ترس برم میدارد و گوشهایم را تیز میکنم. با اضطراب و با صدای آرام و یواشکی به خواهرش میگوید که «بعضیها توی خیابان ممکن است بچهها را بدزدند، به آنها دست بزنند یا حتی آنها را بکشند». پیش از این، چنین چیزی را نه برای پسر و نه برای دخترم توضیح ندادهام و همیشه از اینکه فرزندانم در این سن با این مسائل آشنا بشوند بیم داشتهام. اما الان چه واکنشی باید نشان بدهم؟ باید پیش از این چه چیزی را و چطور برای بچهها تبیین میکردم که نکردهام؟» اینها سؤالاتی است که در ذهن بیشتر والدین نقش بسته است.
- خودتان آگاه باشید
شاید شما هم از آن دسته افرادی باشید که از صحبتکردن در مورد مسائل جنسی با فرزندان خود هراس دارند. برخی نگران هستند که اینگونه صحبتها باعث شود قوه جنسی در آنها زودتر از زمانی که باید، فعال شود و این مسئله تبعاتی داشته باشد که نتوانند از پس آن برآیند. نگرانی درستی هم هست؛ اما چارهاش سکوت کامل درباره ماجرا نیست، چرا که بچههای ما برای اینکه زندگی سالمی داشته باشند نیاز به آگاهیهای درست و بهاندازه درباره این موضوع دارند. واقعیت این است که بچهها به هر حال در مورد این مسائل کنجکاوی میکنند و راهی برای یافتن پاسخ پرسشهای خود مییابند. دوستان، نشریات، در اینترنت، حتی بازیهای رایانهای و راههایی از این قبیل، دسترسی به این اطلاعات را بسیار آسان کرده است و در این صورت است که شما بهعنوان والدین هیچ کنترلی بر نحوه و میزان مواجهه و حتی صحت آن اطلاعات نخواهید داشت.
- مراقب انتقال اطلاعات باشید
تأکید بر دادن اطلاعات مربوط به مسائل جنسی، بدین معنا نیست که باید عمق زیاد و توأم با هیجان را بدون درک سن به کودک تزریق کرد، بلکه اطلاعات جنسی در جملاتی بسیار سادهتر از آنچه ممکن است تصور کنید، نیازها و کنجکاوی کودک را تأمین خواهد کرد و مهمتر از آن، امنیت او را در مواجهه با افراد سوءاستفادهگر تا حد زیادی تأمین میکند. بنابراین اگر فرزند یا فرزندانی در هر سنی در خانه دارید دست به کار شوید و آموختن شیوه صحیح آگاهیبخشی جنسی را هم جزو آموزههای مهم در وظایف والدینی خود بدانید. کارشناسان تربیتی معتقدند که تربیت جنسی باید از اوان کودکی و بهصورت تدریجی انجام شود و متناسب با سن و درک کودک اطلاعاتی در اختیار او قرار بگیرد. دقت کنید که اگر شما ترجیح نمیدهید که به هیچ عنوان در مورد مسائل جنسی با کودکتان صحبت کنید، این موضوع علل مختلفی دارد: از جمله مسائل فرهنگی و تجارب قبلی شما از نخستین مواجهه خودتان با مسائل جنسی! توجه کنید که در ادامه، هرچه شما در مواجهه با سؤالها و نیازهای خود دریافت کردهاید، بر تصور شما از مسئله جنسی مؤثر بوده است. واقعیت این است که آنچه بچهها در پاسخ به سؤالات خود دریافت میکنند نیز در تصویرسازی و عملکرد آنها در آینده تأثیرگذار است.
- به فرزندم چه آموزشی بدهم؟
اول از همه سعی کنید که در پاسخ دادن به سؤالات جنسی فرزندتان طفره نروید. آنها را به تعویق نیندازید و نگویید: «تو برای شنیدن جواب این سؤالها هنوز کوچولویی». اما در پاسخگویی بهتر است زرنگی کنید! و در ابتدا نظر خود او را در پاسخ به سؤال خودش بپرسید. از این طریق سطح اطلاعات او را چک کنید و سپس با هوشمندی پاسخ مناسب با سن او را در اختیارش قرار دهید.
هنگام صحبتکردن در مورد مسائل جنسی به عکسالعمل و حالت چهره خود توجه کنید. اخمکردن، صحبت همراه با عصبانیت یا دفاعی برخورد کردن باعث میشود کودک یا نوجوانتان متوجه شود این سؤالات برای شما خطقرمز هستند و برای پاسخ بقیه سؤالات خود بهدنبال منبع دیگری خواهد گشت.
بهتر است نخستین چیزی که به بچهها در مورد مسائل جنسی و اندامهایشان آموزش میدهید، سوءاستفاده جنسی و خطرات دیگران در این رابطه نباشد تا در نخستین تصویر، تصویری منفی در ذهن او ثبت نشود.
صحبت در مورد سوءاستفاده جنسی با کودکان، کار سادهای نیست ولی کاملا ضروری است. توجه کنید که خطر سوءاستفاده جنسی مختص مواجهه فرد با دزدان و قاتلان نیست. متأسفانه این خطر در شرایط متعددی ممکن است وجود داشته باشد. اغلب مرتکبین این وقایع، افراد نزدیک در یک خانواده و دوستان خانوادگی هستند.
