کاری به‌کار عده‌ای که برای قدرت نمایی و تجملات از حیوانات عجیب و غریبی مثل شیر و ببر و مار و ایگوانا در خانه‌هایشان نگهداری می‌کنند نداریم. برای خیلی‌ها که هدفشان صرفا نگهداری از یک حیوان کم دردسر است، حیواناتی مثل گربه، همستر، خرگوش، پرندگان و ماهی‌ها جزو محبوب‌ترین حیوانات هستند. درست است که در تمام روایات دینی ما به مهربانی با حیوانات توصیه شده، اما حد و مرز این مهربانی کجاست؟ حیوانات چقدر اجازه دارند به زندگی ما نزدیک شوند و نگهداری از حیوانات چه آسیب‌هایی برای انسان در پی دارد؟ این مطلب را بخوانید تا بدانید چطور می‌شود در عین مهربانی و حمایت از حیوانات، از آسیب‌های زندگی با آنها در امان ماند.

• بیماری‌های حیوانات خانگی

سازمان بهداشت جهانی (WHO) مدتی قبل در گزارشی اعلام کرد که از میان حدود ۱۷۰۰ عامل بیماری‌زا، ‌۸۳۲ عامل از طریق حیوانات به انسان منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها بیشتر شامل عفونت‌های باکتریایی، قارچی و انگلی و البته آلرژی‌ها و جراحات ناشی از تماس با حیوانات هستند و برای کسانی مثل کودکان، زنان باردار، سالمندان و بیماران که سیستم ایمنی ضعیفی دارند تهدید به‌حساب می‌آیند. شایع‌ترین مشکلی که نگهداری حیوانات در خانه برای شما ایجاد می‌کند، آلرژی است. ۱۵ تا ۳۰ درصد افراد به‌خصوص افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نسبت به پوست، بزاق یا ادرار حیوانات خانگی واکنش آلرژیک نشان می‌دهند.

• بیماری‌های پرندگان و ماهی‌ها

بیماری‌هایی که از طریق پرندگان منتقل می‌شوند کمتر از بیماری‌های گربه و سگ هستند اما پرندگان زیبا و خوش‌آواز تزیینی یا حتی جوجه و اردک هم می‌توانند عامل بیماری باشند؛ مثلا اردک‌ها باکتری سالمونلا را انتقال می‌دهند که استفراغ، اسهال خونی، تب و کم آبی بدن از عوارض آن است. طوطی‌ها، باکتری کلامیدیاسی‌تاچی را انتقال می‌دهند که عامل ایجاد «تب طوطی» است و با تورم چشم، ترشحات چشمی، مشکل در تنفس و ‌ترشحات آبکی از بینی خود را نشان می‌دهد. همچنین نوعی بیماری انگلی می‌تواند از طریق فضولات کبوتر‌ها انتقال پیدا کند و شما را دچار عفونت‌های ریوی و زخم‌های پوستی سازد. ماهی‌ها هم برخلاف تصور بیشتر مردم، می‌توانند باکتری‌هایی را که باعث بیماری در افراد می‌شوند، منتقل کنند. مثل عفونت سالمونلایی که گاهی از آب آکواریوم‌ها هم به افراد انتقال پیدا می‌کند.

