البته همین باد غرب به شرق آلاینده‌های پراکنده موجود در هوای تهران را پس می‌زند. در این میان برخی، ادعاهایی را مطرح می‌کنند که به نوبه‌خود جالب به‌نظر می‌رسد. به‌طور نمونه ساخت‌وسازهای منطقه 22را یکی از عوامل تشدید‌کننده آلودگی هوا عنوان می‌کنند.

معمولا طی سال‌های اخیر این مطالب اغلب در زمستان‌ها و با اوج گرفتن آلودگی هوا بیشتر طرح می‌شوند اما واقعیت آن است که چنین مطالبی نه برای رفع مسئله آلودگی هوا که برای خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت مطرح می‌شود. در برابر رد چنین ادعایی طرح تنها یک‌سؤال کافی است و اینکه «چطور وقتی بلندمرتبه‌های غرب تهران مانع وزش باد می‌شوند، نمی‌توانند جلوی ورود و گردوغبار را که دانه‌های بزرگ‌تر از 2.5میکرون و اغلب بزرگ‌تر از 10میکرون دارند ، بگیرند؟»

البته سؤال‌های دیگری نیز در این رابطه مطرح است. مثل آنکه آیا در شهرهایی مثل اراک، تبریز، مشهد، اصفهان و... هم این بلندمرتبه‌ها هستند که باعث تشدید آلودگی هوا می‌شوند یا منابعی دیگر وجود دارد؟ یا اینکه مدعی تشدید آلودگی هوا به‌خاطر وجود بلندمرتبه‌ها براساس چه منبع و تحقیقی این مسئله را مطرح می‌کند؟ درحالی‌که بر اساس تحقیقات سازمان حفاظت محیط‌زیست جهانی (UNEP) ، بلندمرتبه‌ها تأثیراتی روی افزایش آلودگی هوا در سطح کلانشهری و در وسعت زیاد ندارند.

این سازمان در عین حال با اعلام اینکه برج‌ها می‌توانند در مقیاس محلی روی شاخص‌های آلایندگی تأثیر بگذارند، توصیه می‌کند تا سازندگان برج‌ها و اداره‌کنندگان شهرها به سمت استفاده از انرژی‌های نو و بهبود توسعه فضای سبز پیرامون بلندمرتبه‌ها و همچون فضای سبز عمودی بروند. از سوی دیگر تحقیقات در چندین شهر اروپایی ازجمله پاریس و مادرید نشان می‌دهد که تردد خودروهای دیزلی در روزهای سرد سال باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود. در شرق لندن علت افزایش حجم توده‌های آلاینده، طبق بررسی‌ها به واحدهای صنعتی موجود ربط پیدا کرده است.

البته طبق گزارش گروه پژوهش‌های زیست‌محیطی در دانشگاه کینگز، گهگاه میزان آلاینده‌هایی مثل منوکسید کربن در نزدیکی برج‌هایی مثل هملتز بیشتر از سایر نقاط بوده اما این به کل شهر تسری پیدا نمی‌کرده است. همچنین می‌توان به شهرهایی مثل دوبی با داشتن 149آسمانخراش در 1287کیلومترمربع مساحت و 2.5میلیون نفر جمعیت، هنگ‌کنگ با 310آسمانخراش در 1104کیلومترمربع مساحت و 7میلیون نفر جمعیت، نیویورک با 238آسمانخراش در 11327کیلومترمربع مساحت و 20میلیون نفر جمعیت اشاره کرد که آنچنان با آلودگی هوا دست و پنجه نرم نمی‌کنند. این در حالی است که پایتخت ایران 646کیلومترمربع وسعت و حدودا 5/8 میلیون نفر جمعیت ساکن دارد. جالب اینجاست که در شهرهای ذکر شده ارتفاع برج‌ها بیش از 150متر و خیلی بیشتر از برج‌های تهران است.

