با این راهکار، موفقیت شغلی‌تان را پیدا کنید

باشگاه خبرنگاران جوان - کارش را خیلی دوست داشت، اما نه امروز! تا دیروز زمین را به آسمان دوخته بود که به این کار برسد و حالا به همان اندازه که سر و دست شکسته بود برای رسیدن به این شغل، دلزده شده بود! امروز دیگر شغلش برایش اهمیتی نداشت، چون فرسودگی ذهنی مثل خوره به جانش افتاده بود. فکر می‌کرد باید راهی برای آرامش پیدا کند؛ به کافه رفت، قهوه سفارش داد، خرید کرد، فیلم دید، اما دوباره همان الهام سابق که دیوانه کارش بود و از بخش به بخشش لذت می‌بُرد نشد. 

نمی‌دانست چه اتفاقی افتاده. میز کارش پر از پرونده‌های عقب افتاده بود. حوصله هیچ‌کس را نداشت و با همه مراجعه‌کننده‌ها دعوا می‌کرد. احساسش عجیب بود. فکر می‌کرد متوقف شده! ایستاده! بدون پیشرفت؛ و هر روز که روبه‌روی آینه می‌ایستاد تا مقنعه‌اش را بپوشد و به محل کارش برود این سوال را از خودش می‌پرسید: «چرا من دیگه کارم رو دوست ندارم؟»

توسعه فردی در فضای کاری و روابط شغلی

اگر بگویم شاید این موضوع برای شما هم اتفاق افتاده باشد دور از ذهن نیست؛ کلافگی، کسلی و دلزدگی مفرط نسبت به شغلی که روزی دوستش داشتید و حالا به هر بهانه‌ای می‌خواهید از آن خلاص شوید. اما راه چاره چیست؟ «سید حسام میرکاظمی»، مشاور کوچ سازمانی و توسعه فردی، باحوصله به این سوال، جواب می‌دهد.

«موضوعی که امروز می‌خواهیم به آن بپردازیم، توسعه فردی در فضای کاری و روابط شغلی است. پیش‌نیاز توسعه فردی خودآگاهی است. اولین قدم برای بهبود در هر جنبه زندگی، خودآگاهی می‌باشد که شامل شناخت خود فرد و توانایی‌هایش می‌باشد؛ البته به علاوه اینکه آدم در طی خودآگاهی بداند که ارزش‌ها چه هستند و در محیط کار چه چیز‌هایی باعث احساس رضایت و یا عدم رضایت او می‌شوند.»

خودآگاهی در فضای کاری چه اهمیتی دارد؟

اما خودآگاهی چه اهمیتی دارد؟ و اصلا به چه دردی می‌خورَد؟ آن هم برای آدمی مثل الهام که دیگر هیچ قسمت کارش او را مثل قبل به وجد نمی‌آوَرَد و حتی دیوار‌های اتاق و شرکت هم خفه‌اش می‌کنند!

میرکاظمی جواب می‌دهد: «از منظر اینکه خودآگاهی چه اهمیتی دارد باید بگویم باعث مدیریت بهتر احساسات می‌شود؛ یعنی فرد خودآگاه قادر است که احساساتش را شناسایی کند و در موقعیت‌های پراسترس و چالش‌زایی که در محیط کاری‌اش پیش می‌آیند، واکنش مناسب‌تری را نشان بدهد. در نتیجه این اقدام، فشار کاری کمتر می‌شود، آن فرد از برخوردر‌های منفی دوری می‌کند، باعث افزایش اعتماد به نفسش می‌شود و در تصمیم‌گیری‌های شغلی و تعاملات کاری بسیار موثر است.»

توسعه فردی چه تعریفی دارد؟

الهام تصمیم می‌گیرد که کار متفاوتی انجام دهد. کاری که خود فردی‌اش را اینبار به جای جمع شرکت، توسعه بدهد. مرخصی ساعتی می‌گیرد و در کلاس زبان ایتالیایی ثبتنام می‌کند. اولین جلسه را برخط برگزار می‌کنند. ذهنش درگیر می‌شود. به تکاپو می‌افتد و در نهایت، احساس خوشحالی می‌کند. یک سال بعد، شرکت یک سفر به ایتالیا برای پروژه‌ای علمی را تدارک می‌بیند. مدیرعامل دنبال مترجم می‌گردد و الهام، زودتر از همه و در کمال ناباوری بقیه، دستش را بالا می‌آورد.

