چرا اول بهمن روز خاقانی شروانی شد؟

محمّدرضا ترکی، پژوهشگر و عضو پیوسته‌ی فرهنگستان زبان و ادب فارسی درباره‌ی روز بزرگداشت خاقانی شروانی که از سال جاری وارد تقویم رسمی کشورمان شده است، اظهار کرد: خاقانی یکی از بزرگ‌ترین شاعران زبان فارسی است و می‌توان گفت او در رأس قصیده‌پردازان زبان فارسی قرار دارد. خاقانی مورد توجّه بسیاری از شاعران بوده است؛ از جمله نظامی، مولوی، حافظ و خیلی‌های دیگر. در واقع هیچ شاعر بزرگی معاصر یا پس از او نداریم که به‌نحوی از خاقانی در شگرد‌های شاعری، مضامین و ترکیب‌سازی‌های او پیروی نکرده باشد. 

 او با تأکید بر اینکه خاقانی در تاریخ زبان و ادب فارسی، شاعر مهمّی است، گفت: همان‌طور که برای دیگر بزرگان این عرصه، چون نظامی و سعدی و حافظ و...، اهمیت قائل هستیم، طبعاً برای خاقانی هم باید اهمّیّتی درخور قائل باشیم. این توجّه اگر تا الان نبوده، کوتاهی کرده‌ایم. فرهنگستان هم نظر به همین ضرورت، پیشنهاد روز بزرگداشت خاقانی شروانی را داد. خوشبختانه در شورای فرهنگ عمومی با این پیشنهاد موافقت شد و سپس شورای عالی انقلاب فرهنگی آن را تصویب کرد. این مناسبت فرهنگی از امسال وارد تقویم سالانه و رسمی کشور شده است. ان‌شاءالله بناست از امسال، اول بهمن‌ماه هر سال به عنوان «روز بزرگداشت خاقانی» مورد توجّه قرار بگیرد. طبعاً باید رسانه‌ها، صاحب‌نظران، دانشگاه‌ها و محیط‌های علمی به این مسئله توجه کنند و و رویکرد مناسبی در جهت معرّفی این شاعر به مردم، شناساندن اندیشه‌ها و افکار و سبک سخن خاقانی و خدماتی که به زبان ملی ما کرده است، اتخاذ کنند. این امر از کار‌های بسیار لازم است که باید سال‌ها پیش اتّفاق می‌افتاد، امّا امسال اوّلین سالی است که این بزرگداشت برگزار می‌شود.

ابن پژوهشگر درباره‌ی انتخاب اول بهمن‌ماه به عنوان روز بزرگداشت خاقانی، گفت: بر اساس تحقیقات گسترده‌ای که انجام دادیم، سال درگذشت خاقانی سال ۵۸۱ هجری قمری است؛ بر اساس این تحقیقات و اسناد تازه‌به‌دست آمده این شاعر دقیقاً در روز بیست‌ویکم شوّال سال ۵۸۱ قمری، در ۶۱ سالگی در شهر تبریز از دنیا رفته و در مقبرة‌الشّعرای معروف این شهر به خاک رفته است. براساس محاسبات تقویمی، بیست‌ویکم شوّال سال ۵۸۱ قمری مصادف بوده است با بیست‌ویکم اسفندماه سال ۵۵۴ یزدگردی که تقویم کهن پیش از اسلام در ایران بوده است، همچنین این تاریخ مصادف بوده با هفتم بهمن‌ماه سال ۱۰۷ ملکشاهی یا جلالی، و همچنین مطابق بوده با بیست‌ویکم ژانویه‌ی سال ۱۱۸۶ میلادی که مطابق است با اوّل بهمن‌ماه در تقویم هجری شمسی فعلی که در ایران مرسوم است؛ بنابراین اوّل بهمن دقیقا روز درگذشت خاقانی است و به این اعتبار این روز به‌عنوان روز بزرگداشت خاقانی پیشنهاد و پذیرفته شده است.

ترکی همچنین درباره‌ی تأثیر خاقانی بر زبان فارسی توضیح داد: شاعران، به‌ویژه در گذشته، بزرگترین خدمتگزاران زبان بوده‌اند زبان مادری خاقانی، مانند بسیاری از شاعران فارسی‌گو، فارسی دری نبوده است. زبان مادری او فارسی ارّانی، از زبان‌های کهن ایرانی بوده است، امّا مثل دیگر شاعران آثار ارجمند خود را به فارسی دری آفریده است. فارسی دری همواره در تاریخ، چه در ناحیه‌ی شروان و چه در آذربایجان، زبان علمی و فرهنگی و ادبی و زبان میانجی در میان مردم ایران بوده است. خاقانی به‌عنوان یکی از قلّه‌های زبان فارسی، تأثیر زیادی بر شکوه و عظمت هنری این زبان و بر شاعران بعد از خود داشته است.

منبع: ایسنا