به گزارش خبرنگار مهر، با توجه به نیاز کشور به توسعه اقتصادی در کنار مشکلات تحریمی که بر سر راه صادرات نفتی وجود دارد، نقش اقتصاد دانش بنیان از همیشه پررنگ‌تر است. مهمترین بازیگران این اقتصاد، فناوران و پژوهشگرانی هستند که با طرح‌های تحقیقاتی به توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کمک می‌کنند. این طرح‌های پژوهشی و تحقیقات دانشگاهی می‌توانند به توسعه محصول شرکت‌های دانش‌بنیان کمک کنند و حتی اگر دارای شرایط خاصی باشند، می‌توانند باعث ایجاد یک شرکت دانش بنیان نیز باشند. اما صندوق حمایت از پژوهشگران، به عنوان یک بخش دولتی، در این مسیر چه نقشی دارد؟
نقشی حمایت‌های دولتی در سایر کشورها
بخش‌های حمایت کننده دولتی تقریباً در اکثر کشورها وجود دارند. دانشگاه MIT که یکی از برترین دانشگاه‌های جهان در زمینه تحقیقات صنعتی است، در دهه ۱۹۹۰ جز دانشگاه‌های پژوهشی برتر محسوب نمی‌شد. در واقع دانشگاه هاپکینز به عنوان اولین دانشگاه پژوهش محور پس از گوتنبرگ آلمان در آمریکا ایجاد می‌شود و پس از آن استنفورد، کلارک و شیکاگو این مسیر را ادامه می‌دهند. اما نقطه عطفی که دانشگاه MIT را به صنعت متصل می‌کند وجود یک مرکز دولتی در دانشگاه برای حمایت از طرح‌های صنعتی است. پس از اینکه این فرهنگ پایه‌گذاری می‌شود بخش‌های خصوصی نیز وارد این عرصه می‌شوند و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی آغاز می‌شود؛ و در حال حاضر این مرکز توسط بخش خصوصی اداره می‌شود . این روند حتی بعدها در هلند هم پیاده‌سازی شد و حمایت‌های دولت از این طرح‌ها باعث ایجاد شرکت‌هایی شده که خود در ادامه بر تحقیقات دانشگاهی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.
اهمیت تحقیقات دانشگاهی در کمک به اقتصاد کشور
در اقتصاد کشور ما نیز، نقش تحقیقات دانشگاهی پررنگ است. در کشور، شرکت‌های دانش بنیان بر مبنای تحقیقات دانشگاهی ایجاد می‌شوند و توسعه می‌یابند. این شرکت‌ها با بومی‌سازی و ایجاد بازارهای جدید با ارائه محصولات مختلف در اقتصاد کشور ایفای نقش می‌کنند. و با در نظر گرفتن مشکلات ناشی از تحریم می‌توان گفت، این شرکت‌ها می‌توانند نقش مؤثری در اقتصاد کشور و جهش تولید ایفا کنند. از سوی دیگر حتی می‌توانند اقتصادهای محلی را نیز توسعه دهند. با توجه به گستردگی دانشگاه‌ها و صنایع در کشور، این شرکت‌ها می‌توانند در نقاط مختلف ایجاد شوند و به توسعه اقتصاد محلی استان‌ها کمک کنند. این شرکت‌های دانشگاهی حتی می‌توانند افق‌های بسیار بالاتری داشته باشند، برای مثال، طبق آماری که دانشگاه MIT از شرکت‌های تأسیس شده توسط محققین و فارغ التحصیلانش ارائه می‌کند، اقتصادی که این شرکت‌ها در کنار یکدیگر ایجاد کرده‌اند در جایگاه دوازده‌ام اقتصادهای برتر دنیا قرار دارد.
کدام تحقیقات به توسعه اقتصادی کمک می‌کنند؟
در این بین، تحقیقاتی می‌توانند به توسعه اقتصادی کمک کنند که از همان ابتدا با توجه به نیاز صنعت و بازار ایجاد شده‌اند. به این منظور ابتدا باید رصدی از "نیازهای واقعی" صنایع و جامعه داشت، نیازی که صنایع حاضرند برای آنها هزینه پرداخت کنند. مخصوصاً شرکت‌های دانش بنیان و صنایع کوچک و متوسط؛ زیرا این بخش‌ها بیشتر با تکنولوژی‌های روز کار می‌کنند و دید بهتر و جامع‌تری به تحقیقات دانشگاهی دارند. در کنار این باید موضوعی انتخاب شود که شرکت‌ها حاضر باشند به عنوان شرکت مادر بر روی آن سرمایه‌گذاری کنند. اگر این دو در کنار هم وجود داشته باشد، این طرح‌ها می‌توانند به آینده‌ای روشن برسند و به خوبی در اقتصاد کشور نقش ایفا کنند.
اما آیا تحقیقات دانشگاهی-صنعتی به حمایت‌های مالی دولتی نیاز دارند؟
این نوع تحقیقات قطعاً به حمایت‌های مالی دولتی نیاز دارند، دلیل اصلی هم فناورانه بودن این نوع تحقیقات است. در واقع این تحقیقات به دو علت نمی‌توانند به راحتی رشد کنند، اولین مورد نیاز به نقدینگی در ابتدای کار است و دومی، ریسک بالای تحقیقات برای بنگاه‌های اقتصادی.
اکثراً بنگاه‌های اقتصادی ترجیح می‌دهند تا کالاهای موردنیاز خود را وارد کنند تا اینکه برای تولید آن در داخل کشور سرمایه‌گذاری کنند. یکی از دلایل این است که تحقیقات اکثراً فناورانه هستند و احتیاج به لوازم آزمایشگاهی، ماده اولیه و نیروی متخصص دارند که هزینه سنگینی در ابتدای کار محسوب می‌شود. از سوی دیگر به علت ریسک بالای این تحقیقات شرکت‌های صنعتی تمایلی به سرمایه‌گذاری به شکل ۱۰۰ درصد بر روی طرح‌ها ندارند. زیرا احتمال شکست تحقیقات دانشگاهی حدود ۷۰ درصد است، یعنی ممکن است شرکت هزینه را پرداخت کند ولی احتمال حصول نتیجه ۳۰ درصد باشد. بنابراین وجود یک نقش حامی در این ساختار برای کمک این اتصال و سهیم شدن در ریسک کار بسیار مهم به نظر می‌رسد. صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران با توجه به اینکه حمایت از طرح‌های پژوهشی را در دستور کار دارد می‌تواند با حمایت از طرح‌های صنعتی که متناسب با درخواست صنعت است نقش اثرگذاری در این اتصال ایفا کند.
به این ترتیب صندوق حمایت پژوهشگران در کنار فعالیت‌های تحقیقاتی مانند کنفرانس‌ها، طرح‌های پژوهشی و پایان نامه‌ها که از آنها حمایت می‌کند؛ باید بخشی از حمایت خود را برای کمک به اقتصاد کشور در نظر بگیرد تا چرخ اقتصاد که به شرکت‌های دانش‌بنیان نیازمند است از حرکت باز نایستد. بنابراین صندوق می‌تواند از طرح‌هایی که متقاضی صنعتی دارند، به خصوص شرکت‌های دانش بنیان و هایتک، و طرح‌هایی که از لحاظ بازاریابی مشکلی ندارند و مشتری برای آنها وجود دارد، حمایت ویژه‌ای به عمل آورد و شاخص‌هایی را در بررسی طرح‌های خود در همین راستا نظر بگیرید.