میرکاظمی این بخش از تغییر الهام را نوعی از توسعه فردی می‌نامد و این اصطلاح را اینطور تعریف می‌کند: «در کل، توسعه فردی به مجموعه فعالیت‌هایی گفته می‌شود که فرد برای ارتقا توانمندی‌ها، مهارت‌ها و ویژگی‌های شخصی خودش انجام می‌دهد. در واقع می‌توانم بگویم معنای اصلی آن این است که شناخت احساسات و نقاط قوت و ضعف برای فرد آسان‌تر می‌شود و در کار آگاه‌تر پیش می‌رود.

چطور توسعه فردی را باور کنیم؟

الهام سرحال‌تر می‌شود. بیشتر مطالعه می‌کند و به همکارهایش کمک می‌دهد. اما هنوز مردد است و نمی‌خواهد جادوی قدرتمند توسعه فردی را باور کند. 

میرکاظمی می‌گوید: «برای اینکه بتوانیم توسعه فردی را باور کرده و قوی‌تر کنیم، در اولین قدم باید همیشه در حال یادگیری و تمرین باشیم؛ اما مستلزم این دو مورد چیست؟ استمرار. این استمرار منجر به پیشرفت شغلی و شخصی می‌شود. افرادی که در حوزه توسعه فردی کار می‌کنند معمولا آموزش یادگیری را مثل نیاز به غذا و آب، نیاز اصلی فرد می‌دانند و آن را تا پایان عمر به یک حجم و مقدار مشخص، کافی نمی‌دانند و معتقدند باید پیوسته و همیشگی باشد. 

اگر بخواهم جمله‌ام را واضح‌تر بگویم، خیلی‌ها کتاب می‌خوانند، فیلم می‌بینند، یا در یک دوره آموزشی شرکت می‌کنند، و فکر می‌کنند که موضوع یادگیری برای توسعه فردی تمام شده، اما اینطور نیست و توسعه فردی، موضوعی است که شما باید تا زمانی که زنده هستید برای آن تلاش کنید و در زندگی روزانه‌تان مثل آب و غذا خوردن و نفس کشیدن، یادگیری را هم بخش ضروری و جدانشندنی زندگیتان قرار دهید.»

چطور رضایت شغلی‌مان را افزایش دهیم؟

این مشاور کوچ سازمانی و توسعه فردی، انگشتش را روی زخم الهام می‌گذارد و ریشه مشکل نارضایتی شغلی را کنکاش می‌کند: 

«در ابتدای گفت‌و‌گو اشاره کردیم که برای توسعه فردی به خودآگاهی نیاز داریم و فرد خودآگاه معمولا احساساتش را کنترل می‌کند و بیشتر بر روی زندگی فردی و شخصی خودش متمرکز است. حالا همین موضوع خودآگاهی در محیط کار باعث چه می‌شود؟ افزایش رضایت شغلی. چون آن وابستگی‌هایی که معمولا در محیط‌های کاری به وجود می‌آید، اعم از وابستگی به یک جریان کاری و وابستگی به افراد دیگر و مستقل نبودن، باعث نارضایتی شغلی می‌شود. 

از طرف دیگر، وقتی شما در حوزه توسعه فردی خودتان در فضای شغلی، کار کنید مهارت‌هایتان گسترش پیدا می‌کند؛ این مهارت‌ها وقتی گسترش پیدا کنند چه می‌شود؟ باعث ارتباط موثر و کارکرد بهتر با همکاران و مدیران و حتی مشتریان می‌شود. همچنین باعث شفاف شدن موضوعات می‌شود؛ شما می‌توانید با اشراف در حوزه توسعه فردی، موضوعات را شفاف‌تر کنید و درخواست‌ها و نظرات و پیام‌هایتان را نیز قدرتمندتر و واضح‌تر بیان کنید. اما مهم‌ترین نکته این است که توسعه فردی، شنوایی موثر ایجاد می‌کند و گوش دادن شما نسبت به قبل فعال‌تر می‌شود.»

چالش‌هایی که باید با آنها دست و پنجه نرم کرد

الهام روی خودش کار می‌کند. به مشاوره می‌رود و درباره مهارت‌های فردی تحقیق می‌کند. سعی می‌کند که کمتر عصبانی شود و به اتفاقات مثبت بیشتر فکر کند؛ و صبح‌هایش را با دعا و شکرگزاری شروع می‌کند. اما چالش‌های محیط کار تمام می‌شوند؟

میرکاظمی می‌گوید: «یک سری چالش‌ها در محیط کار وجود دارد و این کاملا طبیعی است، اما شما وقتی در این فضا قرار می‌گیرید باید چالش‌ها را اولویت‌بندی کنید و با مدیریت زمان، این کار‌ها را پیش ببرید و توسعه فردی در این موقعیت به شما کمک می‌کند که استرس کمتری را تجربه کنید. یعنی چه؟ با مدیریت استرس، توسعه فرد از فرسودگی ذهنی شغلی جلوگیری می‌کند و با تقسیم عملکردها، کارایی بیشتری ایجاد می‌کند. 

یکی از کار‌های دیگری که توسعه فردی در حوزه مشاغل ایجاد می‌کند و فوق‌العاده است، مهارت‌های حل مسائل و تصمیم‌گیری می‌باشد؛ این مهارت باعث راه‌حل‌های موثرتر و افزایش عملکرد فرد و همچنین گروه کاری‌اش می‌شود. 

توسعه فردی در حوزه شغل‌ها، کارکرد ویژه‌ای که دارد این است که اهداف را مشخص می‌کند، برای مثال شما در مدت سه ماه آینده می‌خواهید یک پروژه را راهبری کنید و می‌آیید و نسبت به آن، در زمان حال، آینده سه ماه پیش رویتان را ترسیم می‌کنید. به طور کلی و در یک جمله جایی می‌ایستید که آن پروژه کاری محقق شود؛ توسعه فردی دقیقا همین کار را می‌کند.»

با این راهکارها، توسعه فردیتان را تقویت کنید

الهام تلاش می‌کند، اما واقعا نمی‌داند که راهکار‌های یک توسعه فردی درست و حسابی چیست. میرکاظمی هوشمندانه به این سردرگمی الهام جواب می‌دهد: «یکی از بهترین راه‌های توسعه فردی، یادگیری مداوم است. این مهارت یادگیری را می‌توانیم از طریق دوره‌های آموزشی، کتاب و ارتباط با افرادی که در این حوزه مهارت دارند کسب کنیم و این فضا را همیشه در زندگیمان زنده نگه داریم. 

پذیرش مسئولیت‌ها، یکی دیگر از فضا‌هایی است که توسعه فردی در محیط کار ایجاد می‌کند. چگونه؟ به طور کلی، فرد با بازخورد گرفتن در برابر مسئولیت‌هایش عملکرد و بهره‌وری بیشتری در محیط کار خواهد داشت. راهکار آن چیست؟ شما می‌توانید نسبت به هر عملی که در محیط کاری دارید از همکاران و مدیران و حتی مشتری‌ها بازخورد بگیرید. در ادامه نیز، نسبت به بازخورد‌هایی که می‌گیرید، مهم است که بتوانید در راستای توسعه فردی روی نقاط قوت و ضعف خودتان کار کنید.

یکی دیگر از مواردی که باعث ایجاد فضای قدرتمند در حوزه توسعه فردی در محیط کار می‌شود، خودمراقبتی است. 

خودمراقبتی نه تنها برای حفظ سلامت جسمی است بلکه برای سلامت روان هم اهمیت دارد. حالا سوالی که پیش می‌آید این است: «ما چطور می‌توانیم خودمراقبتی کنیم؟» به نظر من یکی از ارکان مهم این روند، استراحت و خواب مناسب و کافی است. ما باید بدانیم که بدنمان چه ساعتی از شبانه‌روز به خواب نیاز دارد و بسته به سن و فضای جسمی هر فرد، آن خواب و استراحت می‌تواند متغیر باشد. 

دومین مورد، ورزش است؛ ورزش به عنوان یکی دیگر از فضا‌های اصلی در خودمراقبتی، قابل توجه است. برای نمونه، من یک برنامه نیم ساعته پیاده‌روی، شنا یا هر ورزشی که به آن علاقه دارم داشته باشم.

سومین مورد، استفاده از تکنیک‌هایی است که می‌تواند باعث کاهش استرس شود و می‌توانیم روی آن حساب کنیم؛ که حوزه‌های نوین مثل مدیتیشن و حتی سنتی و اعتقادی مثل دعا و نیایش دارد که افراد می‌توانند از آنها استفاده کنند. همچنین می‌توانند پادکست‌هایی که در این زمینه وجود دارد را گوش دهند و فضای ذهنی‌شان را آرام کنند.

مورد چهارم برای خودمراقبتی در فضای توسعه فردی، ژورنال نویسی است. ژورنال‌نویس همان نوشتن برنامه روزانه است.»

توسعه فردی چه فایده‌ای برایمان دارد؟

الهام حالا کمی قوی‌تر شده. نقاط ضعف و قوتش را می‌شناسد و براساس احساساتش تصمیم نمی‌گیرد. اگر در محل کار برایش چالشی ایجاد شد زود از کوره در نمی‌رود و نسبت به قبل آگاه‌تر و صبورتر شده است. اما چه اتفاقی در احساسات و رفتار او افتاد که این‌طور آرام‌تر و راضی‌تر شده است؟

میرکاظمی می‌گوید: «توسعه فردی در فضای کار باعث پذیرش تغییرات و انعطاف‌پذیری است. تغییرات در محیط، اجتناب‌ناپذیر است، اما معمولا خیلی از ما دیده‌ایم که در محیط‌های کاری، افراد نسبت به تغییرات موضع‌های شدیدی می‌گیرند ولی وقتی که شما توسعه فردی را تجربه کردید نسبت به تغییرات خیلی منعطف می‌شوید و همراهیتان با گروه کاری تمام و کمال می‌شود. 

یکی از مهم‌ترین نتایج توسعه فردی در محیط کار این است که فرد حس کنترل بیشتی بر شغلش پیدا می‌کند. چرا؟ چون او رفته و مهارت‌هایش را افزایش داده و همین باعث می‌شود که احساس کند کنترل بیشتری بر کارش دارد. نتیجه این روند چه می‌شود؟ کاهش استرس و افزایش رضایت شغلی. 

در ادامه، فردی که روی توسعه فردی‌اش در محیط شغلی، کار کرده، روابط بهتر و مثبت‌تری را با همکاران و مدیران و حتی مشتریان پیدا می‌کند. کسی که در حوزه توسعه فردی‌اش کار کرده می‌تواند پیشرفت شغلی بیشتری را تجربه کند و حتی شانس بهتری را برای ارتقا دارد؛ چون با افزایش مهارت، زمینه این فضا را برای خودش ایجاد کرده.»

حال دلی که حتی در محل کار خوش می‌شود

حالا چند وقتی می‌شود که اهلام دیگر با اکراه به محل کارش نمی‌رود و احساس رضایت بیشتری نسبت به جایگاه اجتماعی‌اش دارد. او یاد گرفته که توسعه فردی و به تبع آن، خودآگاهی، نقش مهمی در پذیرش شرایطش داشته و به کمکش داده و تجربه و تقویت آن را حتی به بقیه همکارانش که مدام سر شغلشان غر می‌زنند توصیه می‌کند.

مشاور کوچ سازمانی و توسعه فردی هم حرکت الهام را تحسین می‌کند و می‌گوید: «جمع‌بندی پایانی من این است که با توجه به زندگی‌های روزمره و فضا‌هایی که در محیط‌های کاری وجود دارد، حوزه توسعه فردی در مشاغل امروزی بسیار کارآمد است و پیشنهاد می‌شود که تمام مجموعه‌ها و مدیران بر این حوزه تمرکز کنند و از دیدگاه‌های سنتی که داشتند پرهیز کنند. از جمله این ددیگاه‌های سنتی که می‌خواهم به آنها اشاره کنم، تشویق و تنبیه است.

توسعه فردی و خودآگاهی نه تنها باعث می‌شود که فرد از نظر شغلی به موفقیت‌های بیشتری دست پیدا کند بلکه منجر به احساس رضایت و خوشبختی در زندگی آن فرد می‌شود. این فرایند، یک چرخه مثبتی هم ایجاد می‌کند که باعث رشد و پیشرفت در تمام جنبه‌های زندگی فرد می‌شود. پس برای اینکه مثل یک الماس در محیط کاریمان بدرخشیم هیچ‌وقت توسعه فردی، خودآگاهی و تدام یادگیری فراموش نشود.»

منبع: فارس