• شهرهای پیشرفته که برج‌های سبز می‌سازند

در شهرهای توسعه یافته جهان مقامات عالی رتبه شهرسازی در رده شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران، یکی از اصلی‌ترین راهکارهای اساسی برای سکونت جمعیت را استفاده بهینه از فضای افقی می‌دانند. در واقع آنها سکونت شهروندان در بناهای عمودی بلند با رعایت اصول زیست‌محیطی را امری پذیرفته شده قلمداد کرده‌اند. به همین‌خاطر طبق توصیه‌های UNEP نه‌تنها راهکارهایی مثل ساخت برج‌های سبز را ارائه می‌کنند بلکه به‌دنبال برج‌هایی با داشتن فیلترهای جذب هوای کثیف با خروجی حباب‌های هوای پاک هستند.

مثلا یک‌شرکت ساختمان هلندی به سرپرستی طراحی به نام DAAN Roosegaarde، نمونه اولیه برجی فیلتری 7‌متری با این خاصیت را ساخته است. همچنین یک شرکت ایتالیایی به نام Stefano Boeri Architetti درنظر دارد در شهر نانجینگ چین که دچار آلودگی شدید هواست، 2برج پوشیده از ۱۱۰۰ درخت و ۲۵۰۰ بوته گل ایجاد کند. این 2برج می‌توانند سالانه ۲۵ تن دی اکسید کربن جذب و روزانه ۶۰ کیلوگرم اکسیژن تولید کنند.

قبلا نیز شرکت مذکور 2برج مشابه دیگر با عنوان جنگل‌های عمودی در میلان طراحی کرده است. در ضمن پروژه مشابه دیگری در شهر لوزان سوئیس در حال اجراست و انتظار می‌رود اوایل سال ۲۰۱۸ افتتاح شود. یک شرکت معماری دانمارکی به نام 3XN نیز قصد دارد با ساخت 2برج چندمنظوره مسکونی پایدار به مبارزه با آلودگی هوا در بمبئی هند برود. این طرح «برج‌های درختی» نام دارد و بلندمرتبه‌ها در آن ظاهری شبیه درختان در هم تنیده دارند. پس از اجرای این طرح به لطف باغ‌های عمودی که اندازه‌شان قابل تغییر خواهد بود، کیفیت هوای محلی بهبود می‌یابد.

• از منابع متحرک تا معادن شن و ماسه نباید غافل شد

تحقیقات نشان می‌دهد که اولا 80درصد آلودگی کلانشهرها ناشی از وسایل متحرک است و 20درصد دیگر به منابع ثابت شامل کارخانه‌ها و صنایع، شوفاژخانه‌های غیراستاندارد ساختمان‌ها و معادن شن و ماسه ارتباط دارد. در این میان 780هزار موتورسیکلت فعال، 420هزار خودروی کاربراتوری و فرسوده و 100هزار کامیون فرسوده با سوخت غیراستاندارد نقش بسیار مهمی در دودی کردن آسمان تهران دارند. در مورد گردوغبار ورودی به تهران هم نباید خیلی به جای دوری رفت و دنبال منابع خارجی گشت.

در 20تا 25کیلومتری شهر، 70معدن شن و ماسه در شهرقدس، شهریار و ملارد اکثرا به‌خاطر فعالیت غیراصولی و غیرمجاز باعث حفر گودال‌هایی به عمق بیش از 80متر شده‌اند. به همین‌خاطر اکوسیستم این مناطق دستخوش تغییرات شده و محیطی مناسب برای پراکنده شدن گردوغبار به‌وجود آمده است. از سوی دیگر دستگاه‌های سنگ‌شکن، تولید 6 تا10 تن شن‌های دانه‌ریز (بر اثر تولید 100تن ماسه 2بار شور طبیعی) و تردد کامیون‌ها به این موضوع دامن می‌زنند. پر واضح است که وزش باد غرب به شرق در پراکندگی آلاینده‌ها و گردوغبار و رسیدن آنها به شهر تهران را نیز نباید نادیده گرفت.