۵ / ۳/ ۲۲، از وزارت کشور، گزارش شهربانی قزوین به رفتارهای ناشایست سربازان آمریکایی در این شهر اشاره دارد. این سربازان، که اردوگاهشان در نزدیکی قزوین قرار داشته، به‌طور مرتب وارد شهر شده و با مصرف مشروبات الکلی، اقدام به شرارت و مزاحمت برای عابران، به‌ویژه بانوان، کرده‌اند. گزارش به ورود غیرمجاز سربازان به خانه‌های مردم و ایجاد وحشت در میان خانواده‌ها اشاره می‌کند و هشدار می‌دهد که این رفتارها ممکن است به درگیری‌های خشونت‌آمیز با اهالی منجر شود. رئیس شهربانی قزوین از مذاکرات بی‌نتیجه با فرمانده آمریکایی و ناتوانی مقامات محلی در کنترل این وضعیت ابراز نارضایتی کرده و خواستار دستورالعمل‌های مشخص برای برخورد با این مسائل شده است.

این اسناد، تصویری روشن از چالش‌های اجتماعی و فرهنگی ناشی از حضور نیروهای خارجی در ایران طی جنگ جهانی دوم ارائه می‌دهند. رفتارهای گزارش‌شده، مانند مزاحمت برای بانوان و کودکان، نشان‌دهنده شکاف فرهنگی عمیق میان سربازان خارجی و جامعه ایرانی است. در جامعه‌ای که ارزش‌های سنتی و حریم خصوصی، به‌ویژه برای زنان و کودکان، از اهمیت بالایی برخوردار بود، چنین رفتارهایی نه‌تنها نقض هنجارهای اجتماعی محسوب می‌شد، بلکه به‌عنوان تهدیدی برای امنیت و عفت عمومی تلقی می‌گردید.

علاوه بر این، اسناد نشان‌دهنده محدودیت‌های مقامات ایرانی در مدیریت این بحران هستند. عدم ارتباط مستقیم فرماندار قزوین با فرماندهان آمریکایی و ناکامی مذاکرات شفاهی، بیانگر ضعف ساختاری در هماهنگی بین مقامات ایرانی و نیروهای متفقین است. این وضعیت، احتمالاً به دلیل اشغال نظامی و سلطه متفقین بر بخش‌هایی از اداره کشور، تشدید شده بود. درخواست مکرر برای مداخله مقامات بالاتر نشان می‌دهد که مسائل محلی به سطوح ملی ارجاع داده می‌شدند، اما راه‌حل‌های مؤثری ارائه نمی‌گردید.

اسناد موردنظر، گواهی بر تنش‌های اجتماعی ناشی از حضور نیروهای متفقین در ایران طی جنگ جهانی دوم هستند. رفتارهای ناشایست سربازان آمریکایی، به‌ویژه در قبال بانوان و کودکان، نه‌تنها امنیت و آرامش جامعه را مختل کرد، بلکه احساسات ضدخارجی را در میان مردم تقویت نمود.

وزارت امور خارجه

محرمانه

به طوری که اطلاع رسیده سربازان آمریکایی در اراک غالبا به دبستان های دخترانه داخل شده باعث وحشت دانش آموزان می‌شوند. اخیرا نیز دو نفر از آنها به دبستان ۱۷ دی رفته، قبلا مقداری سنگ به داخل اطاقها انداخته‌اند، به نحوی که کودکان می‌خواسته‌اند از ترس خود را از پنجره پرتاب کنند و دو نفر دیگر هم به دبستان منوچهری رفته و مدتی باعث تشویش و اضطراب نوآموزان گردیده‌اند و در موقعی که دبستان بسته است با لگد درب آنرا از پاشنه در می‌آورند.

تصدیق خواهند فرمود این نوع حرکات وحشیانه تا کنون سابقه نداشته و این قبیل تظاهرات و عملیات از طرف سربازان نیروی آمریکا بی‌نهایت مورد تاسف است. متمنی است با مذاکره با مقامات صلاحیت‌دار برای جلوگیری از تکرار این عملیات، اقدامات لازم و موثری شود و از نتیجه وزارت کشور را مستحضر دارند.

وزیر کشور

کروبی

رئیس اداره کل

[تاریخ] ۵/ ۴/ ۲۲

وزارت کشور

تعقیب نامه به شماره [...] محترما گزارش شماره (۴۵۴) شهربانی قزوین راجع به طرز رفتار سربازان آمریکایی را به‌شرح زیر به‌استخضار می‌رساند:

با این‌که اردوگاه نیروی آمریکا در چهار کیلومتری شهر نزدیکی دهکده سلطان‌آباد خط همدان مب‌باشد شب و روز هده زیادی از سربازان آمریکایی در داخل شهر علنا در محلات و خیابان‌ها با استعمال نوشابه مرتکب شرارت و مزاحم عابرین می‌شوند حتی نسبت به بانوان در انار اهالی و ارتش سرخ حرکات ناشایسته می‌نمایند و اغلب داخل خانه‌های مردم شده باعث زحمت و وحشت خانواده اشخاص می‌گردند عملیات بی‌رویه آن‌ها مرتبا از طرف شهربانی به‌اداره فرمانداری گزرش می‌شود ولی آقا فرماندار ارتباطی با فرمانده نیروی آمریکا ندارند. این بنده شخصا با فرمانده آن‌ها مذاکرات لازمه نموده با اینکه شفاها وعده جلوگیری داده باز رفتار زشت سربازان مزبور تغییری نکرده بلکه بر تجری آن‌ها افزده مإمورین شهربانی دچار اشکالات فوق‌العاده گردیده چون ممکن است در مقابل حرکات نامناسب و خارج از دیسیپلین و منافی عفت سربازان مزبور اط طرف اهالی هم اقداماتی شده که منجر به نزاع و تولید فساد گردد. مستدعی است امر به‌صدور آموزش فرمایند تا از آن‌قرار رفتار و اقدام شود. متمنی است مقرر فرمایند نتیجه اقدام را اعلام دارند.

رئیس اداره کل شهربانی – سرتیپ اعتماد مقدم

منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی