نگاهی به فهرست برندگان بوکر نشان می‌دهد که شماری از نوبلیست‌های ادبیات پیش از آنکه جایزه نوبل را دریافت کنند، از برندگان بوکر بوده‌اند، مثل «نادین گوردیمر»، «جان مکسول کوئتزی»، «وی اس نایپُل» و... که آخرین نفر این فهرست «کازوئو ایشی‌گورو» است.

جایزه بوکر از سال 1969شروع شد؛ جایزه‌ای برای انگلستان و نویسندگان انگلیسی‌زبان کشورهای مستقل مشترک‌المنافع یعنی کشورهایی که زمانی مستعمره انگلستان بوده‌اند. از سال 2014 بوکر با تغییراتی جایزه را شامل همه رمان‌های انگلیسی‌زبان کرد، حالا همه آنها که به زبان انگلیسی می‌نویسند به‌ویژه نویسندگان آمریکایی و انبوه نویسندگانی که از اقصی‌نقاط دنیا به آمریکا آمده‌اند و آنجا ساکن شده‌اند. این اتفاق گستره جایزه بوکر را در سال‌های اخیر بیشتر کرده و طبیعتاً جایگاه آن را در میان جایزه‌های ادبی دیگر پس از نوبل بالاتر برده است.

یکی از چیزهایی که جایزه بوکر را از جوایز دیگر متمایز می‌کند، سازوکار متفاوت داوری آن است. کمیته مشاوران جایزه بوکر هر ساله هیأت داوران جایزه را انتخاب می‌کند، یک نویسنده، 2ناشر، یک کارگزار ادبی، یک کتابفروش، یک کتابدار، نماینده «گروه من» که پشتوانه مالی جایزه است و 3نماینده «بنیاد بوکر» که یکی از آنها رئیس کمیته‌ است هیأت داوران جایزه را تشکیل می‌دهند.

از میان نامزدهای بوکر در سال‌2017 «پاییز» اثر آلی اسمیت« «لینکلن در باردو» نوشته جورج سندرز، «4321» نوشته پل آستر، «خروج به غرب» از محسن حمید، «المت» اثر فیونا موزلی و «تاریخچه گرگ‌ها» نوشته امیلی فریدلوند، نامزدهای نهایی بوکر 2017 بودند که از میانشان «لینکلن در باردو» اثر جورج سندرز جایزه را از آن خود کرد.

نکته جالب توجه برای مخاطبان ایرانی این بود که یک نویسنده ایرانی‌تبار یکی از اعضای هیأت داوران جشنواره امسال بود. لیلا اعظم زنگنه، نویسنده 41ساله ایرانی که استاد ادبیات دانشگاه هاروارد است. زنگنه از پدر و مادری ایرانی در پاریس متولد شده است. نام او 2سال پیش با انتشار کتاب «افسونگر؛ ناباکوف و خوشبختی» بر سر زبان‌ها افتاد.

• درباره نویسنده

جورج ساندرز متولد 1958است. ژئوفیزیک خوانده و سال‌ها در اندونزی مشغول کار بوده است. او پس از بازگشت به آمریکا به کارهای گوناگونی مشغول بوده؛ از نگهبانی و کار در کشتارگاه تا سقف‌سازی و کار در فروشگاه لوازم خانگی. به گفته خودش، هرگز در مخیله‌اش نمی‌گنجید که روزی نویسنده شود چه اینکه روزی بتواند یکی از مهم‌ترین جوایز ادبی را کسب کند. سندرز در سال 1996 نخستین مجموعه داستان خود را منتشر کرد و تا‌کنون 6مجموعه داستان ازجمله «سرزمین جنگ داخلی در سراشیبی سقوط»، «پاستورالیا» و «دهم دسامبر» از او منتشر شده است.

او برای داستان‌های کوتاهش جوایز معتبری مثل جایزه «قلم همینگوی» و جایزه «اُ. هنری» را از آن خود کرده و مجموعه‌هایی از جستارها و نوشته‌های غیرداستانی خود را نیز به انتشار رسانده است. «لینکلن در باردو» نخستین رمان اوست. داستان از مراسمی در سال ۱۸۶۲ آغاز می‌شود که در آن، «آبراهام لینکلن» از قبر پسر ۱۱ ساله خود «ویلی» که بر اثر تیفوس درگذشته، دیدار می‌کند. روح «ویلی» با گروهی از ارواح بین زندگی و مرگ معلق است.

از سندرز یک کتاب به فارسی ترجمه شده به نام «یک حکومت کوتاه و رعب‌آور» که رمانی است برای کودکان.«لولا یانگ» رئیس هیأت داوران جایزه رمان سندرز را «بی‌نظیر» خواند: «لینکلن در باردو» به‌خاطر ابداع و سبک متفاوتش برجسته شد؛ روشی که با آن به شکلی تناقض‌آمیز به این ارواح تقریبا مرده جان داد.

رمان لینکلن در باردو پس از انتشار در ‌ماه فوریه با استقبال مخاطبان و تشویق منتقدان روبه‌رو شد و به صدر فهرست پرفروش‌ترین‌های «نیویورک تایمز» راه پیدا کرد. اما با بردن جایزه بوکر فروش آن چندین برابر خواهد شد؛ چنان‌که سال گذشته فروش رمان پل‌بیتی پس از کسب جایزه بوکر در چند هفته 658درصد رشد کرد. پل بیتی، نخستین نویسنده آمریکایی بود که بوکر را در سال گذشته از آن خود کرد.

با جایزه سندرز دومین سالی است که آمریکایی‌ها جایزه را می‌برند. باید دید که اضافه شدن رقیبان کشورهای آمریکایی و دیگر انگلیسی‌زبانان چقدر سرنوشت بوکر را تغییر می‌دهد و آن را از چنگ نویسندگان کشورهای مشترک‌المنافع خارج خواهد کرد.