همه چیز درباره هواپیمای سیمرغ/ چرا ساخت هواپیما برای ایران مهم است؟

باشگاه خبرنگاران جوان - سیمرغ در فرهنگ ما نمادی از پرنده‌ای اساطیری و نیک‌منش است؛ انتخاب این نام برای یک هواپیمای ترابری، پیام ضمنی «بالندگی»، «رهایی از وابستگی» و «صعود» را به همراه دارد.

ایران در جمع ۲۰ کشور هواپیماساز

در مراسمی با حضور حسین پورفرزانه رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، امیر سرتیپ افشین خواجه‌فرد معاون وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، مهدی جمالی‌نژاد استاندار اصفهان و جمعی از مسئولان لشکری و کشوری، پروازهای آزمایشی هواپیمای بومی «سیمرغ» با هدف اجرای الزامات و مقررات مربوط به دریافت گواهینامه صلاحیت پرواز از سازمان هواپیمایی کشوری آغاز شد. پورفرزانه با اشاره به جایگاه علمی و فنی ایران در صنعت هوانوردی گفت: «تعداد کشورهایی که توانایی طراحی و تولید هواپیما را دارند، کمتر از ۲۰ کشور در جهان است و جمهوری اسلامی ایران یکی از این کشورها محسوب می‌شود که به دانش فنی طراحی و ساخت هواپیمای ترابری با تکیه بر توان داخلی و نخبگان جوان خود دست یافته است.»

پیشینه و توسعه پروژه

• هواپیمای سیمرغ توسط شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) و تحت نظارت سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع طراحی شده است.
• پلتفرم اصلی این هواپیما بر پایه ایران‑۱۴۰، که خود نسخه‌ای از آن‑۱۴۰ اوکراینی بود، شکل گرفته است.
• در ۱۹ اردیبهشت۱۴۰۱، نخستین رونمایی رسمی سیمرغ در محل هسا انجام شد.

ویژگی‌های فنی و کابردها

• طبق گزارش‌ها، این هواپیما دارای درب رمپ عقب (برای بارگیری سریع) است که آن را از نسخه پایه ایران-۱۴۰ متمایز می‌سازد.
• توانایی بارگیری متنوع: از وسایل نقلیه سبک تا انتقال نیرو، بار یا مصدومان.
• برد پروازی تقریبی  ۳۹۰۰ کیلومتر و سرعت حداکثر ۵۳۳کیلومتر بر ساعت گزارش شده است.
• هزینه تولید سیمرغ حدود ۵۰ تا ۶۰درصد هزینه نمونه‌های مشابه خارجی است، که از منظر اقتصادی و خوداتکایی یک نقطه قوت تلقی می‌شود.
• این هواپیما ۲ موتور با خروجی ۲۵۰۰اسب‌بخار نیرو دارد و حداکثر وزن آن هنگام برخاست از زمین می‌تواند ۲۱.۵ تن باشد. ضمن آنکه سیمرغ قدر است ۶ هزار کیلوگرم بار را حمل کند.

وضعیت فعلی و مراحل تست

• این هواپیما با مجوز سازمان هواپیمایی کشوری، وارد مرحله پروازهای آزمایشی به‌منظور اجابت الزامات صلاحیت پروازی شده و قرار است حدود ۱۰۰ساعت پرواز آزمایشی را انجام دهد.
• پس از پایان این مرحله و دریافت گواهینامه STC، «سیمرغ» به‌عنوان یک هواپیمای ترابری به ناوگان حمل‌ونقل هوایی کشور افزوده خواهد شد.
• در نمایشگاه بین‌المللی هوافضای ایران (Airshow) در جزیره کیش، نمونه عمومی این هواپیما به نمایش درآمد.
• طبق گزارش‌های منتشرشده، پروژه کامل تست پروازها تا سال آینده (۱۴۰۵) ادامه خواهد یافت.

اهمیت و پیامدها

ساخت یک هواپیما، به‌ویژه به‌صورت بومی، برای یک کشور صرفا یک دستاورد فناورانه نیست، بلکه «ترکیبی از قدرت صنعتی، اقتصادی، نظامی و نمادین» است. اهمیت چنین چیزی را می‌توان در چند محور توضیح داد:

خودکفایی و استقلال راهبردی

در جهان امروز، هواپیما یکی از پیچیده‌ترین محصولات صنعتی است؛ هزاران قطعه دارد که باید با دقت مهندسی بالا هماهنگ شوند. کشوری که بتواند چنین سامانه‌ای را بسازد، در واقع ثابت می‌کند که:

• به دانش‌های کلیدی مانند آیرودینامیک، متالورژی، کامپوزیت‌ها و الکترونیک تسلط دارد.
• در تأمین قطعات حیاتی به دیگر کشورها وابسته نیست.
• می‌تواند در شرایط تحریم یا بحران، نیازهای حمل‌ونقل یا نظامی خود را بدون وابستگی تأمین کند.

توسعه فناوری و انتقال دانش

ساخت هواپیما یکی از محرک‌های اصلی رشد فناوری در کشور است. برای تولید آن، رشته‌های گوناگون باید با هم کار کنند:

• مهندسی مواد و متالورژی برای ساخت بدنه‌های سبک و مقاوم
• الکترونیک و مخابرات برای سامانه‌های ناوبری و پرواز
• نرم‌افزار و هوش مصنوعی برای کنترل پرواز
• طراحی صنعتی و ارگونومی برای بخش کابین و کاربری انسانی

به همین دلیل، پروژه‌های هوایی معمولا باعث «جهش فناوری در صنایع دیگر» هم می‌شوند؛ از خودروسازی تا انرژی و دفاع.

اثر اقتصادی و اشتغال‌زایی

• توسعه یک هواپیما زنجیره‌ای از صنایع را به‌کار می‌اندازد: تولید قطعه، مونتاژ، تعمیر، آموزش خلبانان و تکنسین‌ها.
• هر هواپیمای تولیدی می‌تواند صدها شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.
• در بلندمدت، اگر صادرات هم صورت گیرد، این صنعت می‌تواند منبع ارزآوری و قدرت اقتصادی شود (نمونه بارز: ایرباس در اروپا یا امبرائر در برزیل).

کاربرد نظامی و دفاعی

در سطح نظامی، ساخت هواپیما به کشور امکان می‌دهد:

• - پرنده‌های شناسایی، ترابری یا رزمی خود را بدون وابستگی تولید کند.
• - در شرایط تحریم، ناوگان هوایی‌اش زمین‌گیر نشود.
• - توان پاسخ‌گویی سریع به بحران‌های داخلی و مرزی را داشته باشد.

قدرت نمادین و جایگاه بین‌المللی

توانایی ساخت هواپیما در جهان به‌نوعی «نشان بلوغ صنعتی و علمی» کشور است. در عمل، کمتر از ۲۰ کشور در دنیا توان تولید کامل هواپیما (از طراحی تا پرواز) را دارند. بنابراین، داشتن یک برنامهٔ موفق در این حوزه، جایگاه علمی و سیاسی کشور را ارتقا می‌دهد و نوعی «قدرت نرم» محسوب می‌شود.

کاربردهای مدنی و انسانی

هواپیماهای بومی می‌توانند در مواردی چون امدادرسانی، انتقال بیماران، اطفای حریق، یا رساندن مواد غذایی و دارو به مناطق دورافتاده استفاده شوند، نقش حیاتی در مدیریت بحران‌های ملی دارند.

منبع: همشهری آنلاین