چرا طرح صلح ترامپ بعید است به جنگ روسیه در اوکراین پایان دهد؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ اعظم پورکند - در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، تلاش خود برای وادار کردن طرفین به مذاکره برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین را تشدید می‌کند، یک پرسش محوری بر واشنگتن، کی‌یف و مسکو سنگینی می‌کند: چه اتفاقی در پیش است — و آیا این فشار می‌تواند به نتیجه‌ای بینجامد؟

علیرغم هفته‌ها دیپلماسی پرشور و فشار از سوی واشنگتن، نشانه‌هایی که پیش از سفر استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا، به مسکو در این هفته ظهور کرده‌اند، تاریک به نظر می‌رسند.

تنها چند روز پیش از مشورت‌های آمریکا و اوکراین در فلوریدا در ۳۰ نوامبر، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، اشاره کرد که دلیلی برای دادن امتیازات معنادار نمی‌بیند. او صحبت از پیشرفت را کنار زد و بار دیگر آتش‌بس را مشروط به عقب‌نشینی اوکراین از سرزمین‌های اشغال‌نشده کرد – شرطی که برای کی‌یف غیرقابل پذیرش است.

در همین حال، کی‌یف نیز به طور مشابه تمایلی به تسلیم در برابر خواسته‌های حداکثری کرملین ندارد.

جنی ماترز، کارشناس سیاست بین‌الملل در این خصوص گفت: «چیزی قابل توجه باید در صحنه نبرد تغییر کند تا یک طرف یا در واقع هر دو طرف به این نتیجه برسند که ادامه جنگ سود اندک یا هیچ‌گونه سودی برایشان ندارد» .

در حالی که تیم ترامپ سعی در احیای دیپلماتیسم متوقف شده دارد، کی‌یف ایندپندنت توضیح می‌دهد چرا این طرح محکوم به شکست است و چه چیزی در پیش است.

اوکراین و روسیه، در دو قطب مخالف

وقتی آمریکا طرح ۲۸ ماده‌ای صلح خود را ارائه داد – که شباهت نزدیکی به سندی داشت که روسیه در اکتبر به واشنگتن ارائه کرده بود – با شوک و حیرت در اوکراین مواجه شد.

نقاط کلیدی آن، از جمله به رسمیت شناختن کنترل روسیه بر کریمه و دونباس، محدود کردن ارتش اوکراین و توقف تلاش‌های کی‌یف برای پیوستن به ناتو، بازتاب خواسته‌های دیرینه کرملین بود.

به گفته الکسی ملنیک، مدیر مشترک برنامه‌های روابط خارجی و امنیت بین‌الملل در مرکز رازومکوف در کی‌یف، این طرح «به نظر می‌رسد برای کمک به تسلیم اوکراین طراحی شده بود.». اما هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که روسیه هرگونه پیشنهادی را که کمتر از این باشد بپذیرد.

در حالی که کی‌یف «خطوط قرمز» خود در مذاکرات را تکرار می‌کند – بدون محدودیت در اتحاد‌ها یا امور نظامی، و بدون به رسمیت شناختن اشغال روسیه – واضح است که اینها مستقیماً با اهداف روسیه در تضاد است: الحاق قلمروها، مسدود کردن مسیر اوکراین به ناتو، و تضعیف توانایی دفاع از خود.

یک طرح تجدید نظر شده که در جلسات جداگانه مقامات آمریکایی و اوکراینی در ژنو و فلوریدا در ماه گذشته تهیه شد، عمومی نشده است.

حساس‌ترین مسائل، مانند قلمرو، برای بحث بیشتر «درون کروشه» قرار داده شده‌اند – و این دقیقاً موضوعاتی است که مسکو می‌تواند طرح جدید را بر سرشان متوقف کند.

«نیرو‌های اوکراین از قلمرو‌هایی که اشغال کرده‌اند عقب‌نشینی خواهند کرد و سپس جنگ متوقف خواهد شد» پوتین در ۲۷ نوامبر گفت، ظاهراً اشاره به مناطقی از اوکراین داشت که روسیه در همه‌پرسی ساختگی ۲۰۲۲ مالکیت آن را اعلام کرد.

نمای کلی میدان نبرد

با استفاده از پوشش آب و هوای مه‌آلود پاییزی و برتری عددی خود، روسیه با به کارگیری واحد‌های کوچک پیاده‌نظام، پیشروی‌های کند، اما پیوسته‌ای در جنوب و شرق داشته است.

تحلیلگران می‌گویند که نیرو‌های روسیه اکنون بیشتر پوکروفسک، یک شهر سنگر کلیدی در استان دونتسک را کنترل می‌کنند. ویکتور کولیوک، کارشناس دفاعی هشدار می‌دهد که وضعیت در بخش هولایپوله در استان زاپوریژیا به «تهدیدآمیزترین و پویاترین» حالت تبدیل شده است.

در حالی که اوکراین همچنان با کمبود نیروی انسانی دست و پنجه نرم می‌کند و کمک‌های نظامی خارجی در حال کاهش است، این کشور با زمستان سختی رو‌به‌رو است.

با این حال، در حالی که دن دریسکول، وزیر ارتش آمریکا، به گزارش‌ها به مقامات اوکراینی گفته است که بهتر است به یک معامله صلح سریع تن دهند تا با شکست رو‌به‌رو شوند، کارشناسان مخالفت می‌کنند.

«وضعیت امروز بسیار دشوار است، اما این دلیلی برای توقف مبارزه نیست» کولیوک گفت.

ملنیک ادعا می‌کند که روسیه تنها «پیروزی‌های تاکتیکی کوچکی با هزینه‌ای بسیار بالا، حدود ۱۰۰ کشته یا زخمی سنگین در هر کیلومتر مربع» به دست می‌آورد.

طبق ادعای گروه نظارتی DeepState، روسیه در اکتبر حدود ۲۶۷ کیلومتر مربع (۱۰۳ مایل مربع) را تصرف کرد که تقریباً مشابه سپتامبر است و حدود ۰.۰۴درصد از قلمرو اوکراین را نشان می‌دهد.

با این حال، پیشروی در نوامبر سرعت گرفت، زمانی که گزارش شده نیرو‌های مسکو ۵۰۵ کیلومتر مربع (۱۹۴ مایل مربع) دیگر را تصرف کردند.

موسسه مطالعه جنگ تخمین می‌زند که اگر نیرو‌های مسکو با سرعت فعلی پیشروی کنند، بقیه استان دونتسک را تا اوت ۲۰۲۷ تصرف خواهند کرد.

«به طور کلی، وضعیت راهبردی در میدان نبرد بدون تغییر باقی مانده است» ملنیک گفت. «این یک جنگ فرسایشی است که هیچ چشم‌اندازی برای هیچ یک از طرفین برای وارد کردن شکست نظامی قابل توجهی وجود ندارد.»

چه چیزی واقعاً می‌تواند بر روسیه فشار آورد؟

اما همان‌طور که فروپاشی دفاع اوکراین قریب‌الوقوع نیست، روسیه نیز با شکست رو‌به‌رو نیست.

آنتون بارباشین، محقق مهمان در شورای اروپایی روابط خارجی، گفت هیچ چیزی نشان نمی‌دهد که مسکو در آستانه یک عقب‌نشینی به اندازه‌ای بزرگ است که استراتژی آن را تغییر دهد.

«توسعه میدان نبرد می‌تواند بر تصمیم‌گیری تأثیر بگذارد» بارباشین گفت. «اما تاکنون، به نظر واقع‌بینانه نمی‌رسد که روسیه به این زودی‌ها شکست نظامی را متحمل شود.»

با توجه به مواضع تحکیم‌شده هر دو طرف، سوال واضحی مطرح می‌شود: چه چیزی می‌تواند روسیه را وادار کند از خواسته‌های حداکثری خود نسبت به اوکراین عقب‌نشینی کند؟

از نظر اقتصادی، روسیه آسیب دیده است –، اما هنوز از هم پاشیده نیست.

بارباشین مدعی است که «اقتصاد روسیه در رنج است، اما هنوز فروپاشی نیافته است».

قوی‌ترین اهرم واشنگتن تحریم چین یا هند، خریداران کلیدی نفت روسیه خواهد بود.

اوایل امسال، ترامپ پیشنهاد اعمال تعرفه بر کشور‌هایی که حجم بالایی نفت روسیه خریداری می‌کنند را مطرح کرد. اما تاکنون، او تنها هند را با تعرفه ۲۵درصدی جریمه کرده است – که اقدامی نمادین به نظر می رسد.

میخائیل پولیانسکی، محقق فوق‌دکترا در بخش مؤسسات بین‌المللی موسسه PRIF، گفت آمریکا ریسک ضربه به اقتصاد در حال تقلای خود را که ممکن است تعرفه‌ها به همراه داشته باشد، نخواهد کرد.

به طور خلاصه، کرملین فشار خارجی کمی احساس می‌کند.

ولادیمیر میلوف، سیاستمدار مخالف روس، پیشتر به کی‌یف ایندپندنت گفت: «این نوع جنگ‌افزاری را آنها می‌توانند برای مدتی حفظ کنند».

به گفته پولیانسکی، «بحران اقتصادی، شکست‌های بزرگ میدانی، شکاف در نخبگان – هیچ یک هنوز ظاهر نشده است. پوتین انگیزه‌ای برای حرکت ندارد.»

چه چیزی در پیش است؟

گام بزرگ بعدی در فرآیند صلح ترامپ، دیدار پیش‌بینیشده بین استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، و پوتین در مسکو در ۲ دسامبر است.

انتظار می‌رود ویتکاف نسخه تجدید نظر شده چارچوب صلح – که اکنون برای اوکراین بسیار قابل‌قبول‌تر است – را به پوتین ارائه دهد. اما انتظارات به شدت پایین است.

الکساندرا فیلیپنکو، کارشناس روابط آمریکا و روسیه، به کی‌یف ایندپندنت گفت که این جلسه تنها بیانیه‌های رسمی و شاید کانال‌های ارتباطی جدیدی با تیم ترامپ تولید خواهد کرد.اما قطعاً نه یک پیشرفت یا هیچ توافق واقعی. او افزود که هر تصمیم معناداری به صورت خصوصی مذاکره خواهد شد.

فیلیپنکو مدعی شد که این فرآیند از ابتدا شبیه یک عملیات اطلاعاتی روسیه بوده است.

یک منبع در دفتر ریاست جمهوری اوکراین پیشتر به کی‌یف ایندپندنت گفت که ویتکاف طرح اولیه را مستقیماً با هماهنگی کیرییل دیمیتریف، مذاکره‌کننده ارشد اقتصادی روسیه شکل داد.

بر اساس فیلیپنکو، هدف طرح اصلی وادار کردن اوکراین به رد آن بود – تا کی‌یف را غیرمنطقی جلوه داده و شراکت آن با واشنگتن را تضعیف کند.

افشای بلومبرگ در ۲۵ نوامبر از این دیدگاه حمایت می‌کند. در رونوشت یک مکالمه ضبط شده، دستیاران کرملین در مورد ارائه یک پیشنهاد روسیه توسط ویتکاف به عنوان یک ابتکار آمریکایی بحث کردند.

پولیانسکی گفت که در جلسه، پوتین به احتمال زیاد استراتژی را دنبال خواهد کرد که ویتکاف در تماس‌های افشا شده ترسیم کرد: چاپلوسی نسبت به ترامپ، ارائه خود به عنوان «مرد صلح»، و فشار برای امتیازات حداکثری.

پولیانسکی افزود: «پوتین دلیلی برای توقف اکنون ندارد. بدون فشار، کرملین معتقد است که می‌تواند به اهداف خود تنها با صبر کردن دست یابد.» 

چرخه بی‌پایان

ناتیا سسکوریا، همکار مؤسسه رویال یونایتد سرویسز، به کی‌یف ایندپندنت گفت که اگر این پویایی ادامه یابد، به احتمال زیاد به دور‌های متعدد مذاکره با پیشرفت واقعی اندک منجر خواهد شد.

او افزود: «پوتین می‌خواهد ظاهر پذیرش دیپلماسی را حفظ کند، چون نمی‌خواهد به عنوان طرفی که اول کنار می‌کشد دیده شود.»

امیلی هاردینگ، معاون بخش دفاع و امنیت در CSIS، به کی‌یف ایندپندنت گفت: روسیه ادامه جنگ را به عنوان قوی‌ترین جایگزین خود برای هر معامله‌ای می‌بیند. بهترین جایگزین روسیه برای یک توافق مذاکره‌شده، ادامه جنگ است، و این کشور مایل بوده است به طور نامحدود پایداری کند» او گفت. «تا زمانی که مسکو باور دارد می‌تواند در میدان نبرد پیروز شود، انگیزه کمی برای دادن امتیاز دارد.»

بنابراین به نظر می‌رسد جنگ ادامه خواهد یافت.

منبع: کی‌یف ایندپندنت