با توجه به اینکه نمیتوانیم لحظه به لحظه با فرزند خود باشیم، ضمن اینکه از امن بودن محیط و زیرنظر داشتن بچهها هنگام بازی یا در محیطهای خلوت نباید غفلت کنیم، اهتمام به آموزش کودکان برای پیشگیری از مورد تعرض بودن، بسیار کمککننده است. در این راستا، لازم است با کودکان در مورد خصوصی بودن اندامهای جنسی و تفاوت آن با سایر اندامها صحبت شود. مثلا گفته شود گوشها قسمتی از سر هستند و دست زدن به آنها اشکالی ندارد ولی آلتتناسلی خصوصی است و نباید کسی به آن دست بزند. دین اسلام توصیههای مختلفی در زمینه رعایت حریم در رابطه با مسائل جنسی و پوشش دارد و در متون دینی، تأکید بر خصوصیبودن آن از همان کودکی دیده میشود.
باید به کودکان یاد داد که «آدمهای ناشناس و حتی آشنایان حق ندارند از تو کاری را بخواهند که دوست نداری انجام بدهی یا با تو کاری انجام دهند که تو متمایل به آن نیستی». باید به کودکان آموزش داد که در این شرایط چه کاری باید انجام دهند؛ مثلا نه گفتن، فرار کردن، اطلاع دادن این اتفاق به بزرگترها (والدین، معلم و...)، جیغکشیدن، و غیره.
متأسفانه اغلب کودکان، سوءاستفاده جنسی از خود را زود افشا نمیکنند. برخی از کودکان، خود را مقصر میدانند یا فرد سوءاستفادهگر به آنها گفته است که این یک راز است و یا حتی قول هدیه به آنها داده است. او ممکن است به خاطر ترس از کتک یا سرزنش، بیرون انداختهشدن از خانه و ترس از باور نشدن، موضوع خود را مطرح نکند. پس در مورد لزوم صحبتکردن درباره این مسائل با کودکتان حرف بزنید و بگویید که رازهای آزارنده را باید با افراد مطمئن در خانواده در میان بگذارد و به او اطمینان بدهید که برای هیچیک از آنها سرزنش نخواهد شد. حتی میتوانید به او بگوییدکه شما افتخار میکنید که او شجاع بوده و مسئله خود را به شما اطلاع داده است.
- چه اقداماتی را خودمان باید انجام بدهیم؟
سعی کنید تا حد ممکن برای امنیت محیط کودک، اقدامات لازم را انجام دهید: اعتماد بیش از حد ما به اطرافیان میتواند برای کودک خطرآفرین باشد. قبل از سپردن کودک به هرکسی باید از معتمدبودن او بهطور کامل اطمینان یابید؛ خصوصا در کلاسهای فوقبرنامهای که کودکتان را میفرستید مربی او را به خوبی بشناسید.
بهتر است وجود شبکههای مستهجن ماهوارهای که کنجکاوی کودک را افزایش میدهد و یا حتی اطلاعات غیرضروری و غیرقابل هضم به او میدهد را از بین ببریم. در رفتوآمد کودک به منزل سایرین نیز دقت کنیم تا با چنین مسائلی مواجه نشود.
در اسلام توصیه شده که بعد از طی سنین کودکی و در روایات، توصیه شده که از حدود 6 تا 10سالگی فرزندان به بعد، رختخواب فرزندانمان را از هم جدا کنیم.
بخشی از آگاهی جنسی، آموزش حیا و عفت به دختر و پسر ماست. روابط باز نامناسب والدین با توجه به تأکید متون دینی بر اختفای روابط خاص زناشویی در خانه، از نکات مهمی است که باید در خانه رعایت کرد.
پوشش ضعیف و محرک هر یک از پدر و مادر در خانواده و یا در فضای بیرون، ممکن است در ذهن کودک و نوجوان مشغولیتهای آسیبزای غیرضروری ایجاد کند.
این علائم را اگر از فرزندان خود دیدید باید مشکوک به سوءاستفاده جنسی کسی از او شوید: کابوس شبانه، اختلال در خواب، اضطراب، اصرار بر نماندن با فردی خاص، واکنش عصبی، افسردگی، استفاده از فعل یا کلمه جنسی که برای سن او نامعمول است.
در آموزش به کودکتان صرفا بر ترس از «غریبهها» تأکید نکنید. بیشتر افراد متجاوز به کودکان، از افراد آشنا هستند، پس کافی است آموزههای کلی را بدهید و بگویید هیچکس - غریبه یا آشنا - حق ندارد به این محدوده خصوصی تو وارد شود.
حریم خانواده و رفتار توأم با حیا را جدی بگیرید و این حریمها را به فرزندان خود منتقل کنید. کودک شما باید ببیند که در رفتارهای شما بین افراد محرم و نامحرم، تفاوتی هست و این تغییر رفتار ناشی از رعایت حریم و حیای درونی شماست.
9285927