بررسی تاریخ شهادت امام حسن مجتبی (ع)

صفر ماه حزن اهل بیت (ع) و شادی یزیدیان در ادامه عزای امام حسین (ع)، اسارت حضرت زینب کبری و امام سجاد(عهم) از یک سو، شهادت امام مجتبی (ع)، اربعین حسینی، شهادت رسول خدا(ص) و امام رضا (ع) از سوی دیگر، آغاز غصب خلافت و حق امیرالمؤمنین (ع) از جهت دیگر، مصائب پشت سرهمی است که دراین ماه باید سوگوار آن باشیم. بر خلاف عمل یزیدیان و اهل شام که در ابتدای این ماه، شام را زینت داده و خود را آراستند، بساط شراب پهن کرده، نغمه به آوازه‌خوانی بلند کرده و به یکدیگر تبریک گفته و عید گرفتند و تمامی این فرح و سرور به جهت ورود سر مطهر امام حسین (ع) و اهل‌بیت اسیر او به شام بود.(مصباح کفعمی/ج۲/ص۵۹۶)

بنابر روایت مجمع جهانی شیعه شناسی، این شادی و فرح اهل شام و آزارشان آن چنان بر امام سجاد (ع) گران آمده بود که در هنگام سؤال از سخت‌ترین مصیبت در کربلا، کوفه و شام سه بار فرمودند: «الشام».(تذکره الشهداء/ص۴۱۲؛ و انوار الشهاده/ص۲۳۳)

لذا رعایت احترام، حزن و اندوه این ماه بر تمامی شیعیان لازم بلکه واجب است.

هفتم صفر سالروز شهادت امام حسن مجتبی (ع)

بنابر نقل مشهور میان علمای شیعه و فقهای عظام، روز هفتم صفر، روز شهادت سبط اکبر رسول خدا (ص) امام حسن مجتبی (ع) است. تا آن‌جا که سیره حوزه‌های علمیه قم و نجف اشرف از گذشته تاکنون، عمل نمودن به قول شهادت امام مجتبی (ع) در هفتم صفر بوده است. مرحوم حضرت آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری (ره) مؤسس حوزه علمیه قم در روز هفتم صفر درس‌های حوزه علمیه قم را تعطیل می‌کردند و برای امام حسن مجتبی (ع) اقامه عزا می‌نمودند و به تأسی از ایشان بازار قم نیز تعطیل می‌گردید. پس از مرحوم حائری (ره)، حضرت آیت الله بروجردی(ره) و پس از ایشان حضرت آیت الله گلپایگانی (ره) به سیره ایشان عمل می‌نمودند. جناب حجت الاسلام والمسلمین سیّد محمّد صادق موحد ابطحی در کتاب شریف «غریب مدینه» اقوال علمایی که از دیرباز تاکنون، به عمل نمودن به قول شهادت در روز هفتم صفر توصیه نموده‌اند را جمع‌آوری نموده است. «جزاه الله خیراً»

ولادت امام کاظم (ع) در آخر ذیحجه

گرچه قولی در ولادت امام کاظم(ع) در هفتم صفر وجود دارد ولی آنچه صریح روایات و شواهد است ولادت آن حضرت در آخر ذیحجه می‌باشد. مانند:

۱ ـ امام حسن عسکری(ع)فرمودند: «حضرت موسی بن جعفر (ع) در ماه ذیحجه سال ۱۲۸ ق در «ابواء» بین مکه و مدینه به دنیا آمدند.»(دلائل الامامه/طبری شیعه/ص۳۰۳)

۲ ـ ابو بصیر نقل می‌کند در سالی که امام کاظم (ع) متولد شدند من در خدمت امام صادق (ع) به سفر حج (تمتع) رفته بودم (یعنی در ایام حج و ماه ذیحجه) در مسیر برگشت به مدینه وقتی به «ابواء» (منزلی بین مکه و مدینه) رسیدیم … امام کاظم(ع) متولد گردیدند … پس امام صادق (ع) شاد و خوشحال برخاستند … .(بصائر الدرجات/ص۴۶۰؛ و کافی/ج۱/ص۳۸۵)

۳ ـ منهال می‌گوید: (بعد ایام حج) از مکه به قصد تشرّف به مدینه بیرون رفتم هنگامی که به «ابواء» رسیدم دیدم خداوند مولودی به امام صادق(ع) عطا فرموده است. من زودتر از آن حضرت به مدینه وارد شدم و آن حضرت یک روز بعد از من وارد شد و سه روز مردم را اطعام کرد.» (محاسن/ج۲/ص۴۱۸)

لازم به یادآوری است که ماه صفر نه تنها ایام حج تمتّع نیست بلکه ایام حج عمره نیز نمی‌باشد، همچنین «ابواء» (محل تولد امام کاظم(ع)) مکانی بین مکه و مدینه است که زائرین بیت‌الله الحرام در آنجا برای استراحت بیتوته می‌کرده‌اند.

سیره امام صادق (ع) در محرم و صفر

همان‌طور که در روایات مذکور ملاحظه شد امام صادق (ع) بنابر روایت ابو بصیر بعد از ولادت امام کاظم (ع) اظهار شادی وخوشحالی نموده‌اند و حتی بنا بر روایت منهال مردم را نیز در شادی خود با اطعام عمومی در سه روز شریک نمودند در حالی که اگر ولادت امام کاظم (ع) در ماه صفر بوده باشد، این اظهار شادی مخالف با سیره قطعیه ایشان در ماه محرم و صفر می‌باشد. مانند روایت ابی عماره منشد که می‌گوید: «هرگاه نام حسین بن علی (ع) نزد امام صادق(ع) برده می‌شد در آن روز تا به شب هرگز تبسّم امام صادق (ع) دیده نمی‌شد و مرتّب می‌فرمود: حسین (ع) سبب گریستن هر مؤمنی است.» (کامل الزیارات/ب۳۶) و همچنین روایات متعدد دیگری از امام صادق (ع) صادر گردیده و تشویق به اقامه حزن و عزا در ماتم و مصیبت سیدالشهداء (ع) شده است که در این مختصر بیان مجال آنها نیست و محققین را به کتاب ارزشمند «کامل الزیارات» تدوین ابن قولویه قمی (م ۳۶۷ ق) ارجاع می‌دهیم.

حال چگونه ممکن است امام معصومی که سیره او این چنین بوده و این‌گونه تأکید و توصیه به اقامه عزا و ماتم سیدالشهداء(ع) می‌نموده است در ماه صفر اظهار شادی و خوشحالی نماید؟!!!

در آخر توصیه می‌شود که مؤمنان و محبان اهل‌بیت (ع) علاوه بر اختصاص روز هفتم صفر به شهادت سبط اکبر رسول خد(ص)، امام حسن مجتبی(ع)، عزاداری برای آن امام مظلوم را در بیست و هشتم صفر نیز فراموش نفرمایند تا نام غریب مدینه در ماه صفر دو مرتبه بر سر زبان‌ها جاری باشد.

منبع: پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