لیلی سپهری شاملو، مدیرارشد «مدرسه من» یک مادر 38ساله کارآفرین است که بخشی از درآمد خود و بخشی از محصولات تولیدی شرکتش که بسته‌های آموزشی دروس مقاطع مختلف تحصیلی است را به امور خیریه اختصاص داده. او بدون هیچ سرمایه مادی اولیه پا به عرصه پر افت‌وخیز کسب و کار و کارآفرینی گذاشته است.‌ او نمونه کامل یک زن مستقل است که سال‌هایی نه چندان دور برای تأمین مخارج زندگی خود و پسرش باربد، چند شیفت کار می‌کرد اما حالا مدیر یک شرکت موفق و خلاق است که حسابی برای دیگران اشتغال‌زایی کرده ‌ و از طرفی مشکل خانواده‌های بسیاری را هم که با بیماری اوتیسم درگیر هستند حل می‌کند.

• اوتیسم و شروع ماجرا

ماجرا از یک تفاوت آغاز می‌شود؛ از سال 84، زمانی که خانم سپهری متوجه می‌شود باربد، پسر یک سال‌ونیمه‌اش اوتیسم دارد. رویارویی با اوتیسم باعث می‌شود سمت و سوی زندگی این مادر و پسر تغییر کند. برای از میان برداشتن این تفاوت، خانم سپهری سراغ راه‌حل‌های متداول و البته پرهزینه می‌رود. با پیگیری‌ها و پشتکار مادر باربد که حالا 12ساله و کلاس ششم است، 85درصد از مشکلش حل شده و حتی جزو شاگردان ممتاز مدرسه‌شان است.‌

عشق مادر و فرزند محرک و انگیزه‌ای قدرتمند برای خانم سپهری شد تا همه‌چیز را تغییر دهد و شکست‌ها را به موفقیت تبدیل کند. خانم سپهری تا آنجا پیش‌رفته است که حالا بعد از بهبودی باربد، پا به عرصه تعلیم و تربیت دانش‌آموزان گذاشته. او خودش را وقف بچه‌ها کرده است و برای آموزش دانش‌آموزانی که در دوران دبستان نادیده گرفته شده‌اند، تلاش می‌کند. اوتمام بچه‌های همسن و سال باربد را بچه‌های خودش می‌داند.

• چرا مدرسه من؟

«از سال اول دبستان باید دائما درکنار بچه‌های اوتیسم بود، باید درس‌ها را با آنها کار کرد؛ از این‌رو من همان سال‌های ابتدایی متوجه شدم در آموزش به فرزندم ضعف دارم. به‌خاطر تغییراتی که در سیستم آموزشی مقطع ابتدایی اتفاق افتاد نه‌تنها من که هر پدر و مادر دیگری برای آموزش دادن به فرزندش دچار مشکل می‌شد. پس از انجام یکسری تحقیقات در مدارس مختلف، متوجه شدم فقط معلم می‌تواند در امر تدریس، دانش‌آموزان را پیش ببرد. اما مسئله اینجاست که معلم همیشه همراه بچه‌ها نیست و از طرفی بیشتر خانواده‌ها در مقطع ابتدایی برای بچه‌هایشان معلم نمی‌گیرند و عموما از پس هزینه‌هایش بر نمی‌آیند». خانم سپهری درحالی‌که انگار کاری به جز آموزش بچه‌ها ندارد ادامه می‌دهد:«احساس کردم دانش‌آموزان مقطع ابتدایی به 3دلیل 1- تغییر در آموزش 2-عدم‌کار حرفه‌ای 3- جایگزینی ارزشیابی توصیفی، حسابی در آموزش و پرورش نادیده گرفته شده‌اند. همه دانش‌آموزان باعبارت خاص «قابل‌قبول» به مقطع بالاتر راه پیدا می‌کنند اما بعدا متوجه می‌شوند که بچه‌ها آنچنان آموزشی ندیده‌اند و همان چیزهای ابتدایی را نمی‌دانند. اینجاست که فاجعه رخ می‌دهد».

تمام این مسائل دست به‌دست هم می‌دهد تا ‌ سپهری به فکر راه‌اندازی مدرسه‌ای مجازی بیفتد. او می‌خواهد با استفاده از کادری مجرب و هزینه‌ای ناچیز، امکان تحصیل و یادگیری را برای همه دانش‌آموزان- اعم از اینکه دچار مشکل مادی هستند یا دچار اختلال یادگیری- فراهم آورد.

‌سپهری درباره مزیت مدرسه مجازی‌اش بر سایر موارد مشابه می‌گوید: «ما سعی کردیم یک دایره‌المعارف باشیم و تمام درس‌ها و سرفصل‌ها را به‌طور کامل برای بچه‌ها توضیح دهیم. در سایت‌های مختلف، کانال‌ها و... آموزش‌های مجازی متعددی وجود دارد، اما هیچ کدامشان تمام و کمال نیست. ما صفحه به صفحه تمام دروس را آموزش داده‌ایم و دانش‌آموز می‌تواند با جست‌وجوی هر صفحه آموزش آن صفحه را ببیند.»

‌ او درباره روند تولید بسته‌های آموزشی در مجموعه «مدرسه من» هم توضیح می‌دهد:«ما تولید محتوا را ماهانه انجام می‌دهیم. تمام پایه‌ها از اول تا ششم دبستان هر‌ماه در سایت بارگذاری می‌شود».‌انجام این کار یک چرخه است، معلم پی‌دی‌اف کتاب را به‌دست طراحان می‌سپارد، پس از طراحی، معلم تدریس می‌کند و پس از تأیید، فیلمبرداری و تدوین شده و سپس در سایت بارگذاری می‌شود که همین روند تولید، برای بیش از 47نفر به‌صورت مستقیم و برای صدها نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغال‌زایی کرده است».

خانم سپهری می‌گوید که هدفگذاری برای این کار 5ساله است و بنای کار را تنها برای آموزش مقطع دبستان نگذاشته. او قصد دارد به‌زودی آموزش دوره راهنمایی و دبیرستان را هم شروع کند. در کنار همه اینها، خانم سپهری با بهترین و مجرب‌ترین کادر متخصصان اوتیسم، ازجمله دکترمریم حجتی همکاری می‌کند. با توجه به اینکه تعداد و تنوع اختلالات یادگیری در کودکان بسیار زیاد است آنها به والدین آموزش می‌دهند که چگونه از بدو تولد فرزندشان با یک تست و آزمایش متوجه شوند که آیا او اختلال دارد یا نه؟ سپس درصورت وجود اختلال چگونه می‌توانند به‌دنبال درمان آن باشند؟ راهی را که خود خانم سپهری با آزمون و خطاهای فراوان برای باربد به سرانجام رساند و حالا می‌خواهد تجربیاتش را به همه پدر و مادرهایی که نمی‌دانند با مشکل فرزندشان چه بکنند به اشتراک بگذارد. سپهری از همکاری دکترعلی صاحبی و دکتر عاطفه سلطانی‌فر به‌ عنوان روانشناس متخصص در این مجموعه می‌گوید که راهکارهای یک زندگی سالم را‌ که برای خانواده‌های مورد نیاز است به آنها آموزش می‌دهند. سپهری با تأکید براین نکته که قصد دارند در این مجموعه به بچه‌ها کارآفرینی آموزش بدهند، می‌گوید: «ما معتقدیم بچه‌ها می‌توانند از کودکی علایق خود را انتخاب و به سمت کارآفرینی سوق پیدا کنند».

‌سپهری ازخوانش کتاب به‌عنوان یکی دیگر از مزایای «مدرسه من» یاد می‌کند.‌«با احداث استودیو، کار صوتی‌کردن کتاب‌ها را آغاز کرده‌ایم تا ذهن دانش‌آموزان با مفاهیم کتاب‌ها، چه درسی و چه غیردرسی آشنا شود. با این کار بچه‌ها وادار می‌شوند‌ فقط شنونده نباشند و حتی داستان بنویسند و برای مدرسه ارسال کنند و جایزه بگیرند. متأسفانه امروزه بچه‌ها با کتابخوانی و مفهوم کتاب خواندن آشنا نیستند. در مدرسه من سعی شده است تا حد امکان این فرهنگ را در میان کودکان جا بیندازیم».

سپهری با بیان اینکه مدرسه من بهترین روش یاد‌گیری دروس برای دانش‌آموزان خارج از کشور و دانش‌آموزانی که می‌خواهند جهشی درس بخوانند است، می‌گوید: «دانش‌آموزان از سال تحصیلی آینده می‌توانند لوح فشرده کل سال را یکجا تهیه کنند.»نباید هیچ کودک فارسی‌زبانی از تحصیل باز بماند!

‌سپهری با بیان این مطلب که روزهای اول شروع کار، اداره کل آموزش‌وپرورش همکاری خوبی با مجموعه مدرسه من داشته و به‌طور مثال معلمان خوبی را به آنان معرفی کرده است، می‌گوید:«این پروژه بدون هیچگونه حمایت مالی از سوی بخش دولتی و تنها با هزینه‌ها و انگیزه‌های شخصی پیش می‌رود». او تأکید می‌کند: «زنگ مدرسه من با این شعار که نباید هیچ بچه فارسی‌زبانی از تحصیل بازبماند به صدا درآمد. براین اساس اعلام می‌کنم هر بچه‌ای که به هر دلیلی از تحصیل بازمانده است، با معرفی به مجموعه ما می‌تواند به‌طور رایگان از امکانات تحصیلی ما بهره‌مند شود. به همین‌خاطر فضا و بخشی از درآمد مدرسه من را با تولیت خودم وقف کودکان نیازمند کرده‌ام».

