جمهوری آذربایجان یک چالش امنیتی مشترک برای روسیه و ایران است  

باشگاه خبرنگاران جوان - رامین آریان راد پژوهشگر روابط بین الملل ابزار داشت: همکاری‌های گسترده جمهوری آذربایجان با ناتو و اسرائیل چالش‌های امنیتی فراوانی را برای دو کشور همسایه خود یعنی ایران و روسیه را به همراه داشته است. موقعیت ژئوپولتیک جمهوری آذربایجان همراه این کشور را به عنوان بخشی از رقابت‌های منطقه‌ای مطرح کرده است. جمهوری آذربایجان از شمال با فدراسیون روسیه، از جنوب با جمهوری اسلامی ایران، از غرب با جمهوری ارمنستان و از شرق با دریای خزر مرز دارد که نشان از موقعیت خاص این کشور است. 

این پژوهشگر روابط بین الملل در ادامه مطرح کرد که تاریخچه طولانی روابط ناتو به همراه اسرائیل با جمهوری آذربایجان حامل پیام‌های پیچیده و خطرناک برای روسیه و ایران است. پس از اضمحلال اتحاد جماهیر شوروی و استقلال جمهوری آذربایجان از همان سال‌های نخستین جمهوری آذربایجان تحت عنوان «برنامه مشارکت برای صلح» روابط خود با ناتو را تقویت کرد.

او افزود: نیرو‌های جمهوری آذربایجان در جنگ افغانستان عضوی از ائتلاف بودند و در مأموریت صلح کوزوو همراه اعضای ناتو فعالیت داشتند. همچنین ناتو از طریق «مرکز آموزش صلح آذربایجان» نیرو‌های این کشور را در حوزه امنیت سایبری، کنترل مرز‌ها و مقابله با مین آموزش دادند. این موارد نشان از رویکرد مستقل باکو و بیشتر همراستا با سیاست‌های غرب است.

باید خاطرنشان کرد جمهوری آذربایجان هیچگاه عضوی از چارچوب‌های امنیتی مورد نظر روسیه همچون «پیمان امنیت دسته جمعی» نبوده است. اگرچه جمهوری آذربایجان سیاست خود را تعامل بین روسیه و ناتو مطرح کرده، اما رویکرد‌های سیاسی و امنیتی باکو نشان از تمایل بسیار به ناتو دارد. ناتو نیز از آذربایجان به عنوان یک استخوان لایه زخم علیه روسیه و ایران استفاده می‌کند. 

آریان راد سپس با توجه به روابط رو به گسترش اسرائیل و جمهوری آذربایجان ابزار کرد که کمک‌های تسلیحاتی اسرائیل به جمهوری آذربایجان در جنگ اخیر قره باغ روابط این دو را مستحکم‌تر کرده است. اسرائیل یکی از بزرگترین تامین‌کنندگان تسلیحات نظامی برای باکو است بگونه‌ای که براساس آمار‌های موسسه مطالعاتی SIPRI، بین سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۳، حدود ۶۰ درصد تسلیحات مورد نیاز جمهوری آذربایجان از اسراییل تامین شده است که می‌توان به پهپاد‌های انتحاری هارپ، موشک‌های ضد تانک و سامانه‌های راداری مدرن اشاره کرد.

این کارشناس اضافه کرد: همچنین جمهوری آذربایجان نیز یکی از تامین کنندگان اصلی نفت برای اسرائیل است که حدوداً ۴۰ درصد نفت سرزمین‌های اشغالی از طریق خط لوله باکو - تفلیس ـ جیهان تامین می‌گردد. با این حجم از همکاری بسیار طبیعی است که نشانه‌هایی از کمک اطلاعاتی و امنیتی جمهوری آذربایجان با اسرائیل در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علیه ایران رویت شود.

این پژوهشگر روابط بین الملل در پایان ابراز داشت که به نظر می‌رسید جمهوری آذربایجان یک تهدید بالقوه برای روسیه و یک تهدید بالفعل برای ایران است. از یکسو روابط پیچیده و نظام‌مند باکو با ناتو زمینه حضور ناتو در جنوب روسیه است و سعی دارد این حضور در دریای خزر را عادی سازی کند و از سوی دیگر روابط نزدیک، پیچیده و راهبردی جمهوری آذربایجان و اسرائیل، باکو را به منطقه‌ای امن برای نیرو‌های نظامی، جاسوسی و سایبری تل‌آویو تبدیل کرده است بگونه‌ای که به نظر می‌رسد فعالیت‌های شبانه روزی جاسوسی و سایبری و شنود از طریق مرز‌های جمهوری آذربایجان علیه ایران در جریان است و این امکانات به طور لحظه‌ای می‌تواند علیه جمهوری اسلامی ایران به هنگام بروز دوباره جنگ به صورت بالفعل به کار گرفته شود.