هشت تکنیک برای مدیریت بحران رسانه‌ای در خانواده

باشگاه خبرنگاران جوان - در شرایط دشوار جنگ و بحران، حجم اخبار رسمی و شایعات نگران‌کننده می‌تواند اضطراب و سردرگمی را در میان اعضای خانواده افزایش دهد. به‌جای آنکه صرفاً مصرف‌کننده خبر باشیم و با بازنشر نامطمئن اطلاعات، فشار روانی را تشدید کنیم، می‌توانیم یک «تیم مدیریت اطلاعات خانواده» تشکیل دهیم و به‌صورت سازمان‌یافته، جمع‌آوری، اعتبارسنجی و انتشار اخبار را اداره کنیم. این راهبردها ویژه خانواده‌های معمول و چهارنفره ایرانی طراحی شده و در تمامی مراحل بحران کاربرد دارد:

۱. تعیین «بازرس اخبار»

هر پیامک، فایل صوتی یا پست شبکه‌های اجتماعی ابتدا به این فرد سپرده می‌شود. مسئول صحت‌سنجی باید با رجوع به دست‌کم دو منبع رسمی داخلی مانند خبرگزاری‌های رسمی کشور و بیانیه‌های نهادهای رسمی، اطلاعات را تطبیق دهد. تنها پس از تأیید رسمی، خبر در اختیار سایر اعضا قرار گیرد. این نقش را معمولاً پدر، مادر یا نوجوان خانواده می‌تواند بر عهده بگیرد.

۲. اجرای چک‌لیست «مدیریت شایعه» در معرض دید

یک برگ چاپ‌شده روی دیوار نصب کنید و مراحل زیر را پیش از هر بازنشر بررسی کنید:

منبع اصلی خبر چیست؟

آیا نهاد رسمی داخلی آن را تأیید کرده؟

آیا تصویر یا ویدئو همراه خبر است و با جست‌وجوی معکوس (Google Reverse Image Search یا TinEye) اعتبارسنجی شده؟

اگر پاسخ هر پرسش «خیر» باشد، از انتشار خودداری کنید.

۳. تهیه پیش‌نویس پیام‌های اضطراری رنگ‌بندی‌شده

برای هر سطح هشدار (ملایم، متوسط، حاد) متن کوتاه و واضحی تنظیم کنید تا در کمتر از پنج دقیقه روی گروه خانوادگی یا از طریق پیامک ارسال شود.

مثال:

«وضعیت حاد: سریعاً به نزدیک‌ترین پناهگاه مراجعه کنید. آدرس: پارک نزدیک منزل....»

۴. تعیین محل قرار امن

برای هر سطح هشدار، یک مکان امن که از قبل جست‌وجو شده، مشخص و توسط همه اعضا شناخته‌شده باشد تعیین کنید. این محل را در اپلیکیشن‌ها ذخیره کرده و نقشه آماده‌ای داشته باشید. اگر در زمان بحران دسترسی به هم نداشتید یا فردی بیرون از خانه بود، قرارمان آنجا باشد تا یکدیگر را گم نکنیم.

۵. راه‌اندازی جلسه آرامش

روزانه ۵ تا ۱۰ دقیقه وقت بگذارید تا همه اعضا در فضایی گرم و صمیمی گرد هم آیند و درباره اخبار نگران‌کننده صحبت کنند. این نشست آرامش‌بخش خانوادگی کمک می‌کند احساسات و اضطراب‌ها تخلیه شود و پیوند عاطفی میان پدر، مادر، دختر و پسر تقویت گردد.

۶. تمرین هفتگی سناریوی بحران

یک‌بار در هفته، یک بحران فرضی (مثلاً شایعه کمبود شیر در سوپرمارکت‌ها) شبیه‌سازی کنید:

مسئول صحت‌سنجی خبر را ارزیابی می‌کند.

پیام اضطراری ارسال می‌شود.

نشست آرامش‌بخش خانوادگی برگزار می‌گردد.

۷. پایش مداوم منابع رسمی و مستقل

در زمان بحران، یک فید ثابت برای ۳ منبع خبری داخلی (ایرنا، مهر، فارس، آنا، ایسنا، تسنیم) و دو کانال مستقل (گروه‌های اطلاع‌رسانی تخصصی) تنظیم کرده و هر چند ساعت یک‌بار آن‌ها را مرور نمائید تا از آخرین تحولات آگاه باشید.

۸. ثبت «نقشه رسانه‌ای خانوادگی» در دفترچه

روزانه در دفترچه‌ای خاص، جدول کوتاهی با ستون‌های «منبع»، «زمان انتشار»، «نتیجه صحت‌سنجی» و «اقدام پیشنهادی» ترسیم کنید. این برگه به شما دیدی سازمان‌یافته از جریان اخبار می‌دهد و به تصمیم‌گیری بهتر کمک می‌کند.

تذکر مهم:

انتشار اخبار بدون تأیید رسمی می‌تواند اضطراب عمومی را تشدید کند. ۴۵٪ از بزرگسالان بریتانیایی روزانه با یک مورد اخبار جعلی مواجه می‌شوند [(منبع: demandsage.com، نویسنده: ناوین کومار، ۷ ژوئن ۲۰۲۵)].

تنها پس از اطمینان از صحت اطلاعات، آن را در گروه خانوادگی یا شبکه‌های اجتماعی منتشر کنیم. این شاید مهم‌ترین تمرین مسئولیت اجتماعی ما باشد که با پایش اخبار، هم به خود و هم به دیگر شهروندان کمک کنیم که در زمان بحران آرامش داشته باشند.

۲۳٪ از بزرگسالان آمریکایی اذعان کرده‌اند که حداقل یک‌بار اخبار جعلی را به‌اشتباه منتشر کرده‌اند [(همان منبع)].

با تشکیل «گروه مدیریت اطلاعات خانواده»، نه‌تنها در برابر بمباران خبری مقاومت می‌کنید، بلکه در میان اعضای خانواده، با آرامش و اطلاع‌رسانی دقیق، تصمیم‌های مطمئن و همدلانه اتخاذ خواهید کرد.

منبع: مهر