عباسقلی‌خان، والی خراسان بزرگ، 360سال پیش تمام دارایی‌اش را وقف آموزش کرده بود. اکنون لیلی سپهری شاملو، از نوادگان این مرد بزرگ، پا جای پای پدربزرگ خود گذاشته است و راه او را ادامه ‌می‌دهد.

• فرهنگسازی مدرسه من برای حُسن استفاده از فضای مجازی

‌ سپهری با انتقاد از این موضوع که هنوز در ایران کار با اینترنت و آموزش از راه دور جایگاه خودش را پیدا نکرده است به این مطلب اشاره می‌کند که:« خانواده‌ها نمی‌توانند بپذیرند فرزندشان زمان زیادی را برای کار با اینترنت بگذارد. الان که تقریبا همه بچه‌ها گوشی‌های هوشمند، رایانه یا تبلت دارند، حداقل کاری که می‌شود انجام داد، این است که آموزش دهیم چگونه از این فضا استفاده بهینه کنند. اگر هم نمی‌خواهند فرزندشان به این فضا بیاید، خودشان به فرزندشان آموزش دهند تا بتوان کشور را به سمتی پیش برد که هرچه بیشتر فرهنگ درست استفاده کردن از تکنولوژی را آموزش داد.»

• شکستن دیوار مشکلات و کشف سرمایه تغییر

‌خانم سپهری کارشناس‌ارشد روانشناسی است. او با اشاره به هزینه‌های سنگین درمان باربد می‌گوید: «هیچ وقت از کار کردن ننگی نداشتم و همواره سعی کردم برای رسیدن به اهدافم تلاش کنم». او اشک‌هایش را پاک می‌کند. صدایش اما نمی‌لرزد. با اقتدار و صدایی رسا می‌گوید: «اوایل فکر می‌کردم چرا من و چرا فرزند من؟ ولی بعدتر متوجه شدم این اتفاق برایم یک گشایش بود تا برای رسیدن به آرزوهای کودکی‌ام تلاش کنم». آرزوی خانم سپهری از کودکی این بوده است که روزی یک پرورشگاه و مرکز نگهداری از بچه‌های بی‌سرپرست و بدسرپرست داشته باشد. سپهری به اهدافش باور داشته و با سعی و تلاش به آنها رسیده است. او از اینکه مراحل سخت زندگی را برای رسیدن به تغییر، طی کرده به‌خودش می‌بالد و از پدر، مادر و خواهرش که حامی و پشتیبان او بوده‌اند تشکر می‌کند. وقتی مصاحبه با خانم سپهری به پایان می‌رسد، او با عجله وسایلش را جمع می‌کند. از اینکه فرصت نکرده با مهمان‌هایش چای بنوشد عذرخواهی می‌کند. باید سراغ باربد برود و او را از مدرسه به خانه برساند. اما دوباره قرار است باز‌گردد. لبخند می‌زند و شیرینی تعارفمان می‌کند.

• اوتیسم یا بیماری در خودماندگی

اوتیسم 3 نوع علامت دارد:

1- روابط اجتماعی ضعیف

2- مشکلاتی در ارتباط کلامی و غیرکلامی

3- علایق و فعالیت‌های محدود

باید والدین توجه داشته باشند این علائم در 3 سال ابتدایی زندگی بروز می‌کند و با آموزش این افراد می‌توان سبب کاهش رفتارهای نامطلوب ‌شد. گفته می‌شود در ایران از هر 10هزار نفر، 10الی 20نفر به اوتیسم مبتلا هستند. خودآزاری و رفتارهای پرخاشگرانه از علائم این بیماری است.

همچنین برای شناسایی زودهنگام کودکان اوتیسمی باید به این موارد دقت کرد:

1- آنها در بازی‌های اجتماعی و تخیلی یا ناتوان هستند و یا به‌گونه‌ای ضعیف عمل می‌کنند.

2- آنها در دوستیابی ناتوان هستند.

3- توانایی شروع یا ادامه مکالمه را ندارند.

4- دارای حرکات کلیشه‌ای، تکراری و زبان غیرمعمول هستند.

5- به چیزهایی (الگوهای محدود) که مورد علاقه‌شان است به‌طور غیرعادی توجه می‌کنند.

6- به‌نظر می‌رسد علاقه‌مند هستند کارهای یکنواختی را به‌صورت روزمره انجام دهند.

7- به قسمت‌هایی از اشیا دلمشغولی دارند.

خانواده‌هایی که علاقه دارند به اطلاعات بیشتری در این رابطه دست پیدا کنند می‌توانند به سایت ایران اوتیسم به آدرس www.iranautism.ir مراجعه کرده و اطلاعات بیشتری در مورد این بیماری و راهکارهای آموزشی بخوانند.