کشت فراسرزمینی میانبری برای حفظ منابع آبی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی - با توجه به خشکسالی‌های پی در پی، محدودیت منابع آبی ویکسان نبودن توزیع منابع آب و خاک که می تواند امنیت غذایی و کشاورزی را دچار مخاطره کند، اجرای کشت فراسرزمینی از جمله راهکارهایی است که می تواند به حفظ آب های موجود و امنیت غذایی کمک کند، از این رو در برنامه هفتم ۲ میلیون هکتار از نیاز‌های کشاورزی کشور از طریق کشت فراسرزمینی در خارج از کشور باید تامین شود.

وزارت جهاد کشاورزی موظف است در چارچوب ماده ۳۲، مسیر توسعه کشت فراسرزمینی را با جدیت دنبال کند، این رویکرد نه‌تنها ضامن امنیت غذایی است بلکه نقش کلیدی در مدیریت بحران آب و کاهش فشار بر منابع داخلی خواهد داشت و از طرفی این راهبرد می‌تواند به طور قابل توجهی از نیاز ما به واردات محصولات کشاورزی بکاهد و امنیت غذایی کشور را تقویت کند.

 بسیاری از کارشناسان اذعان می کنند که کشت فراسرزمینی طی سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از راهبردهای کلیدی تامین امنیت غذایی کشور و کاهش فشار بر منابع آب داخلی مطرح بوده است، اما با این حال، تجربه‌های پراکنده و پروژه‌های موردی در کشورهای مختلف نشان داده که نبود چارچوب حقوقی و اجرایی روشن، مانع از اثرگذاری جدی این سیاست بر اقتصاد کشاورزی ایران شده است.

چندی پیش غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی تحقق هدف‌گذاری کشت فراسرزمینی در برنامه هفتم پیشرفت را نیازمند تدوین دستورالعمل جامع دانست و گفت: رویه موجود جوابگوی نیازهای امروز ما نیست. کمااینکه کشت فرا سرزمینی حدود ۱۰ تا ۱۲ سال است که در کشور مطرح شده، اما تاکنون آن طور که باید و شاید عملیاتی و جدی و اجرایی نبوده و اغلب به صورت جسته و گریخته کارهایی توسط افراد با توانمندی‌ها و اطلاعات و مدیریت خودشان در برخی کشورها انجام شده است.

با توجه به شرایط اقلیمی و کاهش بارش که کشت دیم و آبی محصولات را تحت تاثیر قرار می دهد، از این رو بهتر است در کشورهایی همچون روسیه، ونزوئلا، قزاقستان و کنیا که سند همکاری و حضور در این کشورها تهیه و تدوین شده، کشت فراسرزمینی اجرا شود تا هدفگذاری قانون گذار در برنامه هفتم پوشش داده شود.

اجرای کشت فراسرزمینی نیازمند فراهم شدن الزامات و زیرساخت های لازم

رضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی گفت: برای اجرای کشت فراسرزمینی باید عوامل متعددی نظیر قیمت تمام شده و مقایسه با قیمت جهانی و بعد مسافت برای حمل و نقل و سایر زیرساخت های لازم در نظر گرفته شود، ضمن آنکه کشاورزان برای اجرای کشت فراسرزمینی باید سرمایه اولیه داشته باشند و تنها به اعتبارات دولتی متکی نباشند.

به گفته وی، ابتدا اراضی کشورهای مقصد از نظر خاک و تناسب آن با تولید مدنظر سنجیده شود و سپس تدابیر و برنامه ریزی لازم انجام شود.

نورانی ادامه داد: در شرایط فعلی کشورهایی که مشکل تحریم و ارتباطات بانکی ندارند، اقدام به کشت فراسرزمینی می کنند و تنها بدلیل محدودیت منابع آبی نباید به این سمت رویم و در مقابل مشکلات تحریم، قیمت تمام شده محصول را افزایش دهد به طوریکه واردات ارزانتر از کشت فراسرزمینی تمام می شد.

رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی با تاکید بر ایجاد زیرساخت های لازم برای اجرای کشت فراسرزمینی بیان کرد: برای اجرای کشت فراسرزمینی باید اقدام به خرید یا اجاره زمین در کشورهای مدنظر کنیم، از این رو باید هزینه زمین، نیروی انسانی، حمل و نقل، ماشین آلات و... محاسبه و با قیمت های جهانی مقایسه داده شود و شرایط به گونه ای نباشد که قیمت تمام شده کشت فراسرزمینی از واردات گرانتر تمام شود چراکه در این صورت کشاورزان حاضر به اجرا نخواهند بود.

وی گفت: در سال زراعی جدید با بهبود شرایط بارش و اصلاح زیرساخت ها همچون استفاده از واریته های جدید، عملکرد تولید در واحد سطح را افزایش و با استفاده از دانش بنیان و فناوری روز دنیا و هوش مصنوعی مصرف آب را کاهش دهیم.

کشت فراسرزمینی تهدید یا فرصت؟

پیمان عالمی رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: کشت فراسرزمینی یکی از راه های کمک به استفاده از آب های بیرونی یا واردات آب مجازی به کشور باشد، اما جای این سوال مطرح است که آیا می تواند تمامی مشکلات ما در این حوزه را مرتفع کند یا تنها راه حل مسئله ما باشد؟

به گفته وی، با توجه به شرایط اقلیمی کشور باید از ظرفیت های بیرونی هم استفاده کرد و با استفاده از توانمندی کشاورزان، امکان تولید در خارج از مرزها وجود دارد، اما نکته حائز اهمیت اینجاست سازمان برنامه و بودجه به عنوان مرجع برنامه ریزی در حوزه تامین مایحتاج کالاهای اساسی و نهاده های دامی ضعیف عمل کرده است که اگر در کشت فراسرزمینی و واردات محصولات حاصل از کشت فراسرزمینی این گونه سیاست و برنامه ریزی داشته باشیم، این موضوع به ما کمک نخواهد کرد.

عالمی ادامه داد: دولت و بانک مرکزی به واردات نهاده و کالاهای استراتژیک نگاه مثبتی ندارد و تازمانیکه دولت نگاه خود را به تامین مایحتاج درست نکند،کشت فراسرزمینی و دیگر موضوعات نمی تواند مشکل ما را حل کند.

رئیس اتاق اصناف کشاورزی گفت: ما به عنوان متولی بخش کشاورزی، کشت فراسرزمینی راهکار قطعی و تعیین کننده کسری نیاز کشور نمی بینیم و تصور برآن است که سوء مدیریت در تامین کالاهای اساسی وجود دارد. اما به کلیات کشت فراسرزمینی نگاه مثبت است و همواره باید از این ظرفیت استفاده کرد.

با توجه به آنکه ایران در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد، از این رو توسعه کشت فراسرزمینی برای حفظ منابع پایه و افزایش بهره وری آب و خاک  و ارتقای امنیت غذایی باید در دستور کار قرار بگیرد.