نیت، قصد باطنی برای انجام عملی است؛ بنابراین، نیت ارتباط تنگاتنگی با انگیزه هر فردی برای انجام عمل دارد؛ زیرا حالت نفسانی و باطنی نیت، زمانی در انسان ایجاد می‌شود که انگیزه‌ای برای انجام عملی برای دستیابی به مقاصد و اهدافی در وی ایجاد شده باشد. البته ممکن است که آنچه شخص نیت کرده به هر دلیل و مانع درونی یا بیرونی تحقق نیابد و شخص نتواند آنچه را نیت کرده انجام دهد، اما برای آن آثاری است که در دو حوزه کلامی و فقهی از آن سخن به میان آمده است؛ چرا که نیت همانند ایمان و کفر و نفاق، به شکلی، عمل انسانی است و برای هر عمل انسانی، حکم فقهی و کلامی و آثاری است که در آموزه‌های قرآن و اسلام بیان شده است؛ زیرا خدا بر خلاف دیگران به اعمال ظاهری و باطنی انسان علم دارد و بر اساس آن علم کامل خویش محاسبات خود را انجام می‌دهد.