• خطرهای نگهداری از سگ

یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی که با نگهداری از سگ ممکن است به آن مبتلا شوید، کمپیلوباکتر نام دارد که از طریق مدفوع سگ‌ها انتقال می‌یابد و می‌تواند باعث عفونت دستگاه گوارش و عوارضی مانند اسهال، اسهال‌خونی، تب، دردهای شکمی، تهوع، استفراغ و در موارد نادر باعث نوعی بیماری در سیستم عصبی شود. شاید فکر کنید اگر یک توله سگ کوچک بامزه را از ابتدای تولد پیش خودتان نگه دارید احتمال انتقال بیماری از او به شما به صفر می‌رسد. اما اشتباه می‌کنید. باکتری ویژه‌ای (به نام کریپتو سپوریدیوم ریدیوزیس) وجود دارد که از بچه سگ منتقل می‌شود و علایمی شبیه به همین بیماری‌ای که گفته شد دارد با این تفاوت که درمان آن دشوار است و داروهایی که برای درمان استفاده می‌شوند، عوارض گسترده‌ای دارند. یک باکتری دیگر که از سگ‌ها منتقل می‌شود، لپتوسپیراست و در بدن انسان علایمی شبیه به آنفلوآنزا ایجاد می‌کند. یعنی تب ناگهانی، سردرد شدید، قرمزی چشم‌ها، دردهای عضلانی، خستگی، تهوع و گاهی لکه‌های قرمزرنگ روی پوست. این بیماری پس از ۱۳ تا ۱۴ روز دوره نهفتگی آشکار می‌شود و اگر به موقع درمان نشود می‌تواند باعث نارسایی کبد و کلیه و حتی مرگ شود.

• گربه هم بیماری‌زاست

برخی به‌خاطر محدودیت‌های دینی یا به‌دلیل در دسترس‌تر بودن، ترجیح می‌دهند گربه نگه دارند. اما واقعیت این است که گربه‌های بانمک و دوست‌داشتنی هم عامل انتقال خیلی از بیماری‌ها به انسان هستند. مهم‌ترین و معروف‌ترینشان توکسوپلاسموز است که با یک انگل از طریق مدفوع حیوان منتقل شده و باعث ناباروری یا سقط جنین در زنان باردار می‌شود. گربه‌ها علت یک بیماری دیگر هم هستند که از طریق خراشیدگی‌ها و گازگرفتگی‌ها منتقل می‌شوند و تورم غدد لنفاوی، تب، سردرد، بی‌اشتهایی، بیماری‌های کبدی و زخم‌های پوستی را در پی دارد. گربه‌ها موجودات آسیب پذیری هستند و در فضاهای شهری به انواع بیماری مبتلا می‌شوند. شما ممکن است برای حمایت از یک گربه خیابانی، پای او را به خانه‌تان باز کنید اما در عوض بیماری‌های پوستی جدی مثل جرب (گال) شما را تهدید می‌کند. جرب در گربه‌ها با ریزش شدید مو، کچلی و ایجاد غده‌هایی روی پوست مشخص می‌شود و به‌راحتی قابل‌انتقال به انسان است. جرب در انسان هم علایمی مثل خارش شدید، ریزش مو، زخم و جراحت در پوست و دانه‌های پوستی را در پی دارد.

• با حیوانات مهربان باشید

محبت به حیوانات وظیفه انسانی و شرعی ماست اما حفظ سلامتی خود و اعضای خانواده و حتی همسایه‌ها هم وظیفه‌ای است که به‌عهده داریم اما از نظر بهداشتی می‌توان گفت جای هیچ حیوانی در خانه نیست، به‌خصوص خانه‌های کوچک و آپارتمانی این روزها که هم حیوان را آزار می‌دهند و هم صاحب آن را. اگر می‌خواهید از حیوانات مراقبت کنید، آنها را در فضای باز و محیطی که عادت به زندگی دارند، حمایت کنید، برایشان در کوچه و خیابان آب و غذا بگذارید. اگر می‌توانید لانه کوچک و امنی در گوشه خیابان یا فضای سبز نزدیک خانه‌تان برای آنها بسازید تا از گرما و سرما و آسیب در امان باشند. اگر حیوان بیمار یا مجروحی را در خیابان دیدید، او را با حفظ رعایت نکات بهداشتی به دامپزشکی برسانید یا با بیمارستان‌های دامپزشکی تماس بگیرید تا اورژانس آنها به‌دنبال حیوان بیاید. حیوان را از نظر عاطفی آنقدر به‌خود نزدیک نکنید که به شما وابسته شود و درصورت دور شدن از آن، حیوان دچار افسردگی و بیقراری شده یا نتواند از خود مراقبت